සක්විතිවත්
දෙතිස්මහා පුරුෂ ලක්ෂණයන්ගෙන් යුක්ත ව මිනිස් ලොව ඉපිද, චක්‍රරත්නාදි සප්තවිධ රත්නයන්ගේ ප්‍රතිලාභයෙන් චක්‍රවර්ති (බ.) රජබවට පත්වන උතුමකු විසින් එම තනතුරු ඇතුළු සියලු සම්පත් ලැබීමට සසරගත ජීවිතයේ දී පිරිය යුතු ගුණාංග හෙවත් පිළිවෙත් දහය මෙනමින් හැඳින්වේ. සක්විති රජ වූ කලි සම්මා සම්බුදු උතුමකු බඳු දුර්ලභ මෙන් ම පුණ්‍යවන්ත තැනැත්තකු සේ සැලකේ. බෞද්ධ සාහිත්‍යයෙහි විවිධ විශේෂණ පදවලින් සත්විති රජ වර්ණනා කොට තිබේ. ඔහු ධාර්මිකයකු (ධම්මිකො), ධර්ම රාජයකු (ධම්මරාජා), සිව්දිග ජයගත්තකු (චතුරන්තො විජිතාවී), ජනතාවගේ යහපත සඳහා ආරක්ෂකයකු (ජනපදත්ථාචරියපත්තා), සත්රුවනෙහි හිමිකරුවෙකු (සත්තරතනසමන්නාගතො) වැනි විශේෂණ පදවලින් වර්ණනා කොට තිබේ.
1. සක්විති රජ දශකුසල කර්මපථ ධර්ම සමාදන් කොට ගෙන ඒ ධර්ම නිසා ඒ ධර්මය ම සත්කාර ගරුකාර නමස්කාර කොට වසනුයේ අනේකජාත සංඛ්‍යාත පුත්‍රදාරාදීන් ශීල සංවරයෙහි පිහිටුවයි. ඔවුන්ට ගන්ධමාලාදීන් සංග්‍රහ කෙරෙයි. ශෝභන නිවාස සම්පාදනාදීන් පරිරක්ෂා කෙරෙයි.
2. අභිෂේක ලද ක්ෂත්‍රියයනට ද එහෙයින් ම රක්ෂාවරණ, ගෝපන සංවිධාන කෙරෙයි. භද්‍ර වූ හස්තියානාදීන් සංග්‍රහ ද කෙරෙයි යනු එකෙකැ.
3. අනභිෂික්ත වූ ක්ෂත්‍රියයනට එපරිදි මැ රක්ෂා සංවිධාන කෙරෙයි. අනූරූප පරිදි යානවාහනාදියෙන් සතුටු ද කෙරෙයි යනු එකෙකැ.
4. බලකායෙහි වූවන්ට රක්ෂා සංවිධාන කෙරෙයි. කාලාතික්‍රමණ නොකොට බත් වැටුප් දීම් ආදියෙන් සතුටු කෙරෙයි යනු එකෙකැ.
5. බමුණනට ආහාරපානවස්ත්‍රාදි දෙය්‍යධර්මදානයෙන් හා ගොවීනට බත්, බිජූ, නඟුල්, ගව ආදිය දීමෙන් සංග්‍රහ කෙරෙයි. ඔවුනට රක්ෂා සංවිධාන ද කෙරෙයි යනු එකෙකැ.
6. නියම් ගම්දනව් වැසියනට භක්තබීජාදිය දීමෙන් මැ සංග්‍රහය කෙරෙයි. රක්ෂා සංවිධාන ද කෙරෙයි යනු එකෙකැ.
7. ශමිතපාප වූ බහිෂ්කෘතපාප වූ ශ්‍රමණබ්‍රාහ්මණයනට රක්ෂා සංවිධාන කෙරෙයි. ශ්‍රමණ පරීක්‍ෂාකරාදිය සම්පාදනයෙන් සංග්‍රහ ද කෙරෙයි යනු එකෙකැ.
8. මෘගයන් හා පක්ෂීනට රක්ෂා සංවිධානය කෙරෙයි. අභය දානයෙන් අස්වැසිලි උපදවයි යනු එකෙකැ.
9. අධර්මයෙන් කරන තාක් දෑ නිෂේධ කෙරෙයි යනු එකෙකැ.
10. ධන නැත්තනට ධනය දෙයි යනු එකෙකි.
මෙසෙසින් සක්විති රජ අන්තෝජනාදීන් කෙරෙහි යථානූරූප සංග්‍රහ ද රක්ෂාවරණ ගෝපන ද සංවිධාන කරනුයේ දශකුශල කර්මපථ ධර්මයෙන් ආඥාචක්‍රය පවත්වයි. ඒ ආඥාචක්‍රය පසමිතුරු වූ කිසිදු මිනිසක්හු විසින් මැඩපවත්වා ලියා නොහැකි වේ.
(විස්තර සඳහා දික් සඟියෙහි චක්කවත්ති සීහනාද සුත්‍රය බලන්න.)
(කර්තෘ: ලබුගම ලංකානන්ද හිමි: 1976)
(සංස්කරණය නොකළ)
