ඇතුගල
වයඹ පළාතේ කුරුණෑගල නගරයට යාබදව එයට ගිනිකොන දිගින් පිහිටි අඩි 1096ක් උසැති පර්වතයකි. ප්රදේශය හරහා කඳු වැටියක උතුරේ සිට දකුණට හුරුව විහිදෙන කොටසක් වූ මෙය නයිස් පාෂාණයෙන් සෑදී ඇත්තේය. සාමාන්යයෙන් කවාකාර හැඩයක් ගත් මේ පර්වතය බොහෝ කුහර සහිතය. දණ බිම ඔබා ගත් ඇතකුගේ ආකාරය දක්වන හෙයින් මෙයට ඇතුගල යන්න යෙදේ.
ඉතිහාසයෙහි ලා ඇතුගල වැදගත් වන්නේ දහහතර වන සියවසේ සිංහල රජුන්ගේ අගනුවර වශයෙන් මේ ප්රදේශය තෝරාගැනීම නිසාය. මේ කාලයට පෙර ද ඇතුගල පෙදෙස ජනාවාසව පැවති බවට සාධක ඇතුගල මුදුනේ ඇති නෂ්ටාවශේෂයන්ගෙන් පැහැදිලි වේ. පරසතුරු උපද්රවයන්ගෙන් ආරක්ෂාව පතා නිරිතදිගට ඇදුණ සිංහල රජදරුවන් අතුරෙන් කුරුණෑගල පළමුවෙන් තෝරා ගන්නා ලද්දේ 1293 පමණ රජ පැමිණි 2 වැනි බුවනෙකබාහු රජතුමා විසිනි. කුරුණෑගල බලකොටුව බැඳීමේ දී නැගෙනහිර පැත්තෙන් ඇතුගල ආධාරකොටගත් බව පෙනේ. බලකොටුව සඳහා ඇතුගල ආධාර කොටගැනීමේ දී ආරක්ෂාව මෙන් ම පෙර කාලයේ දී පැවති දේවරාජ ලබ්ධිය පිළිබඳ අදහස ද බලපාන්නට ඇතැයි සිතිය හැකිය. ඇතුගල ආශ්රිතව පැන නැඟුණ හෙයින් කුරුණෑගල පුරාණයේ දී හස්තිගිරිපුර, හස්තිශෛලපුර හා කුරුණෑගල්පාය යනුවෙන් හැඳින්විණි. (කුරුණෑගල; ගලේ බණ්ඩාර යන ලිපි ද බලන්න).
(සංස්කරණය: 1967)
