එක්නැලිගොඩ
ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජු අල්ලා දී පසුව ඉංග්‍රීසින් යටතේ ඉතා පක්ෂපාතීව සේවය කළ සිංහල නිලමේ කෙනෙකි. වීදාගම මහතෙරුන්වහන්සේගේ පෙළපතින් පැවත ආ සපරගමුවේ අතපත්තු නිලමේ කෙනකුගේ පුතකු වූ එක්නැලිගොඩ උපන්නේ 1783 දීය. ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජු සමයෙහි කොඩිතුවක්කු නිලමේ කෙනෙකු හැටියට සේවය කළ හෙතෙමේ පසු කල ඇහැළේපොළ අදිකාරමගේ පක්ෂය ගෙන රජුට විරුද්ධව ඉංග්‍රීසින් හා රහස් පණිවුඩ හුවමාරු කිරීමේ නිරත විය. රජුට විරුද්ධව කැරලිගැසීමට කෝරළ තුනේ මිනිසුන් පෙලඹවීමට ද ඇහැළේපොළ විසින් එක්නැලිගොඩ මෙහෙයවන ලදි. ඇහැළේපොළ මහනිලමේගේ කුලුපග මිත්‍රයා වූ මොහු සිංහලේ අන්තිම රජු අල්ලා ගත් හේවා කණ්ඩායමේ නායකයා විය. ඔහු රජු අල්ලා ගත් අවස්ථාවේ රජුට නින්දා අපහාස කළ බව සඳහන් වේ. රජු අල්ලා දීමේ භාරදූර ක්‍රියාව සම්බන්ධයෙන් ඔහුටත් ඇහැළේපොළ නිලමේතුමාටත් ඉංග්‍රීසි රජය විසින් බෙහෙවින් පැසසුම් කරන ලදි. කඩවතු කෝරළයේ මඩිගේ මුහන්දිරම් පදවියට පත් කරනු ලැබූ මොහු ඉහගම ස්වාමීන්වහන්සේ ප්‍රමුඛ කීප දෙනෙක් ඉංග්‍රීසි රජයට විරුද්ධව කුමන්ත්‍රණ කරතැයි හෙළි කිරීමෙන් අනතුරුව දිසාවේ මෙහොට්ටාල පදවියට පත් කරනු ලැබීය. 1848 ඌවේ කැරැල්ලේ දී ඔහු මොල්ලිගොඩ සහ මහවලතැන්න සමග සිංහල විරෝධී ඉංග්‍රීසි පක්ෂය ගෙන රාජ ප්‍රතිරූපකයා සොයමින් ඉංග්‍රීසි හමුදාව සමග මුළු ඌව ම දෙවනත් කළේය. ඌවේ කැරැල්ල මැඩපැවැත්වීමේ දී ඔහු එහි මිනිසුන්ට හිරිහැර කරමින් ගෙවල් ගිනි තබමින් කැරලිකරුවන් දෙදෙනකු එල්ලා මැරීමට තරම් සාහසික විය. වගකිව යුතු බ්‍රිතාන්‍ය නිලධාරීන්ට පමණක් නියෝග කළ හැකි මිනිසුන් එල්ලා මැරීම එක්නැලිගොඩ විසින් ක්‍රියාත්මක කිරීම ගැන විරුද්ධව සිංහල පළාත් භාර ලේකම් තැන වූ ජෝජ් ලුසිග්නන් විසින් බ්‍රවුන්රිග් ආණ්ඩුකාරයාට දන්වන ලද නමුත් ඔහුගෙන් ඉංග්‍රීසින්ට සැලසුණු විශේෂ පක්ෂපාති සේවය නිසා ආණ්ඩුකාරයා විසින් ඔහුට ආරක්ෂාව සලසන ලදි. ඉංග්‍රීසි රජයට කළ සේවය අගය කිරීමක් වශයෙන් රන් පදක්කම් පමණක් නොව ගම්බිම් ද ප්‍රදානය කළ ඉංග්‍රීසි රජය විසින් ඔහු මහ සමන් දේවාලයේ බස්නායක පදවියට පත් කරන ලදි. බ්‍රවුන්රිග් ආණ්ඩුකාරයාගේ සිත් දිනාගත් හෙතෙමේ ඉංග්‍රීසි භාෂාව හදාරවන මෙන් ආයාචනා කොට තම පුත්‍රයා ද බෑනා ද එම ආණ්ඩුකාරයාට භාර දුන් බව පැවසේ. අවුරුදු 39ක් ආයු වැළඳූ එක්නැලිගොඩ නිලමේ 1822 ජූනි මස 17 වන දින කලුරිය කෙළේය.
