අටමඟල - 2
මෙකල අටමඟල යනු ව්‍යවහාර වන්නේ බලිශාන්ති, වින කැපීම්, ගොවිතැන් වැඩ, ගෙපොළ කැපීම්, පිළිමවල නේත්‍ර තැබීම්, විවාහ මංගල ආදි කටයුතුවල දී බිම හෝ සහල් මත හෝ අඳින රූ සටහන් විශේෂයකටය. අටකොන් සහිත රේඛා සටහනක් (යන්ත්‍රයක්) ලකුණු කොට, භේරි, වෘෂභ, නාග, වාලව්‍යජන, කේශරී, පතාකා, මකර, ප්‍රදීප යන මේ එක් එක් මංගල වස්තුව ඊට නියමිත ස්ථානයෙහි ඇඳ, නැතහොත් ඒ ඒ මංගල වස්තුවේ රූපයක් නිසි තැන තබා, එසේ නැතහොත් එක් එක් වස්තුවේ නම ඊට නියමිත ස්ථානයෙහි ලියා අටමඟල සාදාගැනීම මධ්‍යම යුගයේ දී සිරිත වූ බව යටකී "මධ්‍යකාලීන සිංහල කලා" ග්‍රන්ථයෙහි එන අටමඟල රූ සටහනින් පෙනේ. (1 වන චිත්‍රය)
අටමඟල ඇඳීමේ දී ඍජු රේඛා යෙදීම සාමාන්‍ය සිරිත වුව ද, මෙහි එන 2 වන චිත්‍රයෙහි යොදා තිබෙන්නේ වක්‍ර රේඛායි. මේ අටමඟල ඇඳ තිබෙන්නේ-
සතර කොනේ ගැබ් සතරේ ඕං අකුරු ලියාගෙ නා
පතර එමැද ගැබ් සතරේ භ්‍රීං අකුරු ලියාගෙ නා
පතර එමැද තනි ගැබයේ අරු දෙවියෝ පිහිට ගෙනා
සතර වරම් දෙවි සිවු කොන ආරක්ෂාවට සිටි නා යන මේ කවියෙහි එන උවදෙස් පරිදිය. බලි ශාන්ති කර්මයන්හි දී බොහෝ කොට යෙදෙන්නේ සතරැස් රේඛා සටහනක් හැටියට ඇඳගන්නා අටමඟල යි (3 වන චිත්‍රය).
අටමඟල අඳින හැටි: බිමක අටමඟල ඇඳීමට ගන්නේ අළුය. ක්ෂත්‍රිය, බ්‍රාහ්මණ, වෛශ්‍ය, ශුද්‍ර යන වර්ණයන් උදෙසා අඳින අටමඟලට පිළිවෙළින් රත් සඳුන්, මුතු, සක්බෙල්ලන්, රඹ කඳන් යන මේවා දැවූ අළු ගත යුතු යයි ද පස්පැඟිරි අළු වර්ණ විශේෂයක් නොතකා හැම කුලයක් උදෙසා ම ගත හැකි යයි ද යනු පැරණි සම්ප්‍රදායයි. එහෙත් මෙකල ළිපේ අළුයෙන් ද අටමඟල ඇඳගනු දක්නට ලැබේ.
පිරිබඩ ගැන්වීමෙන් පිරිසිදු බවට පමුණුවාලූ බිමෙහි අටමඟල අඳින ඇදුරා රූ සටහන පිහිටිය යුතු ආකාරය සිත් සෝදිසියෙන් සලකා බලා රේඛා මයියම මත ඍජු දණ්ඩක් තබා, එහි දෙපසින් වැටෙන සේ අළු ඉස දණ්ඩ ඉවතට ගන්නේය. එම දණ්ඩට වැසී සිටි බිම් තීරුව අළු නොවැටීම නිසා යමක රේඛාවක් මෙන් පෙනේ. සතරැස් රූ සටහනේ සෙසු ඉරි ද පිහිටුවා ලන්නේ මෙසේ මය. මේ පිණිස කෙසෙල් පතුරු තීරුවක් නැතහොත් මොහොලක් උපයෝගී කොට ගනු ලැබේ. අටමඟලෙහි සැලැස්ම කවර හැඩයක වුව ද එහි කොන් නොහොත් කොටු අටක් තිබීමත් රේඛා එකිනෙකට ඇති පරතරය සමානව තිබීමත් අවශ්‍යය. අටමඟල සතරැස් රූසටහනක් වූ විට, රේඛාවන්ගේ දෙකෙළවර සූලම් ඇඳීම සිරිතය. කොන් සතරේ පිහිටි කොටුවල කතිර සටහන් ඇතිවන සේ කොනින් කොනට ඉරි ඇඳ, එහි හැම ගැබක ම ඕංකාරය ද අතරමැදි කොටු සතරේ භ්‍රීංකාරය ද ඇඳ මැද කොටුව දෙවියන් සඳහා වෙන් කරනු ලැබේ. මැද කොටුව හැර සෙසු හැම කොටුවක ම ඕං හ්‍රීං අකුරු ලිවිය යුතුය (3 වන චිත්‍රය) යන මතයක් ද පළමුවෙන් මැද කොටුව ඇඳ දිගු පුළුලින් ඊට සමාන කොටු අටක් ඒ වටා ඇඳිය යුතුය යන මතයක් ද වේ.
ඇතැම් ශාන්තිකර්මයක දී, බිම ඇඳි අටමඟල මත අතුළ පැදුරක ආතුරයා හිඳුවා ද ඇතැම් ශාන්තිකර්මයක දී ආතුරයා පැදුරක වාඩිකරවා ඔහු ඉදිරිපිට අනෙක් පැදුරක් එළා ඊ මත අතුළ සහල් පිට අටමඟල රේඛා ඇඳ පුන්කලස් තබා පහන් දල්වා අටමඟල වස්තූන්ගේ රූප නියමිත කොන්හි තබා ද වස්දොස් දුරුකරනු ලැබේ. මෝල් ගහක්, පොල් ගෙඩියක්, දිවිහිසක්, තොලබෝ පත්‍රයක් හා සීරැස්ස වළල්ලක් අටමඟලට බැහැරින් තැබීම ඇතැම් පළාත්වල සිරිතයි.
ශාන්තිකර්මයන්හි දී පමණක් නොව, ගෙයක් තැනීමට පටන් ගැනීමේ දී ද නේත්‍ර ප්‍රතිෂ්ඨාපන මංගලයන්හි දී ද අටමඟලක් ඇඳීම පෙර පටන් පැවතෙන සිරිතකි. නේත්‍ර ප්‍රතිෂ්ඨාපන මංගලයේ දී ප්‍රතිමාව ඉදිරිපිට සහල් අතුරා ඊමත අටමඟලක් අඳිනු ලැබේ. ගෙයක් තැනීමේ දී මඟුල්කපට ගන්නා ගස අවට එළිකොට අටමඟලක් ඇඳ ප්‍රධාන කොන් සතරේ පුන්කලස් තබා කිරි පැන් ඉසිය යුතු බව වාස්තුවිද්‍යාවෙහි සඳහන් වේ.
ගෘහනිර්මාණ ශිල්පය පිළිබඳ පොතක් වන මයමතයෙහි ද යක්තොවිල් සම්බන්ධ පොතක් වන වඩිග පටුනෙහි ද අටමඟල ඇඳීම පිළිබඳ උපදෙස් සඳහන් වේ.
පුරාතනයන් වස්ත්‍රාලංකාර කිරීම හා මණ්ඩප සැරසීම සඳහා ද අටමඟල යොදා ගත් බව සිඛවළඳ, සිඛවළඳ විනිස, ථූපවංසය, සද්ධර්මාලංකාරය ආදි පොත්වලින් පෙනේ. ලෝහ ප්‍රාසාදය කරවීමේ දී දුටුගැමුණු රජතුමා ප්‍රාසාද ම්‍යයෙහි රුවන් මණ්ඩපයක් ඉදිකරවා සේසත් කෙළවර රත්නයෙන් නිමවන ලද අෂ්ටමංගලිකාකාර රූප කරවූ බව මහාවංසයෙහි දැක්වේ. මෙහි දී අටමඟලෙහි ලා ගැනුණේ සිංහ, වෘෂභ, හස්ති, ඝට, විජනී, ධ්වජ, ශංඛ, ප්‍රදීප යන මේ වස්තූන් බව සිතිය හැකිය. ථූපවංසයෙහි සඳහන් අටමඟලා පෙළෙහි පළමුවන වස්තුව සිංහයා නොව සිරිවසයි. හැම ඔටුන්නක ම මුදුනෙහි ශ්‍රීවත්සය, පූර්ණකුම්භය, චාමරය, ප්‍රදීපය, ඡත්‍රය, දර්පණය, ශංඛය හා ස්වස්තිකය පිහිටුවිය යුතු යයි මානසාරයෙහි සඳහන් වීමෙන් පෙනෙන්නේ අටමඟල සැරසිලි වැඩට යොදා ගත් බවයි.
(සංස්කරණය:1963)
