අ
සිංහල භාෂාවේ වර්ණමාලාවෙහි මුල් අක්ෂරයයි. පාලි සංස්කෘතාදී ආර්‍ය්‍ය භාෂාවන්ගේ මෙන් ම ද්‍රවිඩ ගණයේ භාෂාවන්ගේ වර්ණමාලාවන්හි ද අකාරය ආදියෙහි ලා ගනු ලැබේ. අකාරය කණ්ඨයෙන් උපදින බැවින් කණ්ඨජාක්ෂරයක් වශයෙන් ද එක ම ස්ථානයක් ආශ්‍රිතව උච්චාරණය වන බැවින් ඒකජාක්ෂරයක් වශයෙන් ද හැඳින්වෙයි. අකාරය ස්වරයකි, හෙවත් පණකුරකි. හල් අක්ෂරයක් විවිධ ස්වරයන් හා එක් වන අයුරු හැඳින්වීමට පිලි ඇත ද, අකාරය හැඟවීමට විශේෂ පිල්ලක් නැත. ව්‍යඤ්ජනාක්ෂරයාගේ හල්භාවය දක්වන ලකුණ නැතිකිරීමෙන් ම එහි අකාරය ඇති බව හඟවයි. කුමක් හෙයින් අකාරය වර්ණමාලායෙහි ආදිමය වී දැයි විමසන වියරණකරුවෝ වර්ණමාලායෙහි නිඃශ්‍රය යී හඳුන්වන ස්වර ආදියෙහි යෙදිය යුතු බව ද, ඒකජ ද්විජ වශයෙන් දෙවැදෑරුම් වූ ස්වරයන් අතුරෙහි ඒකජස්වර මුලින් යෙදිය යුතු බව ද, අකුරු උපදනා තැන් අතුරෙහි කණ්ඨස්ථානය ප්‍රධාන වන බැවින් කණ්ඨජ වූ අවර්ණය මුලින් ලිය යුතු බව ද, ලඝු ගුරු දෙදෙනා අතුරෙහිදු ලඝු අක්ෂරය ම ආදියෙහි ලියයුතු බව ද යුක්ති වශයෙන් ප්‍රකාශ කළහ. "අ" යනු කිසි තැනෙක කාර ශබ්දය සමඟ ද, කිසි තැනෙක වර්ණ ශබ්දය පරකොට ද ලියනු ලැබේ. අකාරය යී කී විට කේවල වූ "අ" යන්න ද, අවර්ණය යී කී විට "අ", "ආ" දෙක ද ගත යුතුය යනු ව්‍යාකරණ සම්ප්‍රදායයි.
තවද උච්චාරණ කාල වශයෙන් මාත්‍රා එකක් ඇති අකාරය හ්‍රස්ව නම් වෙයි. "ආ" යි මාත්‍රා දෙකක් සහිත වූයේ දීර්ඝ නම් වෙයි. ගායනා කිරීම් ආදියෙහි මාත්‍රා තුනකින් හෝ වැඩි ගණනකින් යුක්තව උච්චාරණය වන ආකාරය ප්ලුත නම් වේ. මේ හ්‍රස්වාදි ත්‍රිභේදය ද වේදපාඨ උච්චාරණාදියෙහි දී උදාත්ත අනුදාත්ත ස්වරිත යයි තුන් අයුරු වෙයි. යළි සානුනාසික නිරනානුසික යයි දෙවැදෑරුම් වූයේ එක ම "අ" කාරය උච්චාරණයෙහි දී ලැබෙන ප්‍රභේද වශයෙන් අටළොස් වැදෑරුම් වෙයි. මේ උදාත්තාදි ප්‍රභේද "ඉ" කාරාදි අන්‍ය ස්වරයනට ද ඇති බව සැලකිය යුතුය. වර්ණමාලාව දැක්වීමේ දී සුඛෝච්චාරණය සලකා සැම හල් අක්ෂරයකට ම අකාරය ගැන්වීම සිරිති (ක් + අ = ක, ණ් + අ = ණ මෙනි).
ධ්වනි විද්‍යාවෙහි දී සෙසු ස්වරයන්ගේ මෙන් ම අකාරයාගේ ද පූර්ව, මධ්‍ය හා පශ්චාත් ආදි විවිධ ප්‍රභේද ඇතත් සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයෙහි දී ප්‍රත්‍යක්ෂ ලෙස පෙනෙනුයේ සංවෘත විවෘත භේදයයි. ඒ පිළිබඳ විස්තරයක් ධ්වනි විචාරය යටතෙහි දැක්වේ.
සිංහල අක්ෂර මාලාවෙහි අකාරයාගේ රූපය මුල්කොට ගත් තවත් රූප තුනක් වේ. එනම්. ආ, ඇ, ඈ යනුයි. මාතෘභාෂාගත වචනවල බොහෝ විට ඉකාරයක් පරකොට යෙදෙන ගුරු වූ අකාරයක් සිංහලයෙහි දී ඇකාර බවට හැරෙන හෙයින් දෝ ස්වරයක් වශයෙන් ඇකාරය උත්පත්ති ස්ථාන කරණ ශ්‍රැති ආදීන් අකාරයෙන් ඉඳුරා ම වෙනස් වුවත් එය අකාරයේ මත්වැඩි රූපයක් සේ සිදත්සඟරා කර්තෘහු සලකත්. ස්වරයකට පරව මිස බින්දුව හෙවත් නිග්ගහීතය ද විසර්ගය ද උච්චාරණය කළ නොහැකි හෙයින් ද ඒ දෙක ද වර්ණමාලාවෙහි සාමාන්‍යයෙන් දක්වනු ලබන්නේ අකාරයෙන් පරවය.
විවිධ අර්ථ:
"අ" කාරය අර්ථ වශයෙන් වෘද්ධි තද්භාව, සදෘශ, නිෂේධ, අන්‍ය, අල්ප, විෂ්ණු, නින්දා, විරුද්ධ, විරහ, ශූන්‍ය යන අර්ථයන්හි වැටෙන බව ඒකාක්ෂරකෝෂයෙහි සදහන් වේ. බ්‍රහ්ම, විෂ්ණු, ශිව, කූර්ම, අඞ්ගණ, යුද්ධ, ගෞරව, අන්තඃපුර, හේතු, භූෂණ, පාද, පාර්වතී, යාග යන අර්ථ "අ" කාරයෙන් වාච්‍ය වන බව නානාර්ථ රත්නමාලායෙහි සඳහන් වේ. යන්ත්‍ර මන්ත්‍ර හෝමකර්ම ආදියෙහි ද විශේෂයෙන් ම තන්ත්‍ර ශාස්ත්‍රයෙහි ද අකාරය නොයෙක් අර්ථයන්හී වැටෙන බව කියැවේ.
ඒකාක්ෂරකෝෂ, නානාර්ථ රත්නමාලා ආදි කෝෂ ග්‍රන්ථයන්හි දැක්වෙන නොයෙක් අර්ථ මිශ්‍ර සිංහල රචනායෙහි ද තත්සම ප්‍රයෝගයන්හි ද දක්නට ලැබේ. විෂ්ණු අර්ථයෙහි වැටෙන අකාරය ශුද්ධ නාම පදයක් බව ද සෙසු අර්ථයන්හි වැටෙන කල්හි අව්‍යයක් බව ද මහාසද්ද නීතියෙහි දැක්වෙයි. "අශෛක්ෂ" යනාදි තන්හි අකාරය වෘද්ධියෙහි ද "අනවද්‍ය" යනාදි තන්හි තද්භාවයෙහි ද "අමනුෂ්‍ය" "අසුර" ආදියෙහි සදෘශ (සමාන) අර්ථයෙහි ද "අකටයුතු" ආදි තන්හි නිෂේධාර්ථයෙහි ද "අව්‍යාකෘත" යනාදි තන්හි අන්‍යාර්ථයෙහි ද "අනුදරා" ආදියෙහි අල්පාර්ථයෙහි ද "අරාජ" ආදි තන්හි නින්දාර්ථයෙහි ද "අකුශල" ආදි තන්හි විරුද්ධාර්ථයෙහි ද "අපුත්‍රක" ආදි තන්හි විරහාර්ථයෙහි ද "අභික්ෂුක" ආදි තන්හි ශුන්‍යාර්ථයෙහි ද වැටේ.
සංස්කෘතයෙහි ප්‍රතිෂේධාර්ථ නඤ් නිපාතයට අකාරාදේශ වෙයි. ඒ අකාරය ද නඤ් නිපාතයාගේ අර්ථ ම ප්‍රකාශ කරන්නේ වෙයි. එය සවැදෑරුම්ය. තත්සෘදශ (ඊට සමාන): අසුර; තදභාව (එහි අභාව): අග්‍රහණ; තදන්‍ය (එයින් අන්‍ය): අනශ්ව; තදල්ප (ඊට අඩු): අනුදරා; අප්‍රශස්ත (නොපසස්නා ලද): අකාල; තද්විරෝධ (ඊට විරුද්ධ): අධර්ම යයි මෙසේ නඤාදේශ අකාරයාගේ සවැදෑරුම් අර්ථ හා උදාහරණ සැලකිය යුතුය. මාතෘභාෂාවන්හි අකාරය වැටෙන සෑම අරුතක ම හුදු සිංහල ප්‍රයෝගයන්හි ද එය වැටෙතැයි කිව නොහැකිය. අනුවණ ආදි තන්හි අයන්න මඳ යන අරුතෙහි වැටේ. ගඩාදෙහි වාචී අගඩා යන්නෙහි අකාරය අර්ථශූන්‍ය සේ පේනේ. පදයකට මුලින් අයන්නක් යෙදෙන නොයෙක් ශබ්දයන්ගේ අනුසාරයෙන් 'කඩ වූ' යන අර්ථයෙහි අඛණ්ඩ හා අකණ්ඩ යි ද 'කම්පා වූ' යන අර්ථයෙහි අකම්පා හා අකම්පාල යි ද කථා ව්‍යවහාරයෙහිත් ඇතැම් විට පොතපතෙහිත් යෙදෙනු පෙනේ.
තන්ත්‍ර ශාස්ත්‍රයෙහි ශ්‍රීකණ්ඨ, සුරේශ, ලලාට, ඒකමාත්‍රික, පූර්ණෝදරී, ඍෂ්ටි, සාරස්වත, වාසුදේව, ධනේශ, අමෘත කීර්ති, වාගීශ, හර, ප්‍රණවාදි අර්ථ අකාරයෙන් දැක්වේ.
කවි සමයෙහි:
සිදත්සඟරා ඉටුනිටු අදියරෙහි වර්ණයන්ගේ ගණ යෝනි ශත්‍රැමිත්‍රතාදිය දක්වන තන්හි "එකයමරජඅණනළඅං අවාකර"යි අ කාරය අපායාක්ෂරයෙකැයි ද "සරකටණ විප්වස"යි කව්ලකුණුමිණිමලෙහි අකාරය බ්‍රාහ්මණ වංශයට අයත් යයි ද කියන ලදි. යෝනි වශයෙන් අ කාරය නකුල යෝනියට අයත්ය. එහෙයින් සර්පයෝනියෙහි වූ "උජබල" යන අකුරු සතර අයන්නට විරුද්ධ වෙයි. පඤ්චපක්ෂි ශාස්ත්‍රයෙහි අකාරය භේරුණ්ඩ පක්ෂියාට හිමි වෙයි. හින්දු භක්තික ශාබ්දිකයන් අතර අකාරයට ලැබෙනුයේ උසස් වූ බුහුමනෙකි. වේදයෙහි ආදි වූයේ "ඕම්" (අ+උ+ම්) කාරයයි. එහිදු ආදි වූයේ අකාරයයි. හේ විෂ්ණු වාචකයි. බුදුරදුන්ගේ උත්පත්තිය බුද්ධත්වය පරිනිර්වාණය යන අවස්ථා තුනෙහි ම අකාරපූර්වක පාඨ ශ්‍රී මුඛයෙන් පහළ වී ඇති හෙයින් ශාසනික ව්‍යවහාරයෙහි ද අකාරයෝගයෙහි විශේෂයක් පෙනේ.
අකාරය වායුභූතයාට හිමිය. මීට ප්‍රතිවිරුද්ධ වූයේ උකාරාදි අක්ෂර හිමි පෘථිවි භූතයාය. වස් කවි සෙත් කවි බැදීමේ දී ඒ ඒ භූතයන්ට අයිති අකුරු ස්ථාන ප්‍රයත්නාදියට අනුව යොදනු ලැබේ. අකාරය හිරුට අයිති අකුරක් වශයෙන් වෘහල්ලංපාක, ලඝුලංපාකාදි ප්‍රශ්න ශාස්ත්‍රය පිළිබඳ ග්‍රන්ථවල සඳහන් වේ. එය කැති නැකතේ ප්‍රථම පාදයට ද හිමිය. එම නැකත් පාදයෙන් උපනුන්ට නම් තැබීමේ දී අකාරය මුල්කර නමක් තැබීම ජ්‍යොතිෂය ගැන සැලකිලි දක්වන්නන්ගේ සිරිතය. ඉන්ද්‍රගුරුළුවෙහි ගුරුළුයෝනියට ද අකාරය හිමි වේ.
ස්වර ශාස්ත්‍රයෙහි අකාරය ජීවාක්ෂරයක් (දිවි අකුරක් වශයෙන් හඳුන්වයි. මේ අකුර ද්‍රවිඩ ව්‍යාකරණයන්හි අමෘතාක්ෂරයක් ලෙස ද කාව්‍ය කරණාදියෙහි දී ආද්‍යස්ථාන ප්‍රයෝගයෙන් ශුභ ඵල ගෙන දෙන අකුරක් හැටියට ද සඳහන් කරයි.
ස්වර ශාස්ත්‍රයට අයත් වර්ණස්වර චක්‍රයෙහි ක, ඡ, ඩ, ධ, භ, ව යන අකුරු අකාරයට අයත් වර්ණ ස්වර වශයෙන් දැක්වේ. ඇස්, කන්, නාසාදි ඉන්ද්‍රියයන් ස්පර්ශ කරමින් ස්වාරාක්ෂර දහය පිළිබඳව කරන න්‍යාස විශේෂයක් වීජනිඝණ්ඩු ආදි ග්‍රන්ථවල සඳහන් වේ. ඒ ග්‍රන්ථවල සඳහන් වන හැටියට අකාරය පිළිබඳ න්‍යාසය කළ යුත්තේ දිව ස්පර්ශ කිරීමෙනි.
සංගීත ශාස්ත්‍රයෙහි දී අකාරය සෝමදේවතා හිමි බවත් ආද්‍යස්ථානයෙහි යෙදීමෙන් ශෝභන ඵල ලැබෙන බවත් ඒලාවර්ණයක් වශයෙන් එය විෂ්ණුට හිමි බවත් සඳහන් වේ.
සිංහල භාෂාවේ අකාරයාගේ රූප විකාසය කලින් කල වෙනස්ව වර්තමාන තත්ත්වයට පැමිණි ආකාරය අක්ෂර මාලාව යටතෙහි දැක්වෙන සටහනෙන් පැහැදිලි වේ.
(සංස්කරණය:1963)
