"ඊසොප්" හි සංශෝධන අතර වෙනස්කම්

14:57, 23 ජූනි 2025 වන විට නවතම සංශෝධනය

ග්‍රීක උපමාකථාවල ආදිකර්තෘවරයා හැටියට ප්‍රකට මොහු පිළිබඳව මුඛ පරම්පරාගතව එන තොරතුරු මුත් ඉඳුරා සත්‍ය යයි කිව හැකි ප්‍රවෘත්තියක් නැත. ඊසොප්ගේ උපත සාමොස් දිවයිනෙහි හෝ ලිඩියාවේ සාර්දිස්හි හෝ ත්රේසයේ මෙසෙම්බියාවෙහි හෝ ෆ්‍රිජියාවේ කොල්ක්රම් නගරයේ හෝ සිදුවූවකැයි නන් අයුරින් පැවැසේ. උපත ගැන මෙසේ පැවැසෙතත් ඊසොප් ජීවත්ව හුන් කාලය පිළිබඳව එතරම් මතභේදයක් නැත. තත්ත්වඥයන්ගේ සාමාන්‍ය පිළිගැනීම පරිදි ඔහු ක්‍රි.පූ. 620 පමණේ දී ඉපැද 560 පමණේ දී මරුමුවට පත් විය. ග්‍රීක මහා ඉතිහාසඥ හෙරොඩොටස් ඊසොප් ක්‍රි.පූ. 570 පමණේ දී ජීවතුන් අතර සිටි වගක් සඳහන් කරයි.

ඊසොප් දාසකමින් මිදුණකු සේ ජනප්‍රවාදයෙහි දැක්වේ. ඔහු පිළිවෙළින් සාමොස්හි ඛන්තෝස් නමැත්තකුගේ ද එයට අනතුරුව ඉයාද්මොන් නමැත්තකුගේ ද දාසව සිටි වගක් පැවැසේ. ස්වකීය බුද්ධි කෞශල්‍යය ඔහුගේ විමුක්තියට හේතු වූයේය. නිදහසින් පසු හේ ඇතන්ස්හි පිසිස්ට්‍රෙටස් ඒකාධිපතියාත් සාර්දිස්හි ක්‍රීසස් රජුත් ඇසුරු කෙළේය. සාර්දිස්හි දී ඔහුට ග්‍රීක මහා මුනිවරු සත්දෙනාගෙන් සැදුණු සභාවකට ද සහභාගී වීමේ වර ලැබිණැයි කියත්. ක්‍රීසස් රජුගේ ප්‍රමුඛත්වයෙන් පැවැත්වුණු මේ පණ්ඩිත සභාවෙහි දී ඊසොප් කළ කථාවෙහි බොහෝ කොට පැහැදුණු ක්‍රීසස් රජ "මේ ෆ්‍රිජියානුවා අන්හැමට ම ඉහළින් කථා කළා" යැයි කියමින් ඔහුට ස්වකීය රාජසභාවෙහි ද තැනක් පිරිනැමීය. පසු කලෙක එරජ ඊසොප් අත ඩෙල්ෆි නගරවාසීන් අතර බෙදා දෙනු පිණිස රන් මිල රැසක් ඒ නගරයට යැවීය. එහි දී ඩෙල්ෆි වාසීන්ගේ ගිජු බවෙහිත් නොහික්මුණු බවෙහිත් කලකිරුණු ඊසොප් ඔවුනට එමිළ දීමට මැදි විය. ඉන් කිපුණු, ඩෙල්ෆිවාසීහු ඊසොප් මහ ගිරිකුළකින් පහළට හෙළා මැරූහ.

ඊසොප් චරිතය හා ගළපා ජනප්‍රවාදයේ එන උපමා කථා රැසකි. එම කථා අතරෙන් අතිප්‍රකට වනුයේ මැඩියන් රජකු ඉල්ලීම පිළිබඳ පවතයි. ඇතන්ස් නගරවාසීන් ස්වකීය ප්‍රභුවරයා වූ පිසිස්ට්‍රේටස් නෙරපා හරින්නට සැරැසුණු අවස්ථාවෙහි දී ඔවුන්ගේ එම අදහස මනෝඥ නොවන වග දක්වනු සඳහා ඊසොප් එම උපමා කථාව ගොතා කීයේය. එය ඇසීමෙන් පසු තත්ත්වාවබෝධය ඇති වූ නුවර වැස්සෝ තමන්ගේ සාහසික අදහස අත්හැරලූහුය. තවත් ප්‍රකටතර කථාවක් මෙසේය. එක් දවසක් ඊසොප් අසල් ගෙයකින් ලබාගත් ගින්දර පහනකින් ගෙන ආයේය. අතරමඟ දී ඔහුට හමු වුණු මගියෙක්, “මහ දහවල් පහනක් ගෙනැ මහ මඟ කුමක් සොයන්නේදැ”යි ඔහුගෙන් ඇසීය. එයට පිළිතුරු දෙමින් "තමාගේ වැඩ බලාගන්නකු සොයන්නමැ"යි කීයේය.

උපමාකථා

ඊසොප්ගේ උපමා කථා ග්‍රන්ථාරූඪ වීමට පෙර බොහෝ කලක් ම කටින් කට පැවත එන්නට ඇතැයි සිතිය හැක. මින් සමහරක් මරණ තීන්දුව යටතේ හුන් සොක්‍රටීස් විසින් පද්‍යයට නඟන ලද බව ප්ලේටෝ ප්‍රකාශ කරයි. සෙනොෆන්ගේ සහ ඇරිස්ටොෆනීස්ගේ කෘතිවල ද ඊසොප්ගේ නම සඳහන් වෙයි. ඊසොප්ගේ උපමා කථා සංග්‍රහ කොට පළමුවෙන් ම පළ කෙළේ ක්‍රි.පූ. සිව්වැනි ශතකය තුළ ජීවත් වූ ඩිමිට්‍රියස් ෆලේරියස් නමැති ග්‍රීකයෙකි. ඉන්පසු ලතින්, ඉතාලි, ප්‍රංස, ස්පාඤ්ඤ, ඉංග්‍රීසි, ජර්මන් ආදි නොයෙකුත් භාෂාවන්ට පෙරළන ලදුව පළවුණු මෙම කථා සංග්‍රහයෙහි කථාවස්තු 250ක් පමණ අද දක්නට ලැබේ. මෙයින් වැඩි හරියක් ම ඊසොප්ගේ කාලයෙන් අවුරුදු 2000කටත් මෑත භාගයේ එම සංග්‍රහයට වැදුණු කථාවෝ වෙත්.

ඊසොප්ගේ උපමා කථාවල බෙහෙවින් ම හමුවන චරිත පාත්‍රයෝ තිරිසන් සත්තුය. උන් කෙරෙහි අධිපතියා සිංහයාය. කපටියා හිවලාය. උගේ වංචාවලට කාක, කොක්, කිඹුල්, ඌරු, දිවි ආදීහු අසුවෙති. පැරැදුණත් හිවලා එය ජයක් ලෙස ම ප්‍රකාශ කරයි. ළාමකයා බැටළුවාය, නැතහොත් මීයාය. මෝඩයා ගදුබුවාය. කෑඹලයා බල්ලාය. ඒ අතර ම වෙනත් උරග, කෘමි හා සිවුපා සත්තු ද නොයෙක් ජීවිත ගැටළුවලට අසුවන මිනිස්සු ද ඔවුන්ගේ පිහිටට පැමිණෙන දෙවිවරු ද වෙති. මල්, ගස්, හිරු, හුළං, වලාකුළු ආදි අචේතනික වස්තු ද ඇතැම් විට චරිත පාත්‍ර වශයෙන් පෙනී සිටී.

මේ කථාවල පරමාර්ථය මනුෂ්‍ය ජීවිතය වඩා යහපත් කරගැනීම සඳහා කුඩාවුනට පවා එක්වර ම වටහාගත හැකි පරිදි වූ ගුරු උපදේශ දීමය. දාර්ශනික වූ හෝ ගුප්ත වූ හෝ කිසිවක් ඒවායේ නැත්තේය. කෑදරකම, උඩඟුකම, අනුවණකම, අලසකම ආදි පහත් ගුණාංගවලින් යුත් අය විපතට පත්වන අයුරුත් එයට ඉඳුරා වෙනස් ගතිගුණවලින් යුක්ත වූවන් මඳ වූ හෝ ජයග්‍රහණ අත් කරගන්නා අයුරුත් ඉතා ඍජු, සරල සිදුවීම් ආශ්‍රයෙන් මේ කථා පෙන්වා දෙයි.

භාරතීය නීතිකථා සාහිත්‍යයෙහි අතිප්‍රකට කෘති වන පංචතන්ත්‍ර, හිතෝපදේශ ආදියෙහිත් ඇතැම් ජාතක කථාවන්හිත් මේ ඊසොප් උපමා කථාවන්හිත් ඇති පොදු ලක්ෂණ දක්නා ඇතැම් වර්තමාන විචාරකයෝ මේ කථාවන්ගේ මූලාශ්‍රයය ප්‍රාචීන ලෝකයෙහි දකිති. මේ කථා මුල දී භාරතවර්ෂයෙහි පැනනැඟී පසු කලෙක එයින් යුරෝපයට ගිය සේ ඔවුහු සලකති. ඉතා ඈත අතීතයේ සිට ම නීති ශාස්ත්‍රයත් ගුණධර්මත් බාලයනට ඉගැන්වීමට භාරතීය පණ්ඩිතයන් කථාව උපයෝග කර ගත් බවට ජාතකපොත, මහාභාරතය ආදි අතිපුරාණ සම්භාවනීය මහාධර්මපුස්තක ද ඉන් මෑත භාගයෙහි පහළ වූ හිතෝපදේශ, පංචතන්ත්‍ර ආදි නීති ශාස්ත්‍ර ග්‍රන්ථ ද සාක්ෂ්‍ය දරයි. අන්‍යතර ශාස්ත්‍රක්‍රම බොහොමයක් මෙන් මෙය ද ප්‍රාවීන ලෝකයෙන් ප්‍රතිචීන ලෝකයට පැතිර ගියා නම් එහි පුදුමයට කරුණක් නැත. ඒ හා සමඟ ම උපමා කථා සමූහයකුත් ගියා නම් එය ද පුදුමයක් නොවේ. එහෙත් අද පවත්නා ඊසොප් කථාවලිය නම් කාලයාගේ ඇවෑමෙන් ම වැඩුණකි. එහි පුරාණතම සංස්කරණයන්හි ලැබෙන කථාවන්ගෙන් සතරින් එකක පමණය, භාරතවර්ෂයෙන් ඒවාට ගිය බවට ලකුණු පෙනෙනුයේ. වෘකයා හා බැටළුපැටියා, සිංහ හම පොරවනු ලැබූ කොටළුවා, සිවලා හා කපුටා, රන්බිජුවට ලූ කිකිළිය ආදි ඇතැම් කථා ජාතක කථාවස්තූන්ගේ ඡායාවෝ වෙති. තවත් කථා ටිකක් මහාභාරතයෙන් ගිය සැටියි. සිංහයා හා මීයා, උදරය හා ශරීරාඞ්ගයෝ, ගොවියා හා සර්පයා, කළ දෙක, කන්‍යාවක් වූ බැළලිය යනු ඉන් සමහරකි. මේ හැර ඉතිරි කථා සියල්ල ම පුරාණ කාලයේ ග්‍රීක ජනයා අතර පැවැති උපමා කථාවන්ගේ ඡායාවන් ලෙස සැලකිය හැකිය. ඊසොප්ගේන් කැරුණ විශේෂ සේවාව වනුයේ ඈත අතීතයේ පැවති ග්‍රීක ජනකථා රැසක් නැසී යා නොදී රැකී පවතින්නට මඟ පෑදීමය.

(සංස්කරණය: 1970)