උත්සර්පිණී
ජෛන ලබ්ධිකයන් අතර ව්යවභාරයෙහි පවත්නා කාල ප්රභේදයකි. ඔව්හු කාලය උත්සර්පිණී, අවසර්පිණී යයි කාලවක්ර දෙකකට බෙදති. මේ බෙදීමට පාදක කොටගෙන ඇත්තේ මුඛය හා වාලධියේ කෙළවර එකට ගැටෙන සේ අනන්ත වූ ආකාශයෙහි කුණ්ඩලිභූතව සිටුනා සර්පයෙකි. ඒ සර්පයාගේ මුඛයෙහි පටන් වලග දක්වා ලෝකය ගමන් කරන කාලය අවසර්පිණී නමින් ද වලග පටන් මුඛය දක්වා ගමන් කරන කාලය උත්සර්පිණී නමින් ද හඳුන්වා ඇත. මේ කාලචක්ර දෙක එකකට අනතුරුව අනික වශයෙන් මාරු වෙමින් පවත්නේය. එක් කාලචක්රයක ප්රමාණය අවුරුදු දශකෝටි කෝටියකැයි සඳහන් වෙයි. උත්සර්පිණී කාලචක්රයේ දී ප්රාණීන්ගේ ආයු, යශස්, වීර්ය්යාදිය ක්රමයෙන් වැඩීම ද අවසර්පිණියේ දී ඒවා ක්රමයෙන් පිරිහීම ද වේ.
උත්සර්පිණී කාලචක්රය දුසම දුසමා (දුෂ්ෂම දුෂ්ෂමා), දුසම (දුෂ්ෂම), දුසම සුසමා (දුෂ්ෂම සුෂමා), සුසම දුස්සමා (සුෂම දුෂ්ෂමා), සුසම (සුෂම), සුසම සුසමා (සුෂම සුෂමා) යයි අර සයකින් යුක්තය.
අවසර්පිණී කාලචක්රයෙහි කෙළවර ලෝකයෙහි හැම දෙයක් ම අතිශයින් පිරිහී දුශ්චරිතයෙන් පිරිතිබෙන දුසම දුසමා අරයට අයත් එක්තරා ශ්රාවණ (නිකිනි) මාසයක අපර පක්ෂය උදා වී පවත්නා අවස්ථාවක උත්සර්පිණී කාලචක්රයෙහි ආරම්භය වේ. එහි ආරම්භය හා සමග සත් දිනක් නොකඩවා වස්නා එකිනෙකට වෙනස් වර්ෂාවන් හේතුකොටගෙන වෘක්ෂලතාදිය වැඩෙන්නට පටන් ගනී. එතැන් සිට අවුරුදු 21,000ක් ඇවෑමෙන් ඒ අරය අවසන් වී දූසම නමැති අරය උදා වේ. එකල ද හැම දෙයක් ම පිරිහී ඇත ද සාමාන්යයෙන් අභ්යුදය කරා ගමන් කරන බව පෙනී යයි. එය අවසන් වී දුසම සුසමා අරය උදා වූ කල සුවදුක් ඒකාකාරව සමව පවතී. ඉන්පසු පැමිණෙන සුසම දුස්සමා කාලය තුළ ප්රීතියෙන් දුක ආවරණය වී පවත්නේය. සුසම නමින් හැඳින්වෙන පස්වන අරයට අයත් කාලය සම්පූර්ණයෙන් වාගේ සැපවත්ය. අනතුරුව පැමිණෙන සුසම සුසමා කාලය අතිශයින් සමෘද්ධිසම්පන්නය. එය අවසන් වීමෙන් අවසර්පිණී කාලචක්රය ආරම්භ වේ. (අවසර්පිණී ද බලන්න.)
(සංස්කරණය: 1970)
