"ඉන්සෙක්ටිවොරා" හි සංශෝධන අතර වෙනස්කම්

08:56, 29 මැයි 2025 වන විට නවතම සංශෝධනය

(කෘමිභක්ෂකයෝ) (Insectivora). මමාලියා (ක්ෂීරපායී) වර්ගයට අයත් සත්ව ගෝත්‍රයකි. රූපාකාරයෙන් ඉත්තෑවාට සමාන වැටිඌරා (hedgehog) ද දිග නාසයක් ඇති හික්මීයා (shrew) ද වැලිමීයා (mole) ද මේ ගෝත්‍රයට අයත්ය. මොව්හු සාමාන්‍යයෙන් නිශාචරය; පාදතලචාරීය (plantigrade). කෘමීන් හා වෙනත් සන්ධිපාදිකයෝ (arthropods) ද ගොළුබෙල්ලන් හා හම්බෙල්ලෝ ද පණුවෝ ද කෘමිභක්ෂකයන්ගේ ආහාර වෙත්. වැටිඌරෝ මේ ආහාර පමණක් නොව පෘෂ්ඨවංශීන් (vertebrates) හා ශාකත් ආහාර කොට ගනිති. ඕස්ට්‍රේලියාවෙහි හා ඊ අවට දූපත්හි හැර ලෝකයේ අනිකුත් සෑම නිවර්තන හා සෞම්‍ය ප්‍රදේශයක ම පාහේ කෘමිභක්ෂකයෝ ජීවත් වෙති. ලංකාවේ දක්නට ලැබෙන්නේ හික්මීයන් පමණකි.

මේ සත්ව ගෝත්‍රයේ විශේෂයක් නම් ආදිකල්පික යැයි සලකනු ලබන ලක්ෂණ බොහොමයක් එහි විද්‍යමාන වීමය. මෙකී ලක්ෂණ උරගයන් කෙරෙහි හා පාෂාණීභූත ආදිකල්පික ක්ෂීරපායීන් කෙරෙහි ද දක්නට ලැබේ. කෘමිභක්ෂකයන්ගේ හිස් කබලෙහි ආදිකල්පික ලක්ෂණ කිහිපයක් දක්නට ලැබේ. කපාල කුහරය කුඩාය. මොලයෙහි ලොකු ආඝ්‍රාණ ඛණ්ඩිකා (olfactory lobes) තිබේ. මේ නිසා එය උරග මොලයට සමානය. මස්තිෂ්ක අර්ධගෝල (cerebral hemispheres) කුඩාය. ක්ෂීරපායීන්ගේ විශේෂ ලක්ෂණ වන කෝපුස් කැලෝසුම් හා නුප්‍රාවරණය (neopallium) දුර්වල ලෙස විකසනය වී ඇත. විවෘත වූ කර්ණපටහ (tympanic) කුහරයක් ඇත. මෙහි කර්ණපටහය අසම්පූර්ණ මුදුවකි. තල්ල සිදුරු සහිතය. දත් පිහිටා ඇත්තේ සාමාන්‍යයෙන් 3. 1. 4. 3./ 3. 1. 4. 3. සැලැස්ම අනුවය. හක්කේ දත් මුදුන්වල තියුණු තුණ්ඩ (cusps) කිහිපයකි. පොටමොගලිඩෙ (Potamogalidae) කුලයට අයත් කෘමිභක්ෂකයන්ට හැර අනික් සියල්ලන්ට ම අකු ඇටයක් (clavicle) තිබේ. සාමාන්‍යයෙන් ගාත්‍රයක ඇඟිලි පහකි. තුනී බිත්තියකින් යුත් ආමාශය සරල කෝෂයකි (sac). අන්ත්‍රය කොටය. ගස් උඩ වෙසෙන විශේෂ කිහිපයකට උණ්ඩුකයක් (caecum) ඇත. ප්‍රජනක පද්ධතියෙහිත් ආදිකල්පික ලක්ෂණ දක්නට ලැබේ. උරගයන්ට හා පක්ෂීන්ට මෙන් සමහර කෘමිභක්ෂකයන්ට ජම්බාලියක් (cloaca) ඇත. ගර්භාශය ද්විශෘංගය (bicornuate). කලලබන්ධය (placenta) අග්‍රේශයන්ගේ හා කෘන්තකයන්ගේ කලලබන්ධයන් මෙන් මණ්ඩලාකාරය. වෘෂණ සම්පූර්ණයෙන් පහතට බැස නියම වෘෂණ කෝෂයක් (scrotum) නොසෑදේ. ඇතැමකුට දුර්ගන්ධ ග්‍රන්ථි ඇත. ඒවා මේ සතුන්ගේ ආරක්ෂාව පිණිස උපකාරී වේ. බොහෝ කෘමිභක්ෂකයෝ කිසියම් ස්ථානයක සැඟවී ශීත ඍතුව ගත කරත්. මීට ආධාරයක් වශයෙන් විශේෂ මේද ප්‍රමාණයක් ඔවුන්ගේ ශරීරවල ගබඩා වී තිබේ. ශීත ඍතුව ගත කරන විට ඔව්හු චලතාප (cold blooded) වෙත්. එබැවින් ශරීර උෂ්ණත්වය සෑම විට ම නියත නොවේ. මේ ලක්ෂණයෙනුත් ඔව්හු උරගයන්ට සබඳකම් පෙන්වති. කෘමිභක්ෂකයන්ගේ බෝවීම ශීඝ්‍ර ලෙස සිදු වේ.

යුරෝපයේ, ආසියාවේ හා අප්‍රිකාවේ සෞම්‍ය ප්‍රදේශවල දක්නට ලැබෙන වැටිඌරා පුදුම කුඩා සතෙකි. උගේ ශරීරය කූරුවලින් වැසී ඇත. ඌරකුගේ වැනි උල් හොම්බක් ද කෙටි වලිගයක් ද ඌට ඇත. උගේ ගාත්‍රා කෙටිය. ඒවා සැඟවී ඇත. වක්‍ර වූ තියුණු නිය සහිත ඇඟිලි ඌට ඇත. වාසය පිණිස වළක් හාරාගැනීමටත් ආහාර පිණිස පණුවන් හාරාගැනීමටත් මේ නිය උපකාරී වේ. භයක් පැමිණි විට ඌ ගාත්‍රා හා වලිගය අකුළා ගෙන බෝලයක් මෙන් ගුළි ගැසේ. මෙපරිද්දෙන් ඌ සතුරන්ගෙන් ආරක්ෂා වේ. සිසිර කාලයේ දී වැටිඌරෝ එළිමහනේ දක්නට නොලැබෙත්. ගං ඉවුරුවල හෝ පඳුරු යට හෝ හාරන ලද බෙනවල ඔව්හු ගුළි ගැසී නිදාගනිති. වසන්ත කාලය පැමිණි විට බෙනවලින් පිටතට එති.

වැලිමීයා පොළොවේ පස් යට ජීවත් වන, නිතර වැඩෙහි යෙදී සිටින කඩිසර කුඩා සතෙකි. ඌ කාලය ගත කරන්නේ පස් හාර හාරා උඩට දමමින් කුඩා පස් ගොඩවල් සාදමිනි. උගේ ඇස් හා කන් දුර්වල ලෙස විකසනය වූ ඉන්ද්‍රියයෝය. එහෙත් ඌ අන්ධයෙක් නොවේ. ඌ සෑම විට ම සාගින්නෙන් පෙළේ. පැය 24ක කාලයක් තුළ දී ඌට ආහාර නොලැබුණොත් ඌ හාමතින් මැරේ. එබැවින් ආහාර සෙවීමට පස් හෑරීම සඳහා උගේ මුළු ජීවිත කාලය යොදවයි. කරදරකාරී සතකු වුව ද මනුෂ්‍යයන්ට හානි කරන කෘමීන් විනාශ කරන බැවින් උගෙන් ප්‍රයෝජන ද තිබේ. යුරෝපයේ ද උතුරු ඇමෙරිකාවේ හා අප්‍රිකාවේ ද මේ සත්තු දක්නට ලැබෙත්. ලොම් සහිත ලක්ෂණ හමක් ඇති රන් පැහැයෙන් යුත් වැලිමී විශේෂයක් අප්‍රිකාවේ ඇත.

ඕස්ට්‍රේලියාව හැර ලෝකයේ සෑම ප්‍රදේශයක ම පාහේ හික්මීයෝ දක්නට ලැබෙත්. කානු, තණ පිට්ටනි හා වනාන්තර යනාදිය මේ සතුන්ගේ වාසස්ථාන වේ. ගණ සතරකට අයත් හික්මී විශේෂ දහයක් ලංකාවේ දක්නට ලැබේ. මෙයින් විශේෂ අටක් ලංකාවට පමණක් සීමා වේ. රට මැද කඳුකර ප්‍රදේශයට පමණක් මේ විශේෂ අට සීමා වේ. මෙසේ සීමා නොවූ විශේෂ දෙක මුහුදුබඩ නගරවල දක්නට ලැබේ. උන් ඉන්දියාවෙන් ලංකාවට යම් කලක ආ බවට සාක්ෂි තිබේ. ලංකා හික්මීයන්ගෙන් බොහොමයක් සුන්කුස් (Suncus) ගණයට අයත්ය. මේ රටේ දක්නට ලැබෙන ලොකු ම හික්මීයා සුන්කුස් කෙයෙරුලෙයුස් ගිගන්ටෙයුස් (Suncus caeruleus giganteus) යන නමින් හැඳින්වේ. නිල් පාටට හුරු අළු පාටින් යුත් මූ කොළඹ, ගාල්ල වැනි මුහුදුබඩ නගරවල ගෙවල් අසල බහුලය. මේ විශේෂයට අයත් ඇළි (albino) හික්මීයෝ ද වෙත්. මුන්ගේ ශරීරය දෙපැත්තේ තිබෙන ග්‍රන්ථි දෙකෙන් දුගඳක් විහිදේ. මේ හික්මීයා දවල් කාලයේ සැඟවී සිට රෑ කාලයේ පිටතට අවුත් කැරපොත්තන් වැනි කෘමීන් අල්ලා කයි. භය වූ කල ඌ හීන් හඬක් නගයි. උගේ ප්‍රජනනය පිළිබඳ වැඩි යමක් දැනගන්නට ලැබී නැත. සමහර ගෑනු සතුන් සම්පූර්ණයෙන් පරිණත වන්නට කලින් පැටවුන් ප්‍රසූත කරන බැව් දැනගෙන තිබේ. ඔවුහු එකවරකට පැටවුන් දෙදෙනකු හෝ තිදෙනකු වදති. උපදින විට උන්ට ඇස් පෙනීමක් නැත. මහනුවර අවට ප්‍රදේශයේ දක්නට ලැබෙන සුනිකුස් කෙයෙරුලෙයුස් කන්ඩියානුස් (S.c. kandianus) ද උඩරට කඳුකර ප්‍රදේශයේ ජීවත් වන ක්‍රොකිඩුරා හෝර්ස්ෆීල්ඩි (Crocidura horsfieldi), ෆෙරොකුලුස් ෆෙරොකුලුස් (Feroculus feroculus) හා සොලිසෙරෙක්ස් පියර්සෝනි (Soliserex pearsoni) ද ලංකාවට පමණක් සීමා වෙත්. හික්මීයාට කුණුමීයා යන නම ද භාවිත කරනු ලැබේ. උල් වූ නාසයක් සහිත පනින හික්මී විශේෂයක් අප්‍රිකාවේ ඇත.

පොටමොගාලෙ (Potamogale) නමැති අප්‍රිකානු කෘමිභක්ෂකයා ජලචරය. ඌට පැතළි වලිගයක් ඇත. පාෂාණීභූත වූ බොහෝ කෘමිභක්ෂකයන් ගැන ද කරුණු සොයා ගෙන තිබේ. ඛටිකාමය (Cretaceous) අවදියේ සිට මුන් පැවතුණු බවට සාක්ෂි තිබේ.

සාමාන්‍යයෙන් ඉන්සෙක්ටිවොරා ගෝත්‍රය උසස් කුල අටකට බෙදනු ලැබේ. මෙයින් තුනක් දැන් වඳ වී ඇත. වැටිඌරෝ එරිනකෙයිඩෙ (Erinaceidae) කුලයෙහි ද වැලිමීයෝ ටල්පිඩෙ (Talpidae) කුලයෙහි ද හික්මීයෝ සොරිකිඩෙ (Soricidae) කුලයෙහි ද ඇතුළත් වෙති. තවත් වර්ගීකරණයකට අනුව කෘමිභක්ෂකයෝ ලිපොටිෆ්ලා (Lipotyphla) හා මෙනොටිෆ්ලා (Menotyphla) යන කොටස් දෙකකට බෙදනු ලැබෙත්. මොනොටිෆ්ලා එපමණ පැහැදිලි කොටසක් නොවේ.

ඉන්සෙක්ටිවොරා පැරණි ගෝත්‍රයකි. එය ගෝත්‍රයක් වශයෙන් වර්ග කිරීම පහසු නැත. එහෙත් මොවුන්ගේ ආදිකල්පික ලක්ෂණ කරණ කොටගෙන මොවුන් එක ගෝත්‍රයක ඇතුළත් කර තිබේ. කලලබන්ධය සහිත ක්ෂීරපායීන්ගේ ලක්ෂණ හා සසඳා බලන විට මොවුන්ගේ ලක්ෂණ ආදිකල්පික සේ පෙනේ. සම්භවය අතින් විවිධ වූ පරම්පරා කිහිපයකට අයත් ආදිකල්පික ක්ෂීරපායි සතුන් මේ ගෝත්‍රයෙහි අඩංගු වී ඇතැයි සිතිය හැකිය. එහෙත් මොවුන්ගේ ලක්ෂණ හුදෙක් ආදිකල්පික ඒවාට පමණක් සීමා නොවේ. මොවුන් සෑම දෙනාට ම වාගේ කිසියම් විශේෂ සාමර්ථ්‍යයක් ඇත. දැනට විද්‍යමාන සතුන් අතුරෙන් වවුලා කෘමිභක්ෂකයන්ට කිට්ටු සබඳකම් දක්වයි.

කෘමි භක්ෂකයන්ගේ ආර්ථික වැදගත්කම ස්වල්පය. එහෙත් කෘමීන් විනාශ කරන බැවින් මිනිසාට මොව්හු තරමක් ප්‍රයෝජනවත්ය. වැලි මීයන්ගේ සම සහ ලොම් නොයෙක් ඇඳුම් සෑදීමට යොදනු ලැබේ.

(සංස්කරණය: 1970)