"ඇටෝර්නි ජනරාල් (ලංකාවේ)" හි සංශෝධන අතර වෙනස්කම්

15:29, 7 මැයි 2025 තෙක් සංශෝධනය

නීතිය පිළිබඳව ලංකාණ්ඩුවේ ප්‍රධාන නිලධරයා වශයෙන් සැලකෙන්නාවූ ද නීතිඥ මණ්ඩලයේ ප්‍රධානයා වූ ද තැනැත්තා ඇටෝර්නි ජනරාල් නමින් හඳුන්වනු ලැබේ. ඇටෝර්නි ජනරාල් පදවියට කෙනකු පත් කිරීම අග්‍රාණ්ඩුකාරවරයා විසින් ම කළ යුතුයි.

අපරාධ නඩුවක දී ඇටෝර්නි ජනරාල් සතු බලතල කෙටියෙන් මෙහි පහත දැක්වේ:-

යම් වරදක් විභාග කළ යුතු සුළු අපරාධ අධිකරණය සම්බන්ධයෙන් සැකයක් ඇති වූ කල්හි විභාග කළ යුතු අධිකරණය තීරණය කළ යුත්තේ ඇටෝර්නි ජනරාල් විසිනි. එසේ ම දණ්ඩ නීති සංග්‍රහයේ 170 වැනි වගන්තියේ සිට 185 වැනි වගන්තිය දක්වා වූ (එම වගන්ති දෙක ම ඇතුළුව) වගන්ති යටතේ ද එහි ම 190, 191, 192, 193, 196, 197, 202, 203, 204, 205, 206, 207 සහ 223 යන වගන්ති යටතේද එහි ම 452 වැනි වගන්තියෙන් විස්තර කර ඇති හෝ 459, 463 හා 464 යන වගන්ති යටතේ ද එහි ම VI වැනි පරිච්ඡේදය යටතේ ද එහි ම 290 වැනි වගන්තිය යටතේ ද එහි ම XIX වැනි පරිච්ඡේදය යටතේ ද එහි ම 291 (අ) වැනි වගන්තිය යටතේ ද දැක්වෙන හෝ වරදක් සම්බන්ධයෙන් නඩු පැවරීමට, ඇතැම් අවස්ථාවල දී, ඇටෝර්නි ජනරාල්ගේ පූර්ව අනුමතිය ලබාගත යුතු වන්නේය. යම් සුළු අපරාධ අධිකරණයකට විසඳීමට බලය ඇති වරදක් සම්බන්ධයෙන් ඒ අධිකරණයේ සුළු අපරාධ විනිශ්චයකරුට තම අත්සනින් යුත් බලපත්‍රයක් යැවීමෙන් නඩුවක් පැවරීමට ඇටෝර්නි ජනරාල් විසින් නියම කළ හැකිය. ඉහළ අධිකරණයකින් විසඳිය යුතු නඩු සම්බන්ධ වාර්තාවල සහතික පිටපත් ඉල්ලා සිටීමට ඇටෝර්නි ජනරාල්ට බලය ඇති අතර, ඔහු එම නඩුව විසඳිය යුතු අධිකරණය තෝරා අධිචෝදනා පත්‍රයක් සකස් කර අත්සන් කළ යුතුය.

එබඳු නඩු වාර්තාවක සහතික පිටපත ලැබීමෙන් පසු, අවශ්‍ය වුවහොත්, මුල් නඩු වාර්තාව ද සාක්ෂි ලේඛන ද ලබා ගැනීමට ඇටෝර්නි ජනරාල්ට නීතියෙන් බලය පවරා ඇත. ඒ වාර්තාව සලකා බලා විත්තිකරු නිදහස් කිරීම, නඩුව ඉහළ අධිකරණයට තැබීම නිෂ්ප්‍රභ කිරීම, විභාගයෙන් ක්‍රිමිනල් වරදක් අනාවරණය වී තිබුණහොත් අලුතෙන් සාක්ෂි විමසීම හෝ වැඩිපුර සාක්ෂි ඇසීම වැන්නක් නියෝග කොට එම වාර්තාව නැවතත් සුළු අපරාධ අධිකරණය වෙත යැවීමට ඇටෝර්නි ජනරාල්ට බලය ඇත. එසේ ම විභාග කර ඇති හෝ විභාග කරගෙන යන නඩුවක සටහන් ඇටෝර්නි ජනරාල් විසින් විනිශ්චයකරුගෙන් ලිපියකින් ඉල්ලා සිටිය හැකිය. ඒ සටහන් බලා ක්‍රියාමාර්ගය පිළිබඳ උපදෙස් විනිශ්චයකරුට දීමට ඇටෝර්නි ජනරාල්ට බලය ඇත්තේය. විත්තිකරුවකු නිදහස් නොකළ යුතුව තිබිණැයි තමා අදහස් කරන අවස්ථාවල දී ඇටෝර්නි ජනරාල් විසින් නඩුව ඉහළ අධිකරණයට තැබීමට හෝ අලුතින් විභාග කිරීමට අණ කරනු ලැබීය හැකිය.

ශ්‍රෙෂ්ඨාධිකරණය හෝ ප්‍රදේශ (දිස්ත්‍රික්) අධිකරණයක් ඉදිරියට ගෙනෙනු ලබන සියලු අධිචෝදනා ඇටෝර්නි ජනරාල්ගේ නාමයෙන් ඉදිරිපත් කළ යුතුය. ඇටෝර්නි ජනරාල් ධුරය දරන්නාගේ මරණයෙන් හෝ ඔහු ධුරයෙන් ඉවත් කරනු ලැබීමේ හේතුවෙන් නීතිකෘත්‍යය නැවතීමක් හෝ අවසන් වීමක් සිදු නොවේ.

ක්‍රිමිනල් නඩු විධාන සංග්‍රහයේ 148 (1) වැනි වගන්තියේ (අ), (ආ), (ඈ) යන ඡේදයන්ගෙන් පිටස්තරව එම සංග්‍රහයේ XVII වැනි පරිච්ඡේදය යටතේ පවරන ලද නඩුවක දී ඇටෝර්නි ජනරාල්ගේ අනුමතිය ඇතිව සුළු අපරාධ විනිශ්චයකරු විසින් විත්තිකරු නිදහස් කර හැරිය හැකිය. ඉහත සඳහන් පරිච්ඡේදය යටතේ විසඳනු ලබන නඩුවක් මෙහෙයවනු ලැබිය හැක්කේ ඇටෝර්නි ජනරාල් විසිනි. නැතහොත් ඔහු විසින් බලය පවරන ලද නිලධරයකු හෝ නීතිඥයකු හෝ විසිනි. ප්‍රදේශ අධිකරණයක් හෝ ශ්‍රෙෂ්ඨාධිකරණය ඉදිරියේ වූ සෑම ක්‍රිමිනල් නඩුවක ම පැමිණිල්ල මෙහෙයවනු ලැබිය හැක්කේ ඇටෝර්නි ජනරාල් විසිනි. නැතහොත් ඔහු විසින් සාමාන්‍යයෙන් හෝ විශේෂයෙන් බලය පවරනු ලැබූ නීතිඥයකු හෝ අධිනීතිඥයකු විසිනි. එසේ ම නඩුවක තීරණය ලියා සටහන් කරන්නට පෙර ඕනෑ ම අවස්ථාවක දී ඇටෝර්නි ජනරාල්ට අධිචෝදනාවක් ඉල්ලා අස් කරගත හැකිය. නැතහොත් ඉදිරිපත් කර ඇති අධිචෝදනාව මත හෝ එහි සඳහන් යම් චෝදනාවක් මත විත්තිකරුට විරුද්ධව පවරා ඇති නඩුව තමා තවදුරටත් නොමෙහෙයවන බව අධිකරණයට දැන්විය හැකිය. එය කටවචනයෙන් හෝ ඇටෝර්නි ජනරාල්ගේ අත්සන සහිත ලිපියකින් හෝ කළ හැකි වේ.

නඩුව ඉහළ අධිකරණයට තැබීමෙන් පසු, නඩු තීන්දුව දීමට පෙර, වරදට සම්බන්ධ වූ හෝ සහභාගි වූ තැනැත්තකුගේ සාක්ෂි ලබාගැනීමේ බලාපොරෙත්තුවෙන්, ඒ කොන්දේසිය පිට ඔහුට සමාවක් දීමට හෝ එසේ දෙන ලෙස සුළු අපරාධ විනිශ්චයකරුට නියම කිරීමට ඇටෝර්නි ජනරාල්ට බලය ඇත්තේය.

දණ්ඩ නීති සංග්‍රහයෙහි 315, 316, 326, 328, 329, 411 හා 412 වැනි වගන්ති යටතේ දැක්වෙන වරදවල් ඇටෝර්නි ජනරාල්ගේ කැමැත්ත නොමැතිව සමථයකට පත් කරගත නොහැකිය.

රාජාධිකරණ මණ්ඩලයෙහි කිරීටය වෙනුවෙන් එංගලන්තයේ මහාරාජිනියගේ ඇටෝර්නි ජනරාල් විසින් තොරතුරු ප්‍රදර්ශනය කරනු ලබන සියලු කාර්‍ය්‍ය සඳහා තොරතුරු ශ්‍රෙෂ්ඨාධිකරණය ඉදිරියේ ඇටෝර්නි ජනරාල් විසින් ප්‍රදර්ශනය කළ හැකිය.

අපරාධ සහායකයකුට සමාව දීම හා ඔහුට විරුද්ධව නඩු පැවරීම අත්හැරීම පිළිබඳ වූ නිවර්තන නියෝගයක් සටහන් කිරීම ඇටෝර්නි ජනරාල් විසින් ම කළ යුතු වූ කාර්‍ය්‍යයන් වන අතර එයින් පිට අන් කවර හෝ කාර්යයක් සොලිසිටර් ජනරාල් විසින් හෝ රජයේ අධිනීතිඥයන් විසින් ඉටු කළ හැකිය.

සිවිල් නඩු විධාන සංග්‍රහයේ XXXI වැනි පරිච්ඡේදය අනුව, රජය විසින් හෝ රජයට විරුද්ධව හෝ පවරනු ලබන සියලු සිවිල් නඩු ඇටෝර්නි ජනරාල් විසින් හෝ ඔහුට විරුද්ධව හෝ පැවරිය යුතුය. නඩු නිමිත්ත හා නඩුව පැවරීමට බලාපොරොත්තු වන තැනැත්තාගේ නම හා වාසස්ථානය ද ඔහු ඉල්ලුම් කරන සහනය ද සඳහන් ලිපිගත නිවේදනයක් ඇටෝර්නි ජනරාල්ට බාරදීමෙන් හෝ ඔහුගේ කාර්යාලයෙහි තැබීමෙන් හෝ පසු එක් මාසයක් ගත වන තුරු ඇටෝර්නි ජනරාල්ට විරුද්ධව කිසි ම නඩුවක් නොපැවරිය යුතුය.

(කර්තෘ: සිඩ්නි විමලසූරිය)

(සංස්කරණය: 1967)