ආලත්ති බෑම
ආලත්ති යන දෙමළ වචනයෙන් වාච්‍ය වනුයේ ආශිර්වාද කිරීම යන්නයි. මහනුවර සමයේ පැවතුණු වැඩවසම් ක්‍රමය අනුව රජුට ආශීර්වාද කිරීම ද රාජකාරියක් විය. ආලත්ති බෑම යනුවෙන් හැඳින්වෙන්නේ එම රාජකාරියයි. අන් හැම රාජකාරියක් සඳහා මෙන් ම මෙය සඳහා ද නිලපංගුවක් වෙන් වී තිබුණි. මෙය 'ආලත්ති පංගුව' යනුවෙන් හැඳින්විණ. ආලත්තිබෑම පිළිබඳ රාජකාරියෙහි යෙදුණාහු 'ආලත්තිබාන මහත්තයිල්ලා' යනුවෙන් හඳුන්වන ලදහ. බොහෝවිට රජුගේ කිට්ටු පෞද්ගලික කටයුතුවල යෙදුණු වෙනත් නිලධාරීන් මෙන් ම මොව්හු ද උසස් කුලයකට අයත් වූහ. ආලත්ති බෑම කරන ලද්දේ රජතුමා අලුයම අවදි වූ විටත් මේ වැඩීම හෙවත් ආහාර අනුභව කිරීමට හිඳගත් විටත්ය. අතින් මුව වසාගෙන “කප්පාන්තිරෙකට තිරහත් කාලෙකට ඉරහඳ පවතිනා තෙක් ආයුබෝවේවා” කියා රජුට ආවැඩීම ආලත්තිබානවුන්ගේ කාර්යය විය. ආලත්තිබෑම ස්ත්‍රී පුරුෂ දෙපක්ෂය විසින් ම කරන ලදැයි හැඟේ.
පැරණි සිංහල රජවරුන් තමන් කෙරෙහි කරන ලද සැම සේවයක් ම දළදා මාළිගාව හා සතර දේවාලයන් කෙරෙහිත් කිරීමට නියම කිරීම හේතුකොටගෙන දේවාලයන්හි ද ආලත්තිබෑමේ රාජකාරියෙහි නියුක්ත නිලපංගු භුක්ති විඳින පිරිසක් දක්නට ලැබිණි. සතර දේවාලයන්හි ආලත්ති බාන ස්ත්‍රීහු 'ආලත්ති අම්මලා' යනුවෙන් හැඳින්වෙත්. මහනුවර ඇසළ පෙරහැරේ රන්දෝලි පෙරහැර දිනවල රන්දෝලි පසුපස ආලත්ති අම්මලා දෙදෙනෙක් ද ගමන් කරත්. පෙරහැර අවසානයෙහි දී වස්දොස් හැරීම සඳහා විෂ්ණු දේවාලයෙහි දී බලි යක් නැටුම පැවැත්වෙන විට මෙම ආලත්ති අම්මලා එහි රාජකාරි වශයෙන් ආලත්තිබෑමෙහි යෙදෙත්. පුරා සත්දිනක් පැවැත්වෙන මෙම නැටුමෙහි දී වරින්වර කපුරාළලා ආවඩන විට ආලත්ති අම්මලා ද ගීතස්වරයකින් ආයුබෝවේවායි කියති. දැනට විෂ්ණු දේවාලයෙහි ආලත්තිබෑමට සහභාගි වන ආලත්ති අම්මලා සුප්‍රසිද්ධ දොඩන්වල දේවාලය පිහිටි දොඩන්වල ග්‍රාමයෙහි පිහිටා ඇති ඉඩම් නිලපංගු වශයෙන් භුක්ති විඳිත්.
කතරගම දේවාලයෙහි කරනු ලබන තේවාවට ද ආලත්ති අම්මාවරුන් සහභාගි වනු දක්නට ලැබේ. ඔවුන් උඩුකය වැසෙන පිණිස ලේන්සුවක් පමණක් බෙල්ලේ බැඳ සිටි බව සඳහන් වේ.
(සංස්කරණය: 1965)
