සිටිනාමළුවේ ධම්මජොති තෙරණුවෝ
වැලිවිට පිණ්ඩපාතික සරණංකර සාමණේරයන් වහන්සේගේ සිල්වත් සමාගමේ ආදිමයා ලෙස සැළකිය හැකි වූ ද පහතරට ශාස්ත්‍රෝන්නතියෙහි ප්‍රමුඛ වූ ද පහතරට ශ්‍රේෂ්ඨ පණ්ඩිත රත්න වූ ද තෙරුන් වහන්සේයි. සරණංකර සාමණේරයන් වහන්සේ මාකොහල්වල හිර අඩස්සියේ සිටි ලෙව්කේ රාළහාමිගෙන් බාලාවතාරයෙහි නාම කාණ්ඩය ඉගෙනගන්නා අවධියෙහි ම පාලි ව්‍යාකරණ උගන්වන ලද්දේ මේ සිටිනාමළුවේ සිල්වත් නමට ය. සිටිනාමළුව වනාහි දකුණු පළාතේ බටහිර ගිරුවාපත්තුවේ තංගල්ල සමීපයෙහි පිහිටි ග්‍රාමයෙකි. සිටිනාමළුවේ සිල්වතාණන් වැලිවිට සාමණේරයන් වහන්සේ වෙත කවර කලෙක ගොස් පැමිණියේ ද යනු නිශ්චයෙන් දැක්විය නොහැක. පසුව ඉලිපැන්ගමුවේ, කදිරාගොඩ යන සිල්වත් දෙනමත් සමඟ සරණංකර සාමණේරයන් වෙතින් ම ලියන කියන සැටි හා බණ දහම් ආදිය ද ඉගෙන සරණංකර හිමියන්ගේ සිල්වත් සමාගමට ඉගැන්වීමට ද පත්විය. එයින් කදිරාගොඩ, ඉලිපැන්ගමුවේ යන දෙදෙන හුලංගමුවේ අන්තිම තෙරුන් වහන්සේ සමීපයෙහි සාමණේර වූහ. සිටිනාමළුවේ සිල්වතාණෝ සිල්වත් ව්‍යවහාරයෙන් ම සිට උපාසකවරුන්ට බණ කියමින් ඉගෙනීම හා ඉගැන්වීම ද කරමින් බොහෝ පොත්පත් ද ලියමින් වැලිවිට හිමිත් සමඟ වාසය කළහ. දීර්ඝ කාලයක් එසේ ගතකොට සියම් දේශයෙන් සංඝයා වැඩම වූ කල්හී උපාලි මහ තෙරණුවන් සමීපයෙහි තෙරුන් පැවිදි ව උපසම්පදාව ද ලබා ගත්හ. සිටිනාමළුවේ සාමණේරයන්ගේ උපසම්පදාව සිදු කරන ලද්දේ ගැටඹේතොට උදකුක්ඛේප සීමාවෙහි යැයි ද කියති.
උපසම්පදා වීමෙන් පසුව සියරට වූ මාතර දිශාවට ගිය සිටිනාමළුවේ තෙරණුවෝ කහඳාවේ මුදියන්සේ නමැත්තකු විසින් එගම්හි කරවා දෙන ලද විහාරයේ වාසය කරමින් මාතර දිශාවේ ශාසනය හා ශාස්ත්‍රය ද දියුණු කිරීමට පටන් ගත්හ. එහි සිට සඟි, අටුවා ආදී බොහෝ පොත්පත් ලියවමින් වේහැල්ලේ ධම්මදින්න තෙරුන් ආදි උගත් ශිෂ්‍යවරයන් ඇති කොට නොබෝ කලකින් කහඳාවේ විහාරස්ථානයේ දී ම කාලක්‍රියා කළහ. මාලිම්බඩ තෙරුණුවන්ට ලැබී තිබුණු ශ්‍රි පාදස්ථානයේ හා පහතරට නායක පදවිය ලැබුණේ සිටිනාමළුවේ තෙරුන්ගේ ශිෂ්‍ය වූ ධම්මදින්න තෙරුන්ට ය. මේ ගුරු-ශිෂ්‍ය දෙදෙනා ම සංඝරාජ හිමියන් ජීවත් ව සිටිය දී ම හෙවත් ශ.ව. 1700ට පළමු ව අපවත් වූ බව පෙනේ. බාලාවතාර සංග්‍රහය හැර සිටිනාමළුවේ තෙරුන් විසින් ලියන ලද සාහිත්‍ය ග්‍රන්ථාදිය නැති නමුදු මුන්වහන්සේ පහතරට සාහිත්‍ය සේවයේ ආරම්භකයා ලෙස සලකනු ලැබේ.
ශ්‍රීමත් දොන් බාරෝන් ජයතිලකයන් විසින් ප්‍රකාශයට පමුණුවා ඇති SARANANKARA නම් චරිතකථාවෙහි සිටිනාමළුවේ ධම්මජෝති හිමියන් හැඳින්වෙන්නේ මෙසේ ය. “සිරකරුවෙකු ලෙසින් මාකෙහෙල්වල ගමේ සිට දිනපතා විහාරයට ගිය ලෙව්කේ රාළහාමිගෙන් සරණංකර හිමියන් පාලි ව්‍යකරණය අසා දැනගත්තේ ඔහු යන එන මඟ අසළ ගල් ලෙනකට වැඩ ලැඟුම් ගෙන සිටි ය. උන් වහන්සේ එහි වඩිද්දී අතවැසි කොලුවෙකු ද කැඳවාගෙන ගියහ. සරණංකර හිමියන්ගෙන් ශාසනය ඉගෙනගත් හෙතෙම උන් වහන්සේ විසින් ම පැවිදි කරන ලද්දේ ය. පාණ්ඩිත්‍යට පැමිණ සිටිනාමළුවේ ධම්මජෝති නමින් පසුව ප්‍රසිද්ධියට පැමිණියෝ අන් පැවිදි නමක් නොව එදා සරණංකර හිමියන් සමඟ ගොස් මහණ වූ අතවැස්සාණෝ ය.” බොහෝ කලක් සංඝරාජ හිමියන් අත් නොහැර ඡායාවක් මෙන් ඇසුරු කළ සිටිනාමළුවේ තෙරුන් ගැන ගත්කරුවන් සඳහන් කරනුයේ ‘සිටිනාමළුවේ සිල්වත්, පින්වත්, ගුණවත් නම’ ආදී වශයෙනි. මෙසේ හෙයින් සිටිනාමළුවේ තෙරණුවෝ උගතෙකු, ධර්මධරයෙකු පමණක් නොව ගුණවත් තෙර කෙනෙකු ලෙස ද සලකනු ලැබේ.
(සඟරාජසාධුචරියාව ඇසුරෙනි)
(කර්තෘ: ඩී.සී. දිසානායක: 1957)
(සංස්කරණය නොකළ)
