ජැස්පර් (Jasper)
ජැස්පර් යනු සිලිකා සහ යකඩ ඔක්සයිඞ්වලින් සෑදුණ පාෂාණ වර්ගයකි. වැල්සිජොනි පාෂාණවලට සහ තිරිවානාවලට කිට්ටු සබඳතාවක් ඇත. එහෙත් මේවාට වඩා අපද්‍රව්‍ය අඩංගු වීම ජැස්පර් පාෂාණයේ විශේෂත්වයයි. ජැස්පර් තිරුවානා එතරම් පැහැදිලි නියත ස්වරූපයක ස්ඵටික නොවේ. මෙය අර්ධ ස්ඵටිකරූපී පාෂාණයකි. පාරදෘශ්‍ය බවින් ඉතා මඳ ය. මෙහි මධ්‍යන්‍ය වර්තන අංකය 1.53කි. ඝනත්වය 2.65කි. ජැස්පර් පාෂාණ විවිධ වර්ණ ගනී. කහ, රතු, සුදු, දුඹුරු, කළු ප‍්‍රධාන වර්ණ වන අතර තද කොල පැහැයේ සිට අළු පැහැති නිල්පාට දක්වා ක‍්‍රමයෙන් වෙනස් වන වර්ණ සංයෝග ද දක්නට ලැබේ. ඇතැම් විට පැල්ලම් සහිත ව්‍යාකූල බවකින් හෝ වර්ණ තීරු සහිත ව හෝ පිහිටන ජැස්පර් පාෂාණ වඩාත් මනස්කාන්ත ය. යකඩ අඩංගු වූ විට රතු පාට හෝ දුඹුරු පාට වන බැවින් ආභරණ සඳහා යොදා ගන්නා ජැස්පර් අර්ධ මැණික් වශයෙන් භාවිතයට ගැනේ. යකඩ අඩංගු නුවූව ද මටසිලිටි හා වර්ණවත් බවින් යුක්ත වීම නිසා අවශ්‍යතාවට අනුව ජැස්පර් පාෂාණය ආභරණ සඳහා යොදා ගැනේ. ඔප දැමීමෙන් වඩාත් පැහැපත් වීම නිසා අතීතයේ දී නිවෙස්වල විසිත්ත කාමර සැරසීමට ද මෙය යොදා ගන්නා ලදි. ශක්තිමත්භාවය අනුව ජැස්පර්, පාෂාණ වර්ග අතරින් 7 වන ස්ථානය ගනී. එනම් තිරිවාණා තරම් ම ශක්තිමත් ය. ඒ මගින් වීදුරු සීරීමට පුළුවන.
ජැස්පර් සුලභ පාෂාණයකි. නයිල් නිම්නයේ සහ ලිබියා කාන්තාර පෙදෙසින් ලැබෙන ජැස්පර් ඉතා සියුම් ය. ඉතා සිත්කලූ ජැස්පර් පාෂාණවලට සයිබීරියාව, සයිලීශියාව, ඊජිප්තුව, සැක්සනිය, ග‍්‍රීසිය හා ඉන්දියාව ප‍්‍රකට ය. පාෂාණිභූත වූ දැවයෙන් නිර්මිත ජැස්පර් උතුරු ඇමෙරිකාවේ මේන් හා ඇරිසෝනා ජනපදවලින් හමුවේ.
ඉල්ලම් පිඬු, යමහල් කඳුවල ගැටිති වශයෙන් හමුවන ජැස්පර් පොළොවේ ජල ද්‍රාවණ හා වායුගෝලීය ද්‍රාවණ මගින් නිර්මාණය වේ. අවසාදිත පාෂාණ හා විපරීත පාෂාණ අතර ඛණ්ඩප පබළු වශයෙන් ද ජැස්පර් පාෂාණය දක්නට ලැබේ.
නාග දෂ්ටයේ දී විෂ ඇදීම සඳහා ජැස්පර් උපයෝගී කර ගත් පුරාණ රෝම සහ ග‍්‍රීක්වරු එය ඖෂධීය ගුණයෙන් යුක්ත පාෂාණයකැයි විශ්වාස කළහ.
විජායී සමරවික‍්‍රම
