ආඩෙන්
උත්තර අක්ෂාංශ 50° හා නැගෙනහිර දේශාංශ 5° 30′ ආශ්‍රිතව ම’ස් (මියුස්) ගංගාවට ගිනිකොන දිගින් ලක්සම්බ’ග් හා ඊසාන දිග ප්‍රංසය හරහා විහිදි සානු බිම් සහිත භූගෝලීය ප්‍රදේශය ද ප්‍රංසයේ එම පෙදෙසෙහි පාලන පළාතක් ද ආඩෙන් නමින් හඳුන්වනු ලැබේ. යුරෝපයේ හර්සීනියානු කඳු සමූහය ඛාදනය වී යෑම නිසා ශේෂ වී ඇති භූලක්ෂණයක කොටසක් වන ආඩෙන් සානු බිම් මුහුදු මට්ටමේ සිට අඩි 1,500–2,000ක් පමණ උසය. මෙම ප්‍රදේශයේ දේශගුණය සෞම්‍යය. සාමාන්‍ය වාර්ෂික වර්ෂාපතනය අඟල් 32ක් පමණ වේ. කැම්බ්‍රියානු හා ඩෙවෝනියානු කාලීන ශල්ක හා වැලිගල් බහුල වූ මෙහි පස නිසරුය. ජීර්ණ වූ ශල්ක පාෂාණයෙන් සැදී ඇති පසෙහි ජලවහනය අයහපත් හෙයින් එම පස සහිත පෙදෙස්වල වගුරු බිම් ඇත. මෙම වගුරු බිම්වලින් ඉන්ධන සඳහා 'පීට්' හෙවත් ජීර්ණක හාරා ගනු ලැබේ. ආඩෙන් ප්‍රදේශය ඔස්සේ ගලා යන ගංගාවන්ගේ නිම්න වල බෑවුම් බීච්, ඕක්, පයින් ආදි ගසින් යුත් සිත්කලු වනාන්තරයන්ගෙන් වැසී ඇත. මුවන් වල් ඌරන් ආදී වන සතුන් ගහන මෙම පෙදෙස් දඩබිම් වශයෙන් ඉතා ජනප්‍රියය.
යුද කටයුතුවල දී ආඩෙන් ප්‍රදේශය ඉතා වැදගත් වූ බව ඉතිහාසයෙන් පෙනේ. 1792 දී නැගෙනහිරින් පැමිණි ආක්‍රමණිකයන් මැඩ පවත්වා ගැනීමට ආඩෙන් ප්‍රදේශය ප්‍රංසයට මහෝපකාරී විය. 1870 දී ජර්මනිය විසින් තුන් වැනි නැපෝලියන්ගේ හමුදාවන් වටලන ලද්දේත් 1914 දී ජර්මනිය ප්‍රංසයට පහර දුන්නොත් ආඩෙන්හි දීය. 1918 දී මෙන් ම 1944 දී ද මිත්‍ර හමුදාවන් ජර්මන් බලය නැසූ බිහිසුණු සටන් ආඩෙන්හි දී සිදු විය.
ආඩෙන් පාලන පළාත වර්ග සැතපුම් 2,028ක් විශාලය. ම’ස් (මියුස්) ගංගා නිම්නය මෙහි ප්‍රධාන භූමි ලක්ෂණයයි. ගංගා නිම්නය ආශ්‍රිත තණ බිම්වල ගව, බැටළු ඈ සතුන් ඇති කිරීම වගා කළ හැකි බිම්වල රයි, අර්තාපල් හා දුම් වැවීම ද ප්‍රදේශවාසීන් විසින් කරනු ලැබේ. මිරිදිය මසුන් මැරීම, කිරිපට්ටි පාලනය, වනයෙන් ගැවසි උස්බිම්වල දැව රැස් කිරීම හා වනසතුන් දඩයම් කිරීම ද සමහර පෙදෙස්වල පවත්නා ශල්ක, කබොක් හා යකඩ කැණ ගැනීම ද වෙනත් ආදායම් මාර්ගයෝය. සෙඩෑන් නගරය අවට පෙදෙස්වල ලෝම කර්මාන්තය දියුණුය. පළාතේ අගනුවර මෙසියේර් (Mezieres) ය. ජනගහනය (1954) 2,80,490කි.
(සංස්කරණය: 1965)
