අතොස්
මෙය ග්‍රීසියේ කැල්ඩසිඩ්සී ප්‍රදේශයෙන් ඊජියන් මුහුදට නෙරා ගිය ඇක්ටී නම් වූ කුඩා අර්ධද්වීපයේ දකුණු කෙළවර (උත්තර අක්ෂභාග 400.9' හා නැගෙනහිර දේශාන්තර 240.22' ආශ්‍රිතව) පිහිටි කන්දකි. කිරිගරුඬ පාෂාණයෙන් යුත් කේතුකාකාර අතොස් ශිඛරය මුහුදු මට්ටමේ සිට අඩි 6,347ක් උසය. අතොස් යනු මුල දී බොහෝවිට ව්‍යවහාර වූයේ කන්දට පමණක් නමුත් දැන් ඒ අවට පිහිටි අර්ධද්වීපයට ද අතොස් යයි කියනු ලැබේ.
නවවෙනි ශතවර්ෂයේ දී පිහිටුවන ලද පූජකාරාම කරණකොටගෙන අතොස් කන්ද ග්‍රීසියේ ප්‍රසිද්ධ සිද්ධස්ථානයක් වී තිබේ. බයිසන්ටයින් යුගයේ පටන් ම ආගමික ජනපදයක් වශයෙන් වෙන් වූ අතොස් ප්‍රදේශය සමූහාණ්ඩුවක් මගින් පාලනය කෙරේ. මෙහි පාලනය ආශ්‍රමවලින් තෝරා ගන්නා 24 දෙනෙකුගෙන් යුත් නියෝජිත මණ්ඩලයක් මගින් ඉටුවේ. අතොස්හි වර්ග සැතපුම් 30ක් පමණ විශාල වූ පෙදෙසක් තාපවරුන් සඳහා වෙන් කොට ඇත්තේය.
මේ ප්‍රදේශයෙහි ආගමික ආරාම බෙහෙවින් ඇතිනමුත් ශාස්ත්‍රීය කටයුතු එතරම් දියුණු නැත. ආරාම ඇසුරු කොට ඇත්තා වූ පුස්තකාලයන්හි අගය නොකළ හැකි තරම් පත්පොත් රාශියක් එකතු වී තිබිණ. ග්‍රීක නිදහස් යුද්ධ සමයේ දී තුර්කීන් විසින් ඒ පොත් බොහෝ දුරට විනාශ කර දමන ලදි.
ආරාමවාසී තාපසවරුන්ගේ නොසැලකිලිමත් බව ද පොත්පත් විනාශ වී යෑමට හේතු වී යයි කියත්. අතොස්හි තුබුණු පොත්පත්වලින් සමහරක් මොස්කව් හා පැරිස් කෞතුකාගාර පුස්තකාලයන්ට ද ගෙන ගොස් තිබේ.
අතොස්හි තාපසවරු ආගමික ජීවිතයක් ගත කරන අතර ම සතුන් ඇතිකිරීම, එළවළු හා මල් වැවීම, මසුන් මැරීම හා වෙනත් හස්ත කර්මාන්ත ආදි ආර්ථික ව්‍යාපාරයන්හි ද යෙදෙති. ආයෝන් ඕරෝස් නමින් ද මේ පෙදෙස හඳුන්වනු ලැබේ.
(සංස්කරණය:1963)
