ජාවා භාෂාව
ඉන්දුනීසියා රාජ්‍යයට අයත් වන දූපත් ගණනාවකින් සමන්විත එම රාජ්‍යයේ අගනගරය වන ජකාර්තාව පිහිටා ඇති ජාවා දිවයිනේ 70%ක් පමණ දෙනා භාවිත කරන භාෂාව ය. ජාවා දූපතට අමතර ව බාලි, මදුරා, ලොම්බොක් යන ප‍්‍රදේශයන්හි ද සෙලන්ගොර් හා ජොහෝර් ප‍්‍රාන්තවල ද ජාවා භාෂාව කථා කරන්නෝ වෙසෙති. ඔවුන්ගේ සංඛ්‍යාව මිලියන 80ක් පමණ වෙතැයි සැලකේ.
වර්ගීකරණයේ දී මේ භාෂාව ඔස්ට්‍රොනීෂියන් භාෂා පවුලට අයත් යැයි සැලකේ. ඒ අනුව එය මැලේ භාෂාවට නෑකම් දරයි. ජාවා භාෂාව දකුණු සුමාත‍්‍රාවේ කි‍්‍ර.ව. 7 වන සියවස සිට 14 වන සියවස දක්වා පැවැති ශී‍්‍ර විජය නම් බෞද්ධ රාජ්‍යයේ පාලන භාෂාව විය. එම රාජ්‍යයේ බිඳවැටීමත් හින්දු හා ඉස්ලාමීය බලපෑම් ඉස්මතු වීමත් අවසානයේ 18 වන සියවසෙහි දී ලන්දේසීන්ගේ ආධිපත්‍යයට නතු වීමත් හා සමග ජාවා භාෂා භාවිතය ද පසුබැස්ස බව පෙනේ.
ජාවා භාෂාවේ ලිඛිත සාහිත්‍යය කි‍්‍ර.ව. 9 වන සියවසේ සිට දැක්ක හැකි ය. ඔස්ට්‍රොනීසියන් භාෂාවක් වුව ද එය අතීතයේ ඉන්දියාව හා සමග තිබුණු සංස්කෘතික සබඳතා නිසා සංස්කෘත භාෂාවෙන් පෝෂණය වී ඇත. එසේ ම පසු කලෙක ඇති වූ ඉස්ලාමීය බලපෑම නිසා එයට අරාබි වචන රාශියක් ද ඇතුළත් ව තිබේ. දැනට ජාවා භාෂාව ලේඛනය කරනුයේ ද අරාබි-ජාවා හෝඩිය ආධාරයෙනි.
කුඩා භාෂා සමාජ දෙදහසකින් පමණ යුක්ත ඔස්ට්‍රොනීෂියන් භාෂා පවුල තුළ ජාවා භාෂාව සුවිශේෂී වන්නේ එයට එම භාෂා පවුල තුළ ඇති විශාලතම භාෂා සමාජය අයත් බැවිනි. ඉන්දුනීසියා ජනරජයෙහි විශේෂත්වයක් වන්නේ 1945 ඉන්දුනීසියා ජනරජය පිහිටුවීමෙන් පසු එහි ජනාධිපතිවරුන් හය දෙනාගෙන් පස් දෙනකුගේ ම මව්බස ජාවා බස වීම හේතුවෙනි. දිවයින් විශාල සංඛ්‍යාවක් අයත් ඉන්දුනීසියා ජනරජය වැඩිපුර ම දෙනාට පහසු භාෂාවක් රාජ්‍ය භාෂාව කරනු කැමැත්තේ ඒ වන විට මේ දූපත් අතර බහුල ලෙස ප‍්‍රචලිත ව තිබූ බසාර්මැලේ නම් කාර්ය භාෂාව පදනම් කරගෙන ‘භාෂා ඉන්දුනීසියා’ නමින් විධිමත් භාෂා ස්වරූපයක් ගොඩනගා ගත්තේ ය. එහි ජාවා භාෂාවේ බලපෑම විශේෂයෙන් දැක්ක හැකි ය. භාෂා ඉන්දුනීසියා ව්‍යවහාරය තුළ ප‍්‍රකට ව පෙනෙන සංස්කෘත බලපෑම ජාවා භාෂාව ඔස්සේ පැමිණි බව පෙනේ. භාෂා ඉන්දුනීසියානු වචනකෝෂය 50-25%ක් පමණ ඇත්තේ සංස්කෘත මූලයන්ගෙන් පැමිණි වචන ය. පුද්ගල නාම බොහොමයක් සංස්කෘතයෙන් බිඳී ආ ඒවා ය. පුද්ගල නාමයන්ට ප‍්‍රකට උදාහරණ නම් ඉන්දුනීසියාවේ ජනාධිපතිවරුන් වූ (ජාවා ප‍්‍රභවය ඇති) සුකර්ණෝ සහ සුහර්තෝ ය. ‘යහපත්’ යන අදහස ඇති ‘සු’ උපසර්ගය නාමය මුලට යෙදීම ජනපි‍්‍රය චාරිත‍්‍රයකි. සුකර්ණෝ ජනාධිපතිවරයාගේ දියණිය වූ මේඝවතී සුකර්ණෝපුති‍්‍ර ද පසු කලෙක ජනාධිපති පදවිය දැරුවා ය. එම නාමය සංස්කෘත පුද්ගල නාමයකට මහඟු නිදසුනකි. වෙනත් බොහෝ සමාජවල මෙන් සාම්ප‍්‍රදායික ජාවා සමාජයේ පුද්ගල නාමය හා පෙළපත් නාමය යනුවෙන් දෙකක් නැත. පුද්ගලයකුට ඇත්තේ සුකර්ණෝ, සුහර්තෝ ආදි වශයෙන් එක නමක් පමණි. එහෙත් දැන් දැන් නාම කිහිපයක් ඇති අය ද වෙති. සුසිලෝ බම්බගේ යුධොනෝ යනු සුකර්ණෝපුති‍්‍ර ඇවෑමෙන් ජනාධිපති වූ පුද්ගලයා ය. ඔහුගේ නමෙහි අර්ථය ‘මනා පැවතුම් (සු+සීල) ඇති’ යුද්ධ මාර්ගයෙහි (යුද්ධ+යාන) වංශාධිපති යන්න වේ (බම්බංග් = යනු කුඩා දරුවන්ට දෙන වංශාධිපති යන අරුත් ඇති පැරණි නාමයකි).
ජාවා භාෂාවෙහි උපභාෂා තුනකි. නැගෙනහිර, මධ්‍යම හා බටහිර යනුවෙනි. ජාවා භාෂාවේ සුවිශේෂී ලක්ෂණයක් වන්නේ කථා ශෛලීන් තුනක් භාවිත වීම ය.
ඒ මෙසේ ය:
- ඞොකො (Ngoko) : සාමාන්‍ය එදිනෙදා ව්‍යවහාරයෙහි යෙදෙන විධි වියුක්ත (informal) ශෛලිය ය. මිතුරන් හා සමාජ තත්ත්වයෙන් එක සමාන උදවිය අතර භාවිත වන මෙම ශෛලිය වැඩිහිටියන් විසින් බාල වයසේ අයට ඇමතීමේ දී ද සමාජයේ ඉහළ ස්තරයෙහි අය පහළ ස්තරයේ අය ඇමතීමේ දී ද භාවිත වේ.
- මධ්‍ය (Madya) : මධ්‍යස්ථ ශෛලියක් වන මෙය නාඳුනන අයකුට ඇමතීමේ දී භාවිත වේ. එය මධ්‍යස්ථ වන්නේ ඉහත සඳහන් ‘ඞොකො’ ව්‍යවහාරය සහ විධිමත් ‘ක‍්‍රම’ ව්‍යවහාරය දෙක අතර පවතින බැවිනි.
- ක‍්‍රම (Krama) : විධිමත් (formal) ව්‍යවහාරය වන මෙය සමාජයේ වැදගත් ප‍්‍රකාශන, ප‍්‍රසිද්ධ (ශාස්තී‍්‍රය) දේශනා සඳහා ද බාලවයසේ අය වැඩිහිටියන් ඇමතීමේ දී හා පහළ සමාජ ස්තරයෙහි අය ඉහළ සමාජ ස්තරයේ අය ඇමතීමේ දී ද භාවිත වේ.
මෙම විවිධ ශෛලීන් භාවිතය ජාවා සංස්කෘතිය හා බැඳී පවතින බැවින් ඒවා භාවිතය පිළිබඳ ව ප‍්‍රවීණතාව ලැබීම විදේශිකයන්ට අසීරු වේ. ස්වදේශිකයන් අතර පවා බොහෝ දෙනකු වැඩිපුර යොදන්නේ පළමු ශෛලිය ය. අනෙක් ශෛලි දෙක ගැන බොහෝ දෙනාට ඇත්තේ අල්ප දැනුමකි.
ජාවා භාෂාවෙන් ඇති පැරණිතම ලේඛනය ලෙස සැලකෙන්නේ කි‍්‍ර.ව. නවවන සියවස මුල දී ලිඛිත සුඛභූමි ශිලා ලේඛනයයි. මෙය ඊට වසර 120කට පෙර ලිඛිත සටහනක පිටපතකි. එහි තේමාව ‘ශී‍්‍ර හරින්ජින්’ (වත්මනෙහි ස්රිංජිං) නම් ස්ථානයෙහි වේල්ලක් බැඳීම ය. මෙම ශිලා ලේඛනය සඳහා යෙදී ඇත්තේ පල්ලව ග‍්‍රන්ථාක්ෂර ය. ඉන්පසු එම අක්ෂරමාලාවේ ආභාසය ඇති ව ජාවා අක්ෂරමාලාව භාවිතයට පැමිණ ඇත.
කේ. එන්. ඕ. ධර්මදාස
