"නිඝණ්ටු ග්රන්ථ" හි සංශෝධන අතර වෙනස්කම්
Senasinghe (කතාබහ | දායකත්ව) ('නිඝණ්ටුවලට ද්‍රව්‍ය ගුණ යනු ද තවත් නමෙකි. මේ න...' යොදමින් නව පිටුවක් තනන ලදි) |
Senasinghe (කතාබහ | දායකත්ව) |
||
| (නොපෙන්වන එම පරිශීලකයා මගින් එක් අතරමැදි සංස්කරණයක්) | |||
| 1 පේළිය: | 1 පේළිය: | ||
| + | == නිඝණ්ටු == | ||
නිඝණ්ටුවලට ද්‍රව්‍ය ගුණ යනු ද තවත් නමෙකි. මේ නිඝණ්ටු හුදෙක් ද්‍රව්‍ය ගුණ පමණක් විස්තර කරන්නේ නොවේ. ඇතැම් ඒවා ඒ ඒ ද්‍රව්‍යය නොයෙක් නොයෙක් පලාත්වල විවිධ භාෂාවන්ගෙන් හැඳින්වෙන සංඥනාම පැහැදිලි කරයි. පර්‍ය්‍යාය නාම වශයෙන් හැඳින්වෙන්නේ ඒවායි. ඇතැම් පර්‍ය්‍යාය නාමයන්ගෙන් ද්‍රව්‍යයේ ප්‍රභවය හැඳින්වෙන අතර ඇතැම් ඒවායින් ද්‍රව්‍යයේ ගුණ ද ඇතැම් ඒවායින් ද්‍රව්‍ය පිළිබඳ හැඳින්වීම ද කරයි. අද්‍රිජ, ශෛලෙය ශිලාත්මජ යනුවෙන් හඳුන්වන්නේ පර්‍වතවල හටගන්නා බවයි. රෙචක, මදකාරී, කෘමිඝන යන නම්වලින් හැඳින්වෙන්නේ ගුණයි. යුගල පත්‍ර, යමලච්ඡද, ත්‍රිකණ්ම, කණ්ටකාරී යන මේවා ද්‍රව්‍යයේ හැඩය කියයි. මේ නිඝණ්ටු ග්‍රන්‍ථයන්හි කරුණු විස්තර කරන අයුරු ය. ද්‍රව්‍ය පිළිබඳ විශේෂ ගුණ විස්තර ඇතැම් නිඝණ්ටුවල දීර්‍ඝ ලෙස දැක්වේ. වෛද්‍ය නිඝණ්ටු ග්රන්ථ කීපයක් නම් කරතොත් ඒ මෙසේ කළ හැකියි. | නිඝණ්ටුවලට ද්‍රව්‍ය ගුණ යනු ද තවත් නමෙකි. මේ නිඝණ්ටු හුදෙක් ද්‍රව්‍ය ගුණ පමණක් විස්තර කරන්නේ නොවේ. ඇතැම් ඒවා ඒ ඒ ද්‍රව්‍යය නොයෙක් නොයෙක් පලාත්වල විවිධ භාෂාවන්ගෙන් හැඳින්වෙන සංඥනාම පැහැදිලි කරයි. පර්‍ය්‍යාය නාම වශයෙන් හැඳින්වෙන්නේ ඒවායි. ඇතැම් පර්‍ය්‍යාය නාමයන්ගෙන් ද්‍රව්‍යයේ ප්‍රභවය හැඳින්වෙන අතර ඇතැම් ඒවායින් ද්‍රව්‍යයේ ගුණ ද ඇතැම් ඒවායින් ද්‍රව්‍ය පිළිබඳ හැඳින්වීම ද කරයි. අද්‍රිජ, ශෛලෙය ශිලාත්මජ යනුවෙන් හඳුන්වන්නේ පර්‍වතවල හටගන්නා බවයි. රෙචක, මදකාරී, කෘමිඝන යන නම්වලින් හැඳින්වෙන්නේ ගුණයි. යුගල පත්‍ර, යමලච්ඡද, ත්‍රිකණ්ම, කණ්ටකාරී යන මේවා ද්‍රව්‍යයේ හැඩය කියයි. මේ නිඝණ්ටු ග්‍රන්‍ථයන්හි කරුණු විස්තර කරන අයුරු ය. ද්‍රව්‍ය පිළිබඳ විශේෂ ගුණ විස්තර ඇතැම් නිඝණ්ටුවල දීර්‍ඝ ලෙස දැක්වේ. වෛද්‍ය නිඝණ්ටු ග්රන්ථ කීපයක් නම් කරතොත් ඒ මෙසේ කළ හැකියි. | ||
| 10 පේළිය: | 11 පේළිය: | ||
කර්තෘ නරහරි පණ්ඩිත ය. මෙහි සඳහන් කරුණු කාශ්මීර දේශීය භාෂාවෙන් පවසන අතර ද්‍රව්‍ය නාමයන් කර්‍ණණාට සහ මහා රාෂ්ට්‍ර භාෂාවන්ගෙන් දැක්වේ. ඊට ධන්වන්තර නිඝණ්ටු, මදනපාල නිඝණ්ටු, හලායුධ නිඝණ්ටු, විශ්ව ප්‍රකාශ නිඝණ්ටු අමර කෝෂ, ශෙෂරාජ නිඝණ්ටු යන මේවායින් කරුණු ගෙන ඇති සේ සැලකේ. චක්‍රපාණිගේ ද්‍රව්‍ය ගුණ සංග්‍රහ, රාජ වල්ලභ වෛද්‍යගේ රාජ වල්ලභ නිඝණ්ටු, සොඩලගේ සොඩල නිඝණ්ටු, මාධවගේ රත්නමාලා, චන්‍ද්‍රනාදනගේ ගණ නිඝණ්ටු, වොප දෙවගේ හෘදය ප්‍රදීප, මුදගලගේ ද්‍රව්‍ය රත්නාකර නිඝණ්ටු, කෙය දෙවගේ රත්නාකර නිඝණ්ටු, කෙශවගේ සිද්ධ මන්ත්‍ර යන මේවා තවත් නිඝණ්ටු කීපයකි. ලංකාවේ ලියැවුණු පොත් වශයෙන් සරස්වතී නිඝණ්ටුව, වනවාස නිඝණ්ටුව සහ සිදෙඖෂධ නිඝණ්ටුව සඳහන් කළ හැකි ය. | කර්තෘ නරහරි පණ්ඩිත ය. මෙහි සඳහන් කරුණු කාශ්මීර දේශීය භාෂාවෙන් පවසන අතර ද්‍රව්‍ය නාමයන් කර්‍ණණාට සහ මහා රාෂ්ට්‍ර භාෂාවන්ගෙන් දැක්වේ. ඊට ධන්වන්තර නිඝණ්ටු, මදනපාල නිඝණ්ටු, හලායුධ නිඝණ්ටු, විශ්ව ප්‍රකාශ නිඝණ්ටු අමර කෝෂ, ශෙෂරාජ නිඝණ්ටු යන මේවායින් කරුණු ගෙන ඇති සේ සැලකේ. චක්‍රපාණිගේ ද්‍රව්‍ය ගුණ සංග්‍රහ, රාජ වල්ලභ වෛද්‍යගේ රාජ වල්ලභ නිඝණ්ටු, සොඩලගේ සොඩල නිඝණ්ටු, මාධවගේ රත්නමාලා, චන්‍ද්‍රනාදනගේ ගණ නිඝණ්ටු, වොප දෙවගේ හෘදය ප්‍රදීප, මුදගලගේ ද්‍රව්‍ය රත්නාකර නිඝණ්ටු, කෙය දෙවගේ රත්නාකර නිඝණ්ටු, කෙශවගේ සිද්ධ මන්ත්‍ර යන මේවා තවත් නිඝණ්ටු කීපයකි. ලංකාවේ ලියැවුණු පොත් වශයෙන් සරස්වතී නිඝණ්ටුව, වනවාස නිඝණ්ටුව සහ සිදෙඖෂධ නිඝණ්ටුව සඳහන් කළ හැකි ය. | ||
| − | (කර්තෘ: [[ | + | (කර්තෘ: [[විලියම් අල්විස්]]) |
(සංස්කරණය නොකළ) | (සංස්කරණය නොකළ) | ||
[[ප්‍රවර්ගය: සාහිත්‍යය]] | [[ප්‍රවර්ගය: සාහිත්‍යය]] | ||
| + | |||
| + | [[ප්‍රවර්ගය: න]] | ||
| + | |||
| + | (Nighandu). එකාර්‍ථවාචී පර්‍ය්‍යාය ශබ්දයන්ගේ සංසය (එක්රැස් කිරීම) බොහෝ සෙයින් යම් ග්‍රන්‍ථයකින් කෙරේද එය නිඝණ්ටු නමින් හැඳින්වෙයි. | ||
| + | |||
| + | == නිඝණ්ටු == | ||
| + | නිඝණ්ටු යනු නාම සංග්‍රහයකට ව්‍යවහාර වන නාමයකි. පාලි භාෂාවෙහි මෙය නිඝණ්ඩු නමින් හැඳින්වෙයි. වචනීය වාචක භාවයෙන් අර්‍ථ හා ශබ්දයන් නිඛණ්ඩනය කරයි, බිඳයි, බෙදා (වර්ග කර) දක්වයි. යනාර්‍ථයෙන් නිඛණ්ඩු නම් වේ. නිඛණ්ඩු යන්නෙහි 'ඛ'කාරය 'ඝ'කාරය බවට පමුණුවා නිඝණ්ඩු යයි ව්‍යවහාරයට පත් වූ බව සාරත්‍ථදීපනියෙන් පැවැසේ. | ||
| + | |||
| + | පළමුවෙන්ම ඇති වූයේ වෙද සංහිතාවන්හි ඇතුළත් විශේෂ සැලකීමට භාජන වූ ශබ්දයන් එක් රැස් කිරීමෙන් සම්පාදිත වෛදික නිඝණ්ටු යයි ඇතැමෙක් සලකති. සංස්කෘත කෝෂයන්ගේ ප්‍රභවය වූයේ ද යථෝක්ත වෛදික නිඝණ්ටු ඇසුරෙනි. නිඝණ්ටුවලට අනතුරුව ධාතුපාඨ හා ගණපාඨ ඇතුළත් ග්රන්ථ ද ඉන් බොහෝ කලකට පසු කෝෂ ග්රන්ථ ද සම්පාදනය කරන ලදි. පැරණි නිඝණ්ටුවල නාමක්‍රියා දෙකම ඇතුළත් වූ අතර කෝෂ ග්රන්ථ නාමපද හා අව්‍යයයන්ට පමණක් සීමා විය. නිඝණ්ටුවක ඇතුළත් වචන විෂයයන්ට අනුව වර්ග කිරීම විනා ආකාරාදී ක්‍රමයට යෙදීමක් නොවී ය. මේ දක්වා අවිනෂ්ට ව පවත්නා පැරණිතම නිඝණ්ටුව 'සමාම්නාය' හැටියට සලකනු ලැබේ. එය සම්පාදනය කර ඇත්තේ ඍග් වෙද සංහිතාවේ සහ වෙනත් වෛදික ග්‍රන්‍ථයන්හි ඇතුළත් විකාශ සැලකීමට භාජනය වූ ශබ්දයන් ක්‍රමානුකූලව එක්රැස් කිරීමෙනි. මීට ශතවර්‍ෂ විසිපහකට පමණ පූර්‍ව කාලයක දී සම්පාදිත මේ නිඝණ්ටුවේ කර්තෘ කවරෙක් දැයි අවිනිශ්චිත ය. එය කාණ්ඩ පඤචකයකින් යුක්ත ය. එහි ප්‍රථම, ද්වීතිය, තෘතීය අධ්‍යායයන්ගෙන් සමන්විත නෛඝණ්ටුක කාණ්ඩයෙහි පෘථිවි, ලොක, දික්, කාල, මනුෂ්‍ය, දෙවයව හා ඒවායේ හනු බහුත්‍ව, හුස්වත්‍වාදිය පිළිබඳ තුල්‍යර්‍ථ ශබ්දයන් ද නෛගම නමින් හැඳින්වෙන සිව් වන අධ්‍යයයෙහි නානාර්‍ථ ශබ්දයන් ද දෛවත නම් වූ පස්වන අධ්‍යායයෙහි දෙවිවරුන්ගේ හා අව්‍යාංගනාදීන්ගේ නම ද ඇතුළත් ය. | ||
| + | |||
| + | යාසක නම් ආචාර්‍ය්‍යවරයා ස්වකීය නිරුක්තය කිරීමේ දී සමානම්නාය නිඝණ්ටුවේ ඇතුළත් විශේෂ සැලකීමට ලක් වූ ශබ්දයන් ව්‍යාඛ්‍යාන කරමින් ඒවා සනාථ කිරීමට වෛදික සාහිත්‍යයෙන් නිදශිත උපුටා දැක්වීමෙන් රචනා කර තිබේ. ෂඩ්විධ වෙදාංගයන්ගෙන් එකක් හැටියට සැලකෙන මේ ග්රන්ථය යාසකගේ නිරුක්තය නමින් ව්‍යවහාරයෙහි පවතී. යාසක ජීවත් වූයේ පාණිනී ආචාර්‍ය්‍යවරයාටත් පෙර කලෙක ය. 'අෂ්ටාධ්‍යායී' ව්‍යාකරණයෙහි 'යාසකාදිභ්‍යො ගොත්‍රෙ (2.4.63)' යන සූත්‍රය ගැන සලකා බැලීමේ දී ඔහු පාණිනී ආචාර්‍ය්‍යවරයාට පෙර කලෙක විසූවකු හැටියට නිගමනය කර ගැනීමට ඉඩ තිබේ. ක්‍රිස්තු වර්ෂ දොළොස්වන ශතවර්‍ෂය පමණේ දී ජීවත් වූ දෙවරාජ යජ්වාන් විසින් අතිශයින් දිරාපත්ව පැවති සමාමානය නිඝණ්ටුවට ටීකාවක් ලියන ලදී. ගද්‍යමය වූ මේ ග්රන්ථය අටළොස්වන සියවසේ ජීවත් වූ භාසකරණය විසින් පද්‍යයට නගන ලදුව එය වෛදික නිඝණ්ටු නමින් ප්‍රසිද්ධ විය. | ||
| + | |||
| + | වේද ග්‍රන්‍ථයන්හි අන්තර්‍ගත ශබ්දයන් සඳහා පළමුවෙන් යොදා ගත් නිඝණ්ටුකරණය පසු කාලයේ දී වෙනත් භාෂා ශාස්ත්‍රාදිය කෙරෙහි ද බලපවත්වන්නට විය. ක්‍රිස්තු වර්ෂ පස්වන ශතවර්‍ෂය පමණේ දී ධන්වන්තරී නිඝණ්ටු නමැති වෛද්‍යක නිඝණ්ටුව රචනා කරන ලදී. අනුෂ්ටුභ් ඡන්‍දයින් නිබන්ධිත මේ නිඝණ්ටුවෙන් වනෞෂධාදිය, ඒවායේ ප්‍රභේද, පර්‍ය්‍යා නමා හා ඒ ඒ ද්‍රව්‍යයන්ගේ ගුණාගුණ පිළිබඳව විස්තර වේ. මදනපාල, රාජ, රුද්‍ර, සරස්වතී, සදඖෂධ යන නිඝණ්ටු ද පණ්ඩිත නරහරිගේ වෛද්‍යක නිඝණ්ටුව ද කෛයදෙවයන්ගේ පථ්‍යාපථ්‍ය විවෙක (විබොධක) නිෂණ්ටුව ද හෙමචන්‍ද්‍රයන්ගේ නිඝණ්ටු ශෙධය ද, නිඝණ්ටුරත්නාකර, නිඝණ්ටු කල්පද්‍රැම, නිඝණ්ටුසාරසංග්‍රහ, භාවප්‍රකාශ, රාජවල්ලභ, ශාලිග්‍රාම නිඝණ්ටුභූෂණ, පරිතක්‍යාදි, ධනඤජය ෂඩ්දර්‍ශනී, වෛජයන්ති, හලායුධ අභිධාන වින්තාමණී හා ජ්‍යොතිෂ් ශාස්ත්‍ර නිඝණ්ටුව ද සංස්කෘත භාෂාවෙන් ලියැවුණු නිඝණ්ටුවලින් සමහරකි. නිඝණ්ටු ක්‍රමය තන්ත්‍රයන් කෙරෙහි ද බලපෑ බව තන්ත්‍ර ශාස්ත්‍රයට සම්බන්ධ වූ එකාක්‍ෂර, මාතෘකා, මුද්‍රා, බීජ, වර්‍ණ යන නාමයන්ගෙන් යුත් නිඝණ්ටුවලින් හෙළිවේ. | ||
| + | |||
| + | පාඉඅලචඡී (ප්‍රාකෘත ලක්‍ෂමී) නාමමාලාව මහාකවි ධනපාලයන් විසින් ක්‍රි.ව. 972 දී රචනා කරන ලද ප්‍රාකෘත නිඝණ්ටුවකි. හෙමචන්‍ද්‍රයන්ගේ දේශීනාම මාලාව කිරීමට පදනම වූයේ ද මෙම නිඝණ්ටුව ය. පැරණිතම පාලි නාමමාලාව අභිධානප්පදීපිකාව ය. එය ක්‍රිස්තු වර්ෂ දොළොස්වන සියවස පමණේ දී මොග්ගල්ලාන තෙරුන්වහන්සේ විසින් රචිත ය. පාලි පද්‍යයන්ගෙන් නිබන්ධිත මේ ග්රන්ථය අමරකෝෂයට අනුව පිළියෙළ කර ඇත. | ||
| + | |||
| + | ද්‍රවිඩ භාෂාවෙන් ලියැවුණු නිඝණ්ටු අතර නිඝණ්ඩු චූඩාමනී, උරිච්චෝල්, අරුම් පොරුල් විලක්ක, ආචිරිය, පොතිකෙයි, අපිතානත් තනිච්චෙය්යුල්, පිංගල, කෛලාස නිඝන්ඩු මූඩාමනී, නාමදීය, පොරුත්තොකෙයි, වේදකිරියාර්, ආරිය, වීරි වූ, චින්තාමණී, පල්පොරුල් චූඩාමණී, කන්‍දසුවාමියම්, අකරාදි යන නිගණ්ඩු මේ දක්වා අවිනෂ්ටව පවතී. මෙකී නිඝණ්ටු අතුරෙන් ක්‍රි.ව. 1594 දී කරන ලද අකාරාදි නිඝණ්ඩුවේ ඇති විශේෂ ලක්‍ෂණයක් නම් ඒතාක් විවිධ විෂයයන් යටතේ වර්ග කර තිබුණු ශබ්දයන් මෙම ග්‍රන්‍ථයෙහි අකාරාදී ක්‍රමයට යොදා තිබීම ය. නිඝණ්ටුකරණයේ දී සැලකීමට භාජනය විය යුතු රීති (නියමයන්) සූවිස්සක් ගැන කන්‍දසුවාමියම් නිඝණ්ටුව කළ සුබ්‍රමණ්‍ය දේශිකාර් සඳහන් කරයි. ඔහුගේ නිඝණ්ටුව නිෂ්පාදනය කර ඇත්තේ ද යථෝක්ත රීතිවලට අනුව ය. එම රීති ඔහු හඳුන්වන්නේ කට්ටලෙයි යන නමිනි. ක්‍රි.ව. 1300 පමණේ දී බොම්ම විසින් රචිත චතුරාස්‍ය නිඝණ්ටුව ද ක්‍රි.ව. 1398 දී කරන ලද අභිනව මංගලරාජගේ නිඝණ්ටුව ද ක්‍රි.ව. 1600 පමණේ දී සම්පාදිත භාරත නිඝණ්ටුව ද කර්‍ණට භාෂාවෙන් ලියැවුණු මේ දක්වා ශේෂව පවත්නා නිඝණ්ටු ය. නානාර්‍ථ, සාංඛ, වාවිල්ල, ශබ්දචන්‍ද්‍රිකා ආංධු භාෂාණිවමු, ලක්‍ෂමීනාරායණීයමු යයි තෙලගු භාෂාවෙන් ලියැවුණු නිඝණ්ටු සයකි. මලයාලම් භාෂාවෙන් ලියැවුණු ශබ්දඤජලී, පර්‍ය්‍යාය, ශබ්දනාරාවලී යයි නිඝණ්ටු තුනක් ඇත්තේ ය. ගුජරාටි, වංග, ඕඩ්‍රාදි භාෂාවලින් ලියැවුණු නිඝණ්ටු ද බොහෝ ගණනකි. | ||
| + | වනවාස, සිරිමල් යන නම්වලින් යුත් වෛද්‍යක නිඝණ්ටු දෙකක් ද නක්‍ෂත්‍ර නිඝණ්ඩු (දෛවඥ මුඛමණ්ඩනය) නමැති ජ්‍යොතිෂ නිඝණ්ටුවක් ද කාණ්ඩ කීපයකින් යුත් සර්‍පවෙදනිඝණ්ටු නමැති ග්‍රන්ථයක් ද (පුරාණ) නාමාවලිය, අබිදන්මල්දම, රුවන්මල, පියුම්මල, හෙලදිව් අබිදානවන යන නිඝණ්ටු ද ලක්දිව ව්‍යවහාරයෙහි පවතී. | ||
| + | |||
| + | (කර්තෘ: [[ඩී.ආර්. සෙනෙවිරත්න]]) | ||
| + | |||
| + | (සංස්කරණය නොකළ) | ||
| + | |||
| + | [[ප්‍රවර්ගය: භාෂාව සහ භාෂා]] | ||
[[ප්‍රවර්ගය: න]] | [[ප්‍රවර්ගය: න]] | ||
15:41, 28 පෙබරවාරි 2024 වන විට නවතම සංශෝධනය
පටුන
නිඝණ්ටු
නිඝණ්ටුවලට ද්‍රව්‍ය ගුණ යනු ද තවත් නමෙකි. මේ නිඝණ්ටු හුදෙක් ද්‍රව්‍ය ගුණ පමණක් විස්තර කරන්නේ නොවේ. ඇතැම් ඒවා ඒ ඒ ද්‍රව්‍යය නොයෙක් නොයෙක් පලාත්වල විවිධ භාෂාවන්ගෙන් හැඳින්වෙන සංඥනාම පැහැදිලි කරයි. පර්‍ය්‍යාය නාම වශයෙන් හැඳින්වෙන්නේ ඒවායි. ඇතැම් පර්‍ය්‍යාය නාමයන්ගෙන් ද්‍රව්‍යයේ ප්‍රභවය හැඳින්වෙන අතර ඇතැම් ඒවායින් ද්‍රව්‍යයේ ගුණ ද ඇතැම් ඒවායින් ද්‍රව්‍ය පිළිබඳ හැඳින්වීම ද කරයි. අද්‍රිජ, ශෛලෙය ශිලාත්මජ යනුවෙන් හඳුන්වන්නේ පර්‍වතවල හටගන්නා බවයි. රෙචක, මදකාරී, කෘමිඝන යන නම්වලින් හැඳින්වෙන්නේ ගුණයි. යුගල පත්‍ර, යමලච්ඡද, ත්‍රිකණ්ම, කණ්ටකාරී යන මේවා ද්‍රව්‍යයේ හැඩය කියයි. මේ නිඝණ්ටු ග්‍රන්‍ථයන්හි කරුණු විස්තර කරන අයුරු ය. ද්‍රව්‍ය පිළිබඳ විශේෂ ගුණ විස්තර ඇතැම් නිඝණ්ටුවල දීර්‍ඝ ලෙස දැක්වේ. වෛද්‍ය නිඝණ්ටු ග්රන්ථ කීපයක් නම් කරතොත් ඒ මෙසේ කළ හැකියි.
I. ධන්වන්තරී නිඝණ්ටුව
මෙහි කර්තෘ කාසිරාජ ධන්වන්තරීය. පසු කළෙක මෙතුමාගේ ශිෂ්‍යයෙක් මෙය සංග්‍රහ කොට එය 'ද්‍රව්‍යාවලී' නමින් හඳුන්වා තිබේ.
III. මදන විනෝද හෙවත් මදනපාල නිඝණ්ටුව
මෙහි කර්තෘ කච්ඡ දෙශයේ රජු වූ මදනපාල ය. මෙතුමා සිය ග්‍රන්‍ථයේ ලොකු කුඩා බොහෝ නිඝණ්ටු ගැන සඳහන් කරයි. එහෙත් ඒවා එකකුදු අද හමු නොවේ.
III. රාජ නිඝණ්ටුව
කර්තෘ නරහරි පණ්ඩිත ය. මෙහි සඳහන් කරුණු කාශ්මීර දේශීය භාෂාවෙන් පවසන අතර ද්‍රව්‍ය නාමයන් කර්‍ණණාට සහ මහා රාෂ්ට්‍ර භාෂාවන්ගෙන් දැක්වේ. ඊට ධන්වන්තර නිඝණ්ටු, මදනපාල නිඝණ්ටු, හලායුධ නිඝණ්ටු, විශ්ව ප්‍රකාශ නිඝණ්ටු අමර කෝෂ, ශෙෂරාජ නිඝණ්ටු යන මේවායින් කරුණු ගෙන ඇති සේ සැලකේ. චක්‍රපාණිගේ ද්‍රව්‍ය ගුණ සංග්‍රහ, රාජ වල්ලභ වෛද්‍යගේ රාජ වල්ලභ නිඝණ්ටු, සොඩලගේ සොඩල නිඝණ්ටු, මාධවගේ රත්නමාලා, චන්‍ද්‍රනාදනගේ ගණ නිඝණ්ටු, වොප දෙවගේ හෘදය ප්‍රදීප, මුදගලගේ ද්‍රව්‍ය රත්නාකර නිඝණ්ටු, කෙය දෙවගේ රත්නාකර නිඝණ්ටු, කෙශවගේ සිද්ධ මන්ත්‍ර යන මේවා තවත් නිඝණ්ටු කීපයකි. ලංකාවේ ලියැවුණු පොත් වශයෙන් සරස්වතී නිඝණ්ටුව, වනවාස නිඝණ්ටුව සහ සිදෙඖෂධ නිඝණ්ටුව සඳහන් කළ හැකි ය.
(කර්තෘ: විලියම් අල්විස්)
(සංස්කරණය නොකළ)
(Nighandu). එකාර්‍ථවාචී පර්‍ය්‍යාය ශබ්දයන්ගේ සංසය (එක්රැස් කිරීම) බොහෝ සෙයින් යම් ග්‍රන්‍ථයකින් කෙරේද එය නිඝණ්ටු නමින් හැඳින්වෙයි.
නිඝණ්ටු
නිඝණ්ටු යනු නාම සංග්‍රහයකට ව්‍යවහාර වන නාමයකි. පාලි භාෂාවෙහි මෙය නිඝණ්ඩු නමින් හැඳින්වෙයි. වචනීය වාචක භාවයෙන් අර්‍ථ හා ශබ්දයන් නිඛණ්ඩනය කරයි, බිඳයි, බෙදා (වර්ග කර) දක්වයි. යනාර්‍ථයෙන් නිඛණ්ඩු නම් වේ. නිඛණ්ඩු යන්නෙහි 'ඛ'කාරය 'ඝ'කාරය බවට පමුණුවා නිඝණ්ඩු යයි ව්‍යවහාරයට පත් වූ බව සාරත්‍ථදීපනියෙන් පැවැසේ.
පළමුවෙන්ම ඇති වූයේ වෙද සංහිතාවන්හි ඇතුළත් විශේෂ සැලකීමට භාජන වූ ශබ්දයන් එක් රැස් කිරීමෙන් සම්පාදිත වෛදික නිඝණ්ටු යයි ඇතැමෙක් සලකති. සංස්කෘත කෝෂයන්ගේ ප්‍රභවය වූයේ ද යථෝක්ත වෛදික නිඝණ්ටු ඇසුරෙනි. නිඝණ්ටුවලට අනතුරුව ධාතුපාඨ හා ගණපාඨ ඇතුළත් ග්රන්ථ ද ඉන් බොහෝ කලකට පසු කෝෂ ග්රන්ථ ද සම්පාදනය කරන ලදි. පැරණි නිඝණ්ටුවල නාමක්‍රියා දෙකම ඇතුළත් වූ අතර කෝෂ ග්රන්ථ නාමපද හා අව්‍යයයන්ට පමණක් සීමා විය. නිඝණ්ටුවක ඇතුළත් වචන විෂයයන්ට අනුව වර්ග කිරීම විනා ආකාරාදී ක්‍රමයට යෙදීමක් නොවී ය. මේ දක්වා අවිනෂ්ට ව පවත්නා පැරණිතම නිඝණ්ටුව 'සමාම්නාය' හැටියට සලකනු ලැබේ. එය සම්පාදනය කර ඇත්තේ ඍග් වෙද සංහිතාවේ සහ වෙනත් වෛදික ග්‍රන්‍ථයන්හි ඇතුළත් විකාශ සැලකීමට භාජනය වූ ශබ්දයන් ක්‍රමානුකූලව එක්රැස් කිරීමෙනි. මීට ශතවර්‍ෂ විසිපහකට පමණ පූර්‍ව කාලයක දී සම්පාදිත මේ නිඝණ්ටුවේ කර්තෘ කවරෙක් දැයි අවිනිශ්චිත ය. එය කාණ්ඩ පඤචකයකින් යුක්ත ය. එහි ප්‍රථම, ද්වීතිය, තෘතීය අධ්‍යායයන්ගෙන් සමන්විත නෛඝණ්ටුක කාණ්ඩයෙහි පෘථිවි, ලොක, දික්, කාල, මනුෂ්‍ය, දෙවයව හා ඒවායේ හනු බහුත්‍ව, හුස්වත්‍වාදිය පිළිබඳ තුල්‍යර්‍ථ ශබ්දයන් ද නෛගම නමින් හැඳින්වෙන සිව් වන අධ්‍යයයෙහි නානාර්‍ථ ශබ්දයන් ද දෛවත නම් වූ පස්වන අධ්‍යායයෙහි දෙවිවරුන්ගේ හා අව්‍යාංගනාදීන්ගේ නම ද ඇතුළත් ය.
යාසක නම් ආචාර්‍ය්‍යවරයා ස්වකීය නිරුක්තය කිරීමේ දී සමානම්නාය නිඝණ්ටුවේ ඇතුළත් විශේෂ සැලකීමට ලක් වූ ශබ්දයන් ව්‍යාඛ්‍යාන කරමින් ඒවා සනාථ කිරීමට වෛදික සාහිත්‍යයෙන් නිදශිත උපුටා දැක්වීමෙන් රචනා කර තිබේ. ෂඩ්විධ වෙදාංගයන්ගෙන් එකක් හැටියට සැලකෙන මේ ග්රන්ථය යාසකගේ නිරුක්තය නමින් ව්‍යවහාරයෙහි පවතී. යාසක ජීවත් වූයේ පාණිනී ආචාර්‍ය්‍යවරයාටත් පෙර කලෙක ය. 'අෂ්ටාධ්‍යායී' ව්‍යාකරණයෙහි 'යාසකාදිභ්‍යො ගොත්‍රෙ (2.4.63)' යන සූත්‍රය ගැන සලකා බැලීමේ දී ඔහු පාණිනී ආචාර්‍ය්‍යවරයාට පෙර කලෙක විසූවකු හැටියට නිගමනය කර ගැනීමට ඉඩ තිබේ. ක්‍රිස්තු වර්ෂ දොළොස්වන ශතවර්‍ෂය පමණේ දී ජීවත් වූ දෙවරාජ යජ්වාන් විසින් අතිශයින් දිරාපත්ව පැවති සමාමානය නිඝණ්ටුවට ටීකාවක් ලියන ලදී. ගද්‍යමය වූ මේ ග්රන්ථය අටළොස්වන සියවසේ ජීවත් වූ භාසකරණය විසින් පද්‍යයට නගන ලදුව එය වෛදික නිඝණ්ටු නමින් ප්‍රසිද්ධ විය.
වේද ග්‍රන්‍ථයන්හි අන්තර්‍ගත ශබ්දයන් සඳහා පළමුවෙන් යොදා ගත් නිඝණ්ටුකරණය පසු කාලයේ දී වෙනත් භාෂා ශාස්ත්‍රාදිය කෙරෙහි ද බලපවත්වන්නට විය. ක්‍රිස්තු වර්ෂ පස්වන ශතවර්‍ෂය පමණේ දී ධන්වන්තරී නිඝණ්ටු නමැති වෛද්‍යක නිඝණ්ටුව රචනා කරන ලදී. අනුෂ්ටුභ් ඡන්‍දයින් නිබන්ධිත මේ නිඝණ්ටුවෙන් වනෞෂධාදිය, ඒවායේ ප්‍රභේද, පර්‍ය්‍යා නමා හා ඒ ඒ ද්‍රව්‍යයන්ගේ ගුණාගුණ පිළිබඳව විස්තර වේ. මදනපාල, රාජ, රුද්‍ර, සරස්වතී, සදඖෂධ යන නිඝණ්ටු ද පණ්ඩිත නරහරිගේ වෛද්‍යක නිඝණ්ටුව ද කෛයදෙවයන්ගේ පථ්‍යාපථ්‍ය විවෙක (විබොධක) නිෂණ්ටුව ද හෙමචන්‍ද්‍රයන්ගේ නිඝණ්ටු ශෙධය ද, නිඝණ්ටුරත්නාකර, නිඝණ්ටු කල්පද්‍රැම, නිඝණ්ටුසාරසංග්‍රහ, භාවප්‍රකාශ, රාජවල්ලභ, ශාලිග්‍රාම නිඝණ්ටුභූෂණ, පරිතක්‍යාදි, ධනඤජය ෂඩ්දර්‍ශනී, වෛජයන්ති, හලායුධ අභිධාන වින්තාමණී හා ජ්‍යොතිෂ් ශාස්ත්‍ර නිඝණ්ටුව ද සංස්කෘත භාෂාවෙන් ලියැවුණු නිඝණ්ටුවලින් සමහරකි. නිඝණ්ටු ක්‍රමය තන්ත්‍රයන් කෙරෙහි ද බලපෑ බව තන්ත්‍ර ශාස්ත්‍රයට සම්බන්ධ වූ එකාක්‍ෂර, මාතෘකා, මුද්‍රා, බීජ, වර්‍ණ යන නාමයන්ගෙන් යුත් නිඝණ්ටුවලින් හෙළිවේ.
පාඉඅලචඡී (ප්‍රාකෘත ලක්‍ෂමී) නාමමාලාව මහාකවි ධනපාලයන් විසින් ක්‍රි.ව. 972 දී රචනා කරන ලද ප්‍රාකෘත නිඝණ්ටුවකි. හෙමචන්‍ද්‍රයන්ගේ දේශීනාම මාලාව කිරීමට පදනම වූයේ ද මෙම නිඝණ්ටුව ය. පැරණිතම පාලි නාමමාලාව අභිධානප්පදීපිකාව ය. එය ක්‍රිස්තු වර්ෂ දොළොස්වන සියවස පමණේ දී මොග්ගල්ලාන තෙරුන්වහන්සේ විසින් රචිත ය. පාලි පද්‍යයන්ගෙන් නිබන්ධිත මේ ග්රන්ථය අමරකෝෂයට අනුව පිළියෙළ කර ඇත.
ද්‍රවිඩ භාෂාවෙන් ලියැවුණු නිඝණ්ටු අතර නිඝණ්ඩු චූඩාමනී, උරිච්චෝල්, අරුම් පොරුල් විලක්ක, ආචිරිය, පොතිකෙයි, අපිතානත් තනිච්චෙය්යුල්, පිංගල, කෛලාස නිඝන්ඩු මූඩාමනී, නාමදීය, පොරුත්තොකෙයි, වේදකිරියාර්, ආරිය, වීරි වූ, චින්තාමණී, පල්පොරුල් චූඩාමණී, කන්‍දසුවාමියම්, අකරාදි යන නිගණ්ඩු මේ දක්වා අවිනෂ්ටව පවතී. මෙකී නිඝණ්ටු අතුරෙන් ක්‍රි.ව. 1594 දී කරන ලද අකාරාදි නිඝණ්ඩුවේ ඇති විශේෂ ලක්‍ෂණයක් නම් ඒතාක් විවිධ විෂයයන් යටතේ වර්ග කර තිබුණු ශබ්දයන් මෙම ග්‍රන්‍ථයෙහි අකාරාදී ක්‍රමයට යොදා තිබීම ය. නිඝණ්ටුකරණයේ දී සැලකීමට භාජනය විය යුතු රීති (නියමයන්) සූවිස්සක් ගැන කන්‍දසුවාමියම් නිඝණ්ටුව කළ සුබ්‍රමණ්‍ය දේශිකාර් සඳහන් කරයි. ඔහුගේ නිඝණ්ටුව නිෂ්පාදනය කර ඇත්තේ ද යථෝක්ත රීතිවලට අනුව ය. එම රීති ඔහු හඳුන්වන්නේ කට්ටලෙයි යන නමිනි. ක්‍රි.ව. 1300 පමණේ දී බොම්ම විසින් රචිත චතුරාස්‍ය නිඝණ්ටුව ද ක්‍රි.ව. 1398 දී කරන ලද අභිනව මංගලරාජගේ නිඝණ්ටුව ද ක්‍රි.ව. 1600 පමණේ දී සම්පාදිත භාරත නිඝණ්ටුව ද කර්‍ණට භාෂාවෙන් ලියැවුණු මේ දක්වා ශේෂව පවත්නා නිඝණ්ටු ය. නානාර්‍ථ, සාංඛ, වාවිල්ල, ශබ්දචන්‍ද්‍රිකා ආංධු භාෂාණිවමු, ලක්‍ෂමීනාරායණීයමු යයි තෙලගු භාෂාවෙන් ලියැවුණු නිඝණ්ටු සයකි. මලයාලම් භාෂාවෙන් ලියැවුණු ශබ්දඤජලී, පර්‍ය්‍යාය, ශබ්දනාරාවලී යයි නිඝණ්ටු තුනක් ඇත්තේ ය. ගුජරාටි, වංග, ඕඩ්‍රාදි භාෂාවලින් ලියැවුණු නිඝණ්ටු ද බොහෝ ගණනකි. වනවාස, සිරිමල් යන නම්වලින් යුත් වෛද්‍යක නිඝණ්ටු දෙකක් ද නක්‍ෂත්‍ර නිඝණ්ඩු (දෛවඥ මුඛමණ්ඩනය) නමැති ජ්‍යොතිෂ නිඝණ්ටුවක් ද කාණ්ඩ කීපයකින් යුත් සර්‍පවෙදනිඝණ්ටු නමැති ග්‍රන්ථයක් ද (පුරාණ) නාමාවලිය, අබිදන්මල්දම, රුවන්මල, පියුම්මල, හෙලදිව් අබිදානවන යන නිඝණ්ටු ද ලක්දිව ව්‍යවහාරයෙහි පවතී.
(කර්තෘ: ඩී.ආර්. සෙනෙවිරත්න)
(සංස්කරණය නොකළ)
