"රොබට් ඇන්ටනි ඊඩන්" හි සංශෝධන අතර වෙනස්කම්

14:20, 25 ජූනි 2025 වන විට නවතම සංශෝධනය

(1897-). බ්‍රිතාන්‍ය රාජ්‍ය පාලකයෙකි. බ්‍රිතාන්‍ය ඉතිහාසයේ ඉතා ම උග්‍ර කාල පරිච්ඡේදයක දී විදේශ කටයුතු පිළිබඳ ඇමති ධුරය දැරූ මෙතෙමේ ක්‍රි.ව. 1955 සිට 1957 දක්වා අග්‍රාමාත්‍යවරයා වශයෙන් ද සේවය කෙළේය.

1897 ජූනි මස 12 වැනි දින එංගලන්තයේ ඩරම් කෝරළයේ වංශවත් පවුලක උපන් මොහු ඊටන් විද්‍යාලයේ දී මූලික අධ්‍යාපනය ලත් වහා ම යුද්ධ හමුදාවට බැඳුණෙන් උසස් අධ්‍යාපනය සඳහා ඔක්ස්ෆර්ඩ් විශ්වවිද්‍යාලයට ඇතුළු වූයේ ප්‍රථම ලෝක සංග්‍රාමය හමාර වූ පසු 1919 දීය. එහි දී ප්‍රාචීන භාෂා පිළිබඳ පළමුවන පන්තියේ ගෞරව උපාධියක් ඔහු ලබාගත්තේය.

යුද්ධයේ දී පාබල හමුදාවේ නිලධාරියකු වශයෙන් ප්‍රංසයේ සටන් කළ මොහු විශිෂ්ට සේවය සඳහා ප්‍රදානය කැරෙන ‘යුද්ධ කුරුසිය’ (පදක්කම්) ද දිනාගත්තේය.

ඊඩන්ගේ දේශපාලන ජීවිතය ඇරඹුණේ 1923 දී වොරික් හා ලිමිංටන් පාර්ලිමේන්තු ඡන්ද කොට්ඨාසයේ නියෝජිතයා වශයෙන් තේරි පත්වීමෙනි. මෙතෙමේ 1926 දී විදේශ ඇමති ශ්‍රීමත් ඕස්ටන් චේම්බලින්ගේ පාර්ලිමේන්තු ලේකම් පදවියටත් 1931 දී විදේශ කටයුතු භාර උප ඇමති ධුරයටත් 1931 දී ජාතීන්ගේ සංගමයේ කටයුතු භාර අමාත්‍ය තනතුරටත් පත් වූයේය. මුල පටන් ම රාජ්‍යෝපායයෙහි බුහුටි බවක් දැක්වූ ඊඩන් ලෝක සාමය රැක ගැනීමේ අරමුණින් ජාතීන්ගේ සංගමයටත් පසුව එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයටත් මහත් සේ රුකුල් දුන්නේය.

1935 දී ඊඩන් විදේශ ඇමති තනතුරට පත් වූ අවධියේ ඉතාලිය විසින් ඇබිසීනියාව ආක්‍රමණය කොට තිබිණ. ඉතාලියේත් ජර්මනියේත් ඒකාධිපති පාලකයන්ගේ රණකාමීබව ශිඝ්‍ර ලෙස වැඩෙමින් පැවැතිණ. ඉතාලිය සම්බන්ධයෙනුත් එක්සත් ජනපද රාජ්‍යය සම්බන්ධයෙනුත් අගමැති නෙවිල් චේම්බලින් ගෙන යෑමට තැත් කළ විදේශ ප්‍රතිපත්තිය කෙරෙහි 1937 සිට ම ඇන්ටනි ඊඩන් තුළ පැහැදීමක් නොවීය. අග්‍රාමාත්‍යවරයා ගෙන ගිය ඒකාධිපතිවාදී ජාතීන් අස්වසාලිමේ ප්‍රතිපත්තියට එකහෙළා විරෝධය පළ කළ හේ 1938 දී විදේශ ලේකම් ධුරයෙන් ඉල්ලා අස්වූයේය. මෙසේ හේ හිට්ලර් සමග ම්‍යුනික් ගිවිසුමට අත්සන් තැබූ බ්‍රිතාන්‍ය රජයේ කොටස්කරුවෙක් නොවීය. ඔහු විදේශ ඇමති ධුරයෙන් ඉල්ලා අස්වීමෙන් ඒ වකවානුවේ බ්‍රිතාන්‍යයේ ජීවිතාපේක්ෂාව මූර්තිමත් කළ එක ම පුද්ගලයා ආණ්ඩුවට නැතිව ගියේ යයි ශ්‍රීමත් වින්ස්ටන් ච'චිල් ලියා ඇත.

දෙවෙනි ලෝක සංග්‍රාමය ආරම්භ වූවාට පසු 1939 දී යටත් විජිත භාර ඇමති පදවිය භාර ගැනීමෙන් නැවතත් චේම්බලින් රජයට සම්බන්ධ වූ ඊඩන් 1940 දී ච'චිල් අග්‍රාමාත්‍ය ධුරය ලැබීමෙන් ඉක්බිති යුද කටයුතු භාර ඇමති පදවියට ටික කලකට මාරු කරනු ලැබ පසුව විදේශ ඇමති පදවියට පත් කරනු ලැබිණි. 1945 දී කම්කරු පක්ෂය බලයට පත් වන තුරු ම හේ මෙම තනතුරෙහි සේවය කෙළේය. 1951 දී නැවතත් කොන්සර්වටිව් පක්ෂය බලයට පත් වූයෙන් අග්‍රාමාත්‍ය වින්ස්ටන් ච'චිල් යටතෙහි නැවතත් ඊඩන්ට විදේශ ලේකම් පදවිය ලැබිණ. 1954 දී මෙතෙමේ ඉන්දු-චීන සටන් නැවැත්වීමෙහි ලා මූලික වූ ජිනීවා සම්මේලනයේ දී පමණක් නොව බටහිර යුරෝපීය ආරක්ෂණ වැඩ පිළිවෙළ සම්බන්ධයෙන් සම්මුතියකට එළඹි ලන්ඩන් සම්මේලනයේ දී ද ප්‍රමුඛස්ථානයක් ගෙන ක්‍රියා කෙළේය. ඊඩන්ට නයිට් නාමයක් පිරිනමන ලද්දේ මෙම කටයුතුවලට සැලැකිලි දැක්වීම් වශයෙනි. 1955 දී වින්ස්ටන් ච'චිල් විශ්‍රාම ගැනීමෙන් හිස් වූ අගමැති පදවියට ඇන්ටනි ඊඩන් පත් වූයේය. මොහුගේ පාලන කාලය තුළ දී සූවස් ඇළ ප්‍රදේශය සම්බන්ධයෙන් මිසරය හා ඇති වූ අර්බුදයේ දී මොහු ක්‍රියා කළ ආකාරය ප්‍රබල විවේචනයට ලක් විය. ස්වකීය තීරණය පරිදි එපෙදෙස ආක්‍රමණය කළ ඉංග්‍රීසි-ප්‍රංස සේනාවන් බැගෑපත් ලෙස ආපසු කැඳවීමට ඔහුට සිදු විය. ඊඩන් 1957 ජනවාරි මුල දී සෞඛ්‍ය හේතූන් උඩ අගමැති පදවියෙන් ඉල්ලා අස් වූයේය.

(සංස්කරණය: 1970)