ධර්‍මස්කන්‍ධ
මෙහි 'ස්කන්ධ' යනු කොටසට නමෙකි. “එකමෙතො කොට්ඨාසො එකමෙකො ධම්මක්ඛන්‍ධෙ’ති වෙදිතබ්බා”යි එය කීහු. එවිට 'ධර්‍මස්කන්‍ධ' යනු දහම් කොටස් යන අර්‍ථයි. සම්පූර්ණ ත්‍රිපිටක ධර්‍ම ස්කන්ධ සුවාසූ දහසකින් (84,000) පරිමිත ය. මොවුන් අතුරෙහි දෙයාසූ දහසක් (82,000) ධර්මස්කන්ධයෝ බුදුන් වහන්සේ විසින් දෙශිතයහ. දෙදහසක් (2,000) ධර්මස්කන්ධයෝ බුද්ධ ශ්‍රාවකයන් විසින් දේශීතයෝ ය.
සූත්‍රවිෂයෙහි එක් අනුසන්‍ධියක් ඇති සූත්‍රයක් එක් ධර්‍ම ස්කන්‍ධයෙකි. නොයෙක් අනුසන්‍ධි ඇති සූත්‍රයන් හි අනුසන්‍ධි ගණනින් ධර්මස්කන්ධයෝ ගිණිය යුත්තාහ. ගාථා බන්‍ධයන්හි එක් පැන පිළිවිසුමක් එක් ධර්‍මස්කන්‍ධයෙකි, පැන විසඳුමක් එක් ධර්‍මස්කන්‍ධයෙකි.
අභිධර්‍මයෙහි තික, දුක ආදී එක් එක් බෙදුමක් එක් එක් ධර්‍මස්කන්‍ධයෙකි. එක් එක් චිත්තවාර බෙදුමක් එක් එක් ධර්‍මස්කන්‍ධයෙකි. විනයෙහි වස්තු, මාතෘකා, පදභාජනීය, අනතරාපත්ති, අනාපත්ති, තිකපරිචේද යන මේ එක් එක් කොටසක් එක් එක් ධර්‍ම ස්කන්‍ධයෙකි. (සමන්තපාසාදිකා බාහිර වණ්ණනා 13 වැනි පිටුව)
(කර්තෘ: ලබුගම ලංකානන්ද හිමි)
(සංස්කරණය නොකළ)
