ගුස්තාෆ් විලම් බරොන් වාන් ඉම්හොෆ්
(1705-1750). 1736 ජූලි මස සිට 1740 මාර්තු දක්වා ලංකාවේ මුහුදුබඩ ප්රදේශ පාලනය කළ ඕලන්ද ආණ්ඩුකාරයාය. ඔහු නෙදර්ලන්තයේ ලේර් නම් කෝරළේ වැදගත් පවුලකට අයත් වූවෙකි. 1725 දී පෙරදිග උපවෙළෙඳ නිලධාරියකු වශයෙන් බතාවියේ සේවයට පැමිණි ඔහු සුළු කලකින් චේතන කාර්ය්යාලයේ ප්රධාන පදවියට හා ප්රධාන වෙළෙඳ නිලධාරි පදවියට ද පත් විය. මෙයින් තුන් වසකට අනතුරුව ඉන්දියානු කවුන්සිල් සභාවේ අතිවිශේෂ සභික තනතුරට පත් වූ ඔහු ලංකාවේ මුහුදුබඩ ප්රදේශවල ආණ්ඩුකාරකමට හා අධ්යක්ෂකමට පත් වී ආයේ 1736 ජූලි මාසයේ දීය. 1740 දී සමාගමේ අධ්යක්ෂවරුන් විසින් ඔහු ආණ්ඩුකාරකමට නම්කරනු ලැබීමෙන් අනතුරුව වාන් ඉම්හොෆ් හා ඔහුට පෙර සිටි අග්රාණ්ඩුකාරයා අතර ඇති වූ විරෝධයකින් එම අග්රාණ්ඩුකාරයාගේ අනුදැනුම උඩ වාන් ඉම්හොෆ් සිරකරුවකු වශයෙන් නෙදර්ලන්තයට යවනු ලැබීය. නෙදර්ලන්තයේ සිටිය දී ඔහු ‘ඕලන්ද පෙරදිග ඉන්දියානු සමාගමේ නූතන තත්වය පිළිබඳව සලකා බැලීමක්’ යනුවෙන් පොතක් ලියා සමාගමේ අධ්යක්ෂවරුන් වෙත ඉදිරිපත් කෙළේය. එහි ප්රතිඵලයක් වශයෙන් ඔහු පෙරදිග අග්රාණ්ඩුකාර පදවියට පත්ව 1743 දී බතාවියට ආපසු පැමිණියේය. 1750 දී බතාවියේ දී ඔහුගේ මරණය සිදු විය.
මෙරට මුහුදුබඩ ප්රදේශ පාලනයට පැමිණි කාර්යක්ෂම වූ ද දුරදක්නා නුවණින් යුතු වූ ද ඕලන්ද ආණ්ඩුකාරවරුන් ස්වල්ප දෙනා අතර වාන් ඉම්හොෆ් ද එක් අයකු වශයෙන් ගිණිය හැකිය. ඔහු ලක්දිව ආණ්ඩුකාරකමට පත් වන විට මෙරට ඕලන්ද ප්රදේශවල කුරුඳු තළන්නන්ගේ කැරැල්ලක් නිසා නොසන්සුන් තත්වයක් පැනනැඟ තිබුණි. ඒ සම්බන්ධයෙන් ස්ථිරව කටයුතු කළ වාන් ඉම්හොෆ් කුරුඳු තළන්නන් සන්සුන් කරවීමටත් මුහුදුබඩ කැරලිකාර වැසියන් කෙරෙහි සානුකම්පබවක් නොදැක්වීමට රජු පොරොන්දු කරවා ගැනීමටත් සමත් විය. වෙළෙඳ සමාගමේ කටයුතුවලට සාමය ඉතා අවශ්ය බව වටහාගත් වාන් ඉම්හොෆ් මහනුවර රජවාසල හා සමඟ සාමයෙන් සිටීමට කටයුතු කළේය. මේ සඳහා පෙර සිටි ආණ්ඩුකාරවරුන් මෙන් ම වාන් ඉම්හොෆ් ද කිහිප වරක් ම මහනුවර රජු වෙත අනගි පුදපඬුරු සහිතව දූතයන් යැවීය. 1739 දී නරේන්ද්රසිංහ රජුගේ මරණයෙන් පසුව සිංහල රාජවංශය අවසානයට පත් වූයේත් නායක්කර් වංශය මහනුවර බලයට පත් වූයේත් මොහු මුහුදුබඩ පෙදෙස් පාලනය කළ සමයේ දීය. ප්රථම වරට 1736 දී මෙරට මුද්රණ යන්ත්රයක් පිහිටුවීමට කටයුතු කළේ වාන් ඉම්හොෆ්ය. ක්රිස්තියානි ධර්මය පැතිරවීම පිණිස ඔහු උනන්දුවෙන් කටයුතු කෙළේය. සිංහල රජු කල ආරම්භව පෘතුගීසින් විසින් දුෂ්කර කාර්ය්යයක් ලෙස සලකා අත්හැර දමන ලද කෝට්ටේ සිට නැදිමාල ඔස්සේ මොරටු ජලාශය දක්වා වූ ඇළ කැණීම නැවත ආරම්භ කළේ වාන් ඉම්හොෆ්ය. තමාගෙන් පසුව පැමිණි ආණ්ඩුකාරයාගේ ප්රයෝජනය පිණිස ඔහු සකස් කළ වාර්තාව මෙරට ඕලන්ද සමය හැදෑරීමට වැදගත් වන මූලාශ්රයකි. මුහුදුබඩ පළාත්වලින් සමාගමට ලැබුණු ආදායම් මාර්ග, ඉඩම් බුත්ති ක්රමය, ක්රිස්තියානි සභාව හා ඕලන්ද පාලන ක්රමය පිළිබඳව වැදගත් විස්තර එහි ඇතුළත් වේ. ඔහු ඕලන්ද සමාගමේ දියුණුව පමණක් නොව මුහුදුබඩ පළාත්වල වැසියන්ගේ ශුභසිද්ධිය ද තැකූ බව එම වාර්තාවෙන් පැහැදිලි වේ.
(සංස්කරණය: 1970)
