ආර්ථික උද්භිද විද්‍යාව
මිනිසාගේ ආර්ථික ජීවිතයත් සමාජ ජීවිතයත් කෙරෙහි අධික ලෙස බලපාන ශාක ද ඒවායින් නිෂ්පාදනය කරනු ලබන ද්‍රව්‍ය ද පිළිබඳ අධ්‍යයනය ආර්ථික උද්භිද විද්‍යාව නමින් හැඳින්වේ. ඉතා පුරාතනයේ සිට ම ශාක මිනිසාගේ පැවැත්මත් සමඟ ඉතා ආසන්න වශයෙන් බැඳී පවත්නා බව අපට පෙනේ. මිනිසාගේ එදිනෙදා ජීවිතය පිළිබඳ ප්‍රමුඛස්ථානයක් ගන්නා ශාක මනුෂ්‍ය ඉතිහාසය හා ශිෂ්ටාචාරය කෙරෙහි අතිශයින් බලපායි. ආදිකල්පික මිනිසා ශාකවලින් ලබා ගත් ප්‍රධාන ප්‍රයෝජනය නම් එය ඔහුගේ ආහාරයක් කොට ගැනීමයි. මිනිසාගේ ජීවිතය ක්‍රමයෙන් දියුණු වී සංකීර්ණ වත් ම ඔහු නිවාසස්ථාන සාදා ගැනීමට ද ඇඳුම් සාදා ගැනීමට ද ආයුධ සාදා ගැනීමට ද ඉන්ධන වශයෙන් ද ශාක උපයෝගී කොට ගත්තේය. ශාකවලින් නිෂ්පාදනය කරනු ලබන රබර්, තෙල් වර්ග, කෙඳි, ඖෂධ, කුළු බඩු වර්ග, සායම් හා දුම්මල වැනි ද්‍රව්‍ය රාශියක් දැනට මිනිසා ස්වකීය ප්‍රයෝජනයට ගනී.
මේ හැර පාංශු ඛාදනය (සෝදාපාලුව) මැඩ පැවැත්වීමටත් පසේ සශ්‍රීකත්වය දියුණු කිරීමටත් ශාක අතිශයින් ප්‍රයෝජනවත්ය. ශාකවලින් පෘථිවි පෘෂ්ඨය අලංකාර කෙරේ. ඒ හේතුකොටගෙන මිනිසාගේ ප්‍රීතියත් විනෝදයත් ඇති කෙරේ (අලංකාර ශාක බ.). ශාකයන්ගේ මේ සෞන්දර්යමය අගය කොපමණ වැදගත් දැයි කිවහොත් මල් වතු වැවීම අප අතර බොහෝ දෙනෙක් ප්‍රිය කරති. සමහරවිට ශාක මිනිසාට අහිතකර ලෙසත් ක්‍රියා කරයි. බැක්ටීරියා (බ.) හා දිලීර (බ.) වැනි ශාක නිසා මිනිසාට රෝග හටගනී.
මිනිසාගේ ශුභසිද්ධිය කෙරෙහි බලපාන ශාක හා ශාකවලින් නිෂ්පාදනය කරගන්නා නොයෙක් ද්‍රව්‍ය පහත සඳහන් පිළිවෙළට වර්ග කළ හැකිය: ආහාර ශාක : එදිනෙදා හෝ එවේලේ ප්‍රයෝජනයට ගතහැකි ප්‍රමාණයට වඩා විශාල වූ ආහාර ප්‍රමාණයක් ශාකයෝ සාමාන්‍යයෙන් නිෂ්පාදනය කරත්. ඒ අතිරේක ආහාර අනාගත ප්‍රයෝජනය සඳහා කඳන්, කොළ, මුල්, ඵල හා බීජ වැනි අවයවයන්හි රැස්කොට ගබඩා කරගනු ලැබේ. මිනිසා තම ප්‍රයෝජනය පිණිස ලබාගන්නේ මේ ශාක අවයවයන්හි තිබෙන සංචිත ආහාරයි. ඔහුට අවශ්‍ය ආහාර වන කාබොහයිඩ්රේට් (බ.), මේද (බ), ප්‍රෝටීන (බ.), ඛනිජ ලවණ හා විටමින (බ.) ආදිය ශාකවල තිබේ. ධාන්‍ය වර්ග, එළවළු හා පලතුරු ශාකවලින් උපදින ප්‍රයෝජනවත් දේය. කුළුබඩු (බ.) හා ආහාර රසවත් කරන වෙනත් ද්‍රව්‍ය ද ශාකවලින් ලැබේ. නොයෙක් පාන වර්ග සාදා ගන්නේ ද ශාකවලින් ලබා ගන්නා දෙයිනි (නි. තේ, කෝපි, කොකෝවා හා මද්‍යසාර බීම වර්ග). ආහාර ශාක බ. ශාකවලින් නිෂ්පාදනය කරනු ලබන කාර්මික ද්‍රව්‍ය : කෙඳි, තෙල්, දැව, වල්ක (cork), හම් පදම් කරන ද්‍රව්‍ය, සායම් වර්ග, රබර්, මැලියම්, දුම්මල, වාෂ්පශීල තෙල්, ඉටි වර්ග, සීනි, පිෂ්ට හා සෙලියුලෝස් ද්‍රව්‍ය කාර්මික ද්‍රව්‍ය අතර වේ.
ඖෂධීය ශාක හා ඖෂධ වර්ග : ඖෂධීය ශාක (බ.) හා ශාකවලින් නිෂ්පාදනය කරනු ලබන නොයෙක් ඖෂධ වර්ග මේ ගණයට අයිතිය. දුම්බීමට ගන්නා දුම්කොළ වැනි දේ ද ආස්වාදයක් වශයෙන් හැපීමට ගන්නා බුලත්, පුවක්, එන්සාල් වැනි දේ ද මෙහි ලා සඳහන් කළ යුතු වේ.
ආර්ථික ශාක පිළිබඳ අධ්‍යයනය මානව විද්‍යාව හා දේශපාලනය වැනි විෂයයන්ට අදාළව පවතී. ආහාර හා වෙනත් අවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය සපයා ගැනීම සම්බන්ධයෙන් ශාකයන්ගේ ඇති වැදගත්කම කරණකොටගෙන ජාතීන් අතර ගැටීම් පවා ඇති වී තිබේ. නොනිසි සේ අධික ලෙස ශාකයන් ප්‍රයෝජනයට ගැනීම නිසා ලෝකයේ වනාන්තර බොහොමයක් විනාශ වී තිබේ. වනාන්තර විනාශ වී යෑමේ ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් නොයෙක් ප්‍රදේශවල දේශගුණයේ වෙනස්වීම් ද පාංශු ඛාදනය ද ඇති වේ. අදුරදර්ශී පුද්ගලයන් විසින් කරනු ලබන මෙබඳු ක්‍රියාවන් කරණකොටගෙන බොහෝ රටවල ආර්ථික තත්ත්වයට තදින් පහර වදී. ආර්ථික වැදගත්කමින් යුත් ශාක අනාගතයේ දී ප්‍රයෝජනයට යොදා ගැනීමට අදහස් කරන කල ආර්ථික විද්‍යාව පිළිබඳ පුහුණුවක් ලත් විද්‍යාඥයන්ගේ සහාය ඇතිව එසේ කළයුතු බව වටහා ගත යුතුය.
(සංස්කරණය: 1965)
