ජිනාන් (Tsinan/Jinan)
ජිනාන් (Tsinan/Jinan). නැගෙනහිර චීනයේ ෂැන්ඩොන් පළාතේ (Shandong Province) වයඹදිග කොටසට අයත් එම පළාතේ අගනුවර මෙනමින් හැඳින්වේ. මුල දී ‘චිනාන්’ (Chi-nan) නමින් ද පසුව ‘සිනාන්’ (Tsinan) නමින් ද හැඳින්වුණ මෙය දැනට ‘ජිනාන්’ (Jinan) නමින් ව්‍යවහාර කෙරේ.
(සිතියම සහ පින්තූරයක්)
ජිනාන් ප‍්‍රදේශය වසර 4,000ක පමණ කාලයක සිට ජනාවාස ව පැවැති බවට පුරාවිද්‍යාත්මක සාධක හමු වී තිබේ. 1928 දී ජිනාන්වලට නැගෙනහිර ෂෙන්ෂි (Chengzi) වල කරනු ලැබූ කැණීම්වලට අනුව නවපාෂාණ යුගයට අයත් ලොන්ෂාන් ශිෂ්ටාචාරය පළමු වතාවට අනාවරණය කර ගන්නා ලදි. මෙම ශිෂ්ටාචාරයේ විශේෂ ලක්ෂණයක් නම් සකපෝරු භාවිත කරමින් තැනුණු ඉතා ම සියුම් මැටි භාජනයි. මිලිමීටරයක් පමණ ඝනකමින් යුත් මැටි භාජන තැනීමට තරම් එහි වැසියන් දක්ෂ වූ බව පැවැසේ.
ෂැන්ඩොන් පළාතේ පරිපාලන මධ්‍යස්ථානයක් මෙන් ම ප‍්‍රධාන කාර්මික නගරයක් වන ජිනාන්, ෂියා රාජ යුගයෙහි (Hsia Dynasty) යූ (Yu) (කි‍්‍ර.පූ. 2205-2197) අධිරාජයාගේ සමයෙහි ගොඩනගන ලද්දකි. ටින්ස්ටින් සිට (Tientsin) කිමී. 355ක් පමණ දකුණින් ද නන්කින්වලට (Nanking) කිමී. 660ක් පමණ උතුරින් ද මෙය පිහිටා ඇත. කි‍්‍ර.ව. 4වන සියවසෙහි සංවර්ධිත ව පැවති මෙම නගරය පිහිටා තිබුණේ දැනට ඇති ස්ථානයට කිමී. 40ක් පමණ නැගෙනහිරිනි.
‘ජී’ නමැති ගංගාවට (නොහොත් ජලයට* ‘දකුණින්’ යන අරුතින් ප‍්‍රදේශයට ‘ජිනාන්’ යන නම ලැබී තිබේ. 19 වන සියවස මැදභාගය තෙක් නගරයට උතුරින් ජී නමැති පැරණි ගංගාව ගලාගොස් තිබේ. එහෙත් කහ ග‍ඟේ (Yellow River) ගමන් මාර්ගය උතුරු දෙසට වෙනස්වීමත් සමග 1852 සිට ජී ගංගාව වියැකී ගිය බව පැවැසේ. ජිනාන් නගර මධ්‍යයේ සිට ගිනිකොන දිශාවට වන්නට ලිචන් කෝරලයෙහි (Licheng County) පෞරාණික බෞද්ධ සිද්ධස්ථාන දැක ගත හැක. ඒ අතර කි‍්‍ර.ව. 661දී සාදා ඇති ‘සිව්දොරටු දාගැබ’ (Four Gate Pagoda) චීනයේ ඇති ගලින් නිමැවූ දැනට ශේෂ ව ඇති ඉපැරණි ම දාගැබ වශයෙන් හඳුනාගෙන ඇත. කි‍්‍ර.ව. 7 වන සියවසට අයත් බුද්ධ ප‍්‍රතිමා හතරක් එහි තවම දක්නට ලැබේ. එම දාගැබ පිහිටි කන්දට පහළින් කි‍්‍ර.ව. 4 වන සියවසට අයත් නටබුන් වූ විහාරස්ථානයක් පවතී. ඊට ආසන්නයේ ඇති සහස‍්‍රබුද්ධ පර්වතය ටෑන් රාජ සමයට (Tang Dynasty) අයත් හොඳ ම බුද්ධප‍්‍රතිමා සහිත ස්ථානය වශයෙන් හඳුනාගෙන ඇත. පර්වතය අභ්‍යන්තරය සාරා මතු කර ගන්නා ලද බුද්ධ ප‍්‍රතිමා රැසක් මෙහි දක්නට ලැබේ.
වත්මනෙහි ජිනාන් නමින් හැඳින්වෙන මෙම ප‍්‍රදේශය ඓතිහාසිකව ජාතික පරිපාලන, ආර්ථික හා ප‍්‍රවාහන මධ්‍යස්ථානයක් වශයෙන් වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කොට තිබේ. 1904 දී රාජකීය ආඥාව මත විදේශ වෙළෙඳාම සඳහා විවෘත කෙරුණ නගර අතුරින් මෙය ද එකකි. විදේශීය වෙළෙඳුන්ට පදිංචිවීම සඳහා ඉන් වසර දෙකකට පසුව නගරයට බටහිරින් ආරම්භ කෙරුණ ෂි ක්වාන් (Hsi Kwan) නගරය ප‍්‍රජාවගේ වෙළෙඳ මධ්‍යස්ථානයක් වශයෙන් දැනුදු පවතී. දෙවන ලෝක මහා සංග‍්‍රාම සමයෙහි දී 1937 දෙසැම්බර 27 වන දින ජපනුන් විසින් යටත් කර ගන්නා ලද ජිනාන් නගරය 1945 දී ජපානය දෙවන ලෝක මහා සංග‍්‍රාමයෙන් පරාජය වූ පසු චීන ප‍්‍රජාව විසින් චීන ප‍්‍රජාව අතට පත් විය. පසුව චීන විප්ලවීය හමුදාව විසින් 1948 සැප්තැම්බර 19 වන දින එය අත්පත් කර ගන්නා ලදි.
කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන බෙදාහැරීමේ මධ්‍යස්ථානයක් වන ජිනාන්හි කෘෂිකර්මය හා සම්බන්ධ බොහෝ කර්මාන්ත පවතී. ඒ අතර සිල්ක් නූල් සහ රෙදි, කපු, පිටි ඇඹරීම, එළවළු තෙල් ඇතුළු විවිධ නිෂ්පාදන සම්බන්ධ බොහෝ කර්මාන්ත ශාලා ඇත.
ඇමෙරිකාවෙන් ප‍්‍රදානයක් වශයෙන් ලැබුණු චීලෝ විශ්වවිද්‍යාලය (Cheelo University), ජිනාන් විශ්වවිද්‍යාලය (Jinan University) ඇතුළු අධ්‍යාපන ආයතන කිහිපයක් මෙහි පවතී.
උ.අ. 36040' හා නැ.දේ. 116059' හි පිහිටි ව.කිමී. 3,257ක භූමි ප‍්‍රමාණයකින් යුත් නාගරික ජනගහනය (2010) 3,245,000කි. ව.කිමී.ට ජනගනත්වය 2600කි. ජිනාන්හි නිල වෙබ් අඩවිය (2012) www.jinan.gov.cn නමි.
උස්ගොඩ ධම්මගරු හිමි
