ජීවය (Life)
සත්ත්වයකු නැති නම් ශාකයක් අකාබනික වස්තුවකින් හෝ මැරී ගිය ඓන්ද්‍රිය වස්තුවකින් හෝ වෙන්කොට හඳුනාගත හැකි ගුණාංගයකි. මේ අනුව ප‍්‍රජනනය, වර්ධනය, පරිවෘත්තිය, චලනය, ප‍්‍රතිචාරය, පරිසරය කෙරෙහි අනුවර්තනය ආදි විවිධ ගුණාංග ම`ගින් ජීවය පිළිබිඹු වේ. හැම ජීවියකු ම මේ හැම ලක්ෂණයක් ම පිළිබිඹු නොකරනවා විය හැකි ය. එසේ ම අජීවී දැය ද මෙකී ඇතැම් ලක්ෂණ පෙන්වනවා විය හැකි ය. එසේ වුව ද සමූහයක් ලෙස ගත් කල, මෙම ලක්ෂණවලින් සජීවී දැයේ මූලික ස්වභාවය පෙන්නුම් කරයි.
(අදාළ පින්තූර)
සජීවී දෑ පිළිබඳ ඉතා පුළුල් දැනුම් සම්භාරයක් ඇති ජීව විද්‍යාඥයන්ට වුව ද ජීවය අර්ථ දැක්වීම දුෂ්කර කාර්යයක් වී තිබේ. සජීවී දෑ අජීවී දැයින් වෙන්කොට දැක්වීම ඔවුන් මුහුණ දෙන තවත් දුෂ්කර කාර්යයකි. නිදසුනක් වශයෙන් වයිරසයක් යනු තනිව ගත් කල අජීවී අංශුවකි. එහෙත් සජීවී ෙසෙලයක් තුළ දී මෙය සක‍්‍රිය වී ඉතා වේගයෙන් ප‍්‍රගුණ වන්නට පටන් ගනී. මේ නිසා ම ජීවය අර්ථ දක්වනු වෙනුවට සජීවී දෑ පිළිබඳව අධ්‍යයනය කිරීමෙන් ඒ පිළිබඳව ගැඹුරු වැටහීමක් ලබා ගැනීමට ජීව විද්‍යාඥයෝ පෙළඹෙති.
ජීවය පිළිබඳ අධ්‍යයනය : ජීව හැදෑරීම නම් වූ මෙය විශේෂිත ක්ෂේත‍්‍ර රාශියකට බෙදේ. නිදසුන් වශයෙන් ජීවයේ රසායනික ක‍්‍රියාවලිය පිළිබඳ වූ අධ්‍යයනය, ජෛව රසායනික විද්‍යාව නමි. එසේ ම ජීවියකු තමාට ආවේණික වූ සුවිශේෂ ලක්ෂණ, තම ජනිතයන්ට උරුම කරදීම පිළිබඳ වූ අධ්‍යයනය, ‘ප‍්‍රවේණි විද්‍යාව’ නම් වේ.
පෘථිවියේ වෙසෙන විවිධ ජීවීන් සංඛ්‍යාව අතිවිශාල ය. විවිධ විශේෂ සංඛ්‍යාව පමණක් මිලියන දෙකකටත් අධික ය. අණ්වීක්ෂීය බැක්ටීරියාවේ පටන් සුවිශාල නිල් තල්මසා දක්වා මොවුහු තරමින් විවිධ වෙති. විවිධාකාර වූ පරිසරවල ජීවීහු වෙසෙති. හිරු රශ්මියෙන් වියැළුණු කාන්තාරවල සිට ධ‍්‍රැවීය පෙදෙස්වල වූ අයිස් ජලයේ ද ඝන වනාන්තරවල ද ජීවීහු වෙසෙති. හැසිරීම් රටා අනුව මෙන් ම ආහාර පුරුදු අනුව ද ජීවීහු විවිධාකාර වෙති. මෙසේ විවිධාකාර වූ වෙනස්කම් තිබුණ ද සියලූ ම ජීවීහු, එක ම වර්ගයේ රසායනික ද්‍රව්‍යවලින් සමන්විත වන්නා සේ ම එක ම ආකාරයේ රසායනික ප‍්‍රතික‍්‍රියා ද කරති.
ජීවීන්ගේ ලක්ෂණ : ජීවීන් සතු මූලික ලක්ෂණ තවදුරටත් මෙහි විස්තර කර දක්වමු.
- ප‍්‍රජනනය : ලිංගික හා අලිංගික යනුවෙන් ප‍්‍රජනනය දෙයාකාරයකින් සිදුවේ. අලිංගික ප‍්‍රජනනයේ දී ජීවියකුගෙන් සර්ව සමාන අලූත් ජීවියකු වර්ධනය වේ. ඇතැම් පහත් ජීවීන් හා ශාක අලිංගිකව ප‍්‍රජනනය වේ. ලිංගික ප‍්‍රජනනයේ දී ලිංගික ෙසෙල දෙකක් එක්වීමෙන් අලූත් ජීවියෙක් වර්ධනය වේ. බොහෝ විට මෙම ෙසෙල පිරිමි හා ගැහැනු ජනකයන් දෙදෙනාගෙන් බිහි වේ. මිනිසා මෙන් ම උසස් සතුන් හා ශාක ද ලිංගිකව ප‍්‍රජනනය වේ.
- වර්ධනය : පරිණත වීමත් සමග ජීවීන් ක‍්‍රමවත්ව වැඞීම, වර්ධනයයි. CO2 H2O වැනි සරල අණු ශාක තුළට ගෙන ඒවා රසායනිකව සංකීර්ණ ශාක ද්‍රව්‍ය බවට පත් කිරීමෙන් ශාක වර්ධනය වේ. සතුන් ආහාර ගෙන ඒවා සත්ත්ව පටක බවට පත් කිරීමෙන් වර්ධනය සිදු වේ.
- පරිවෘත්තිය : ජීවීන් තුළ තිබෙන අණු හා ශක්ති ප‍්‍රයෝජනයට ගත හැකි තත්ත්වයට පත් කරන සියලූ ම රසායනික ක‍්‍රියාවලි පරිවෘත්තියට අයත් වේ. නව පටක වර්ධනය කර ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය අණුක තැනුම් ඒකක සැපයෙන්නේ ද පරිවෘත්තියේ දී ය. මෙකී තැනුම් ඒකක, එක්කෝ ආහාර ද්‍රව්‍ය බිඳ හෙළීමෙන් ලබාගත යුතු වෙයි නොඑසේ නම් ජීවියා තුළ වූ සරල අණුවලින් ගොඩනගා ගත යුතු වෙයි.
- චලනය : බොහෝ ජීවීන් කිනම් හෝ ආකාරයකින් චලනය වේ. උදා. ශාකයකට ආලෝකය දෙසට නැමෙන්නට පුළුවන. ඇතැම් මල්වල පෙති රාත‍්‍රියේ දී හැකිළේ. ශාකවලට මෙන් නොව සතුනට තම ආහාර සොයා යාමට සිදු වේ. මේ නිසා මොවුන්ගේ චලන වඩාත් ප‍්‍රකට ව පෙනේ.
- ප‍්‍රතිචාරය : ජීවීහු තම වටාපිටාවේ සිදුවන වෙනස්වීම් කෙරෙහි සංවේදී වන අතර ඒ කෙරෙහි ප‍්‍රතිචාර ද දක්වති. ජීවීන් තුළ ප‍්‍රතිචාර ඇති කරවන වෙනස්වීම්, උත්තේජ යනුවෙන් හැඳින්වේ. ආලෝකය, උෂ්ණත්වය වැනි සාධක උත්තේජ ලෙස ක‍්‍රියා කරයි. නිදසුන් වශයෙන් ගොළුබෙල්ලකුට සිය කටුව තුළට සංකෝචනය විය හැකි ය. ශාකයක් සූර්යාලෝකය දෙසට වැඬේ. බැක්ටීරියාවකට තමාට හානිකර ද්‍රව්‍ය වෙතින් ඉවතට පිහිනා යා හැකි ය.
- අනුවර්තනය : ජීවියකුට තම පරිසරයේ නොනැසී ප‍්‍රජනනය වීමේ හැකියාව ලබා දෙන ලාක්ෂණික ගුණය අනුවර්තනයයි. ජීවියකු අනුවර්තනය වීමේ දී ජීවියාගේ ජානවල (ප‍්‍රවේණි ඒකකවල) වෙනස්වීම් සිදුවන අතර ඒවා පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට ගෙන යැවේ. මෙසේ තම වර්ගයා නොනැසී පවත්වා ගැනීමට නම්, පරිසරයේ ඇතිවන දීර්ඝකාලීන වෙනස්වීම්වලට ද ජීවීන් අනුවර්තනය විය යුතු ය.
- ජීවීන් හා පරිසරය : සියලූ ම සතුන් හා ශාක තම භෞතික වටාපිටාව මතත් වෙනත් ජීවීන් මතත් බොහෝ සේ යැපේ. ජීවියකුට නොනැසී සිටීම සඳහා තම පරිසරය වෙතින් ඇතැම් අවශ්‍යතා ලැබිය යුතු වෙයි. උදා. වශයෙන් සියලූ ම සජීවී දැයට ජලය හා වෙනත් රසායනික ද්‍රව්‍ය රාශියක් අවශ්‍ය වෙයි. එසේ ම ජීවීන්ට ජීවත් විය හැකි වන්නේ එක්තරා උෂ්ණත්ව පරාසයක් තුළ පමණි. ජීවය පවත්වා ගැනීමට අවශ්‍ය සාධක ඇත්තේ පෘථිවි තලය මතත් ඊට සමීප ව පිහිටි ජෛවගෝලය නමැති ප‍්‍රදේශය තුළත් ය.
- ජීවීන් හා පරිසරය අතර සම්බන්ධතාව අධ්‍යයනය, පරිසර විද්‍යාව නමි. භූ විද්‍යාත්මක පිහිටීම, දේශගුණය, පසෙහි ස්වභාවය ආදි ගුණාංගවලින් ජීවියාගේ භෞතික පරිසරය සෑදී ඇත. එම පරිසරයේ ම සිටින ජීවීන්ගෙන් ජීවියාගේ ජෛවීය පරිසරය සමන්විත වෙයි.
- ජීවීන්ගේ ව්‍යූහය : සියලූ ම ජීවීන් සමන්විත වන්නේ සෛලවලිනි. සරල ම ජීවියා එක් සෛලයකින් පමණක් සමන්විත වුව ද මිනිසා වැනි සංකිර්ණ ජීවීහු සෛල බිලියන ගණනකින් සමන්විත වෙත්.
- බැක්ටීරියා, බොහෝ ඇල්ගී වර්ග හා ප්‍රොටොසොවාවන් තම මුළු ජීවිත කාලය ම ගෙවන්නේ තනි සෛල වශයෙනි. තවත් සමහර ඇල්ගී වර්ග හා ප්‍රොටොසොවාවෝ සමූහවාසී ව වෙසෙති. බොහෝ සත්ත්ව හා ශාක විශේෂ බහු සෛලීය ජීවීහු වෙති (සෛලය බ).
- පටක අවයව හා අවයව පද්ධති : උසස් ජීවීහු විශේෂිත වූ සෛල වර්ග රාශියකින් සමන්විත වෙති. මේවා සමූහ වශයෙන් එකතු වීමෙන් වඩාත් සංකීර්ණ ව්‍යූහ සෑදී ඇත. ව්‍යූහයෙන් හා කෘත්‍යයෙන් සමාන වූ සෛල සමූහයකින් පටකයක් සමන්විත වෙයි. නිග පේශී පටක හා ස්නායු පටක සත්ත්ව පටකවලට අයත් වෙයි. ශාකවල ද පටක වර්ග කීපයක් ඇත. උදාග මුල්වල සිට ශාකයේ පත‍්‍රවලට ජලය හා ඛනිජ ද්‍රව්‍ය ගෙන යැවෙන්නේ සෛලමය පටක මගිනි.
වඩාත් උසස් ජීවින්ගේ මූලික ව්‍යූහමය හා කෘත්‍යමය ඒකකය, අවයව නම් වේ. මොවුන්ගේ එක් එක් ජීව ක‍්‍රියාවලිය, එක් ව කටයුතු කරන අවයව සමූහයක් මඟින් ඉටු කෙරේ. එවැනි අවයව සමූහයක් අවයව පද්ධතියක් යනුවෙන් හැඳින්වේ. උදා. රුධිර සංසරණ පද්ධතිය, ජීරණ පද්ධතිය, ප‍්‍රජනන පද්ධතිය.
ජීවයේ රසායනික පදනම : ජීවීන් තුළ වඩාත් ම සුලභ ව අඩංගු මූලද්‍රව්‍ය කාබන්, නයිටි‍්‍රජන්, හයිඩ‍්‍රජන්, ඔක්සිජන්, පොස්පරස් සහ සල්පර් ය. මෙයට අමතර ව කැල්සියම්, යකඩ, මැන්ගනීස්, පොටෑසියම්, සෝඩියම් වැනි මූලද්‍රව්‍ය ද සුළු ප‍්‍රමාණවලින් අඩංගු වෙයි. ජීවීන්ට වැදගත් වූ සරලතම රසායනික සංයෝගය ජලයයි. බොහෝ ජීවීහු 50%ත් 90%ත් අතර ජල ප‍්‍රමාණයකින් සමන්විත වෙති. මේ හැර ජීවීන් තුළ අඩංගු ප‍්‍රධාන සංයෝග සියල්ලෙහි කාබන් අඩංගු වෙයි. කාබොහයිඞ්රේට, ලිපිඩ, ප්‍රෝටීන හා නියුක්ලෙයික් අම්ල යනු කාබන් අඩංගු ප‍්‍රධාන සංයෝග හතරකි.
ජීවයේ සම්භවය හා වෙනත් ග‍්‍රහලෝකවල ජීවයේ පැවැත්ම : ජීවය පිළිබඳ වූ ප‍්‍රධානතම ගැටලූ දෙකට නිශ්චිත පිළිතුරු සෙවීමේ කාර්යයෙහි විද්‍යාඥයෝ කලෙක පටන් නියැළී සිටිති. පෘථිවිය මත ජීවය ආරම්භ වූයේ කෙසේ ද? විශ්වයේ වෙනත් තැනෙක ජීවය පවතින්නේ ද? යන්න පිළිබඳ පර්යේෂණ දිගට ම සිදු කෙරේ.
ජීවය වනාහි ඇතැම් භෞතික මෙන් ම රසායනික තත්ත්ව යටතේ ස්වාභාවිකව හටගන්නා දැයක් බැව් රසායනික පරිණාමය පිළිබඳ වූ වාදයෙන් කියැවේ. විශ්වයේ බොහෝ ස්ථානවල මෙවැනි තත්ත්ව ඇති වන්නට ඇතැයි යන්න තාරකා විද්‍යාඥයන්ගේ විශ්වාසයයි. මේ අනුව වෙනත් ග‍්‍රහලෝකවල ද ජීවය පහළවන්නට ඇතැයි යන්න
අප වෙසෙන සෞරග‍්‍රහ මණ්ඩලයට ඔබ්බෙන් පිහිටි බොහෝ ග‍්‍රහලෝකවල ජීවය තිබිය හැකි බැව් බහිර්ජීවවිද්‍යාඥයන්ගේ විශ්වාසයයි. එසේ වුව ද පෘථිවියත් මෙම ග‍්‍රහලෝකත් අතිවිශාල දුර ප‍්‍රමාණවලින් වෙන් වේ. මෙවැනි ග‍්‍රහලෝක හඳුනාගැනීම, නූතන තාක්ෂණයෙන්වත් කළ නොහැකි ව පවතී. මෙනිසා ම අපට ග‍්‍රහලෝකවල ද ජීවය පහළවන්නට ඇතැයි යන්න විද්‍යාඥයන්ගේ නිගමනයයි. විශ්වයේ අන් ස්ථානවල ජීවය සඳහා තතු සොයා යාමත් විශ්වයේ ජීවය පිළිබඳ අධ්‍යයනයත් බහිර්ජීවවිද්‍යාව යනුවෙන් හැඳින්වේ.
අප වෙසෙන සෞරග‍්‍රහ මණ්ඩලයට ඔබ්බෙන් පිහිටි බොහෝ ග‍්‍රහලෝකවල ජීවය තිබිය හැකි බැව් බහිර්ජීවවිද්‍යාඥයන්ගේ විශ්වාසයයි. එසේ වුව ද පෘථිවියත් මෙම ග‍්‍රහලෝකත් අතිවිශාල දුර ප‍්‍රමාණවලින් වෙන් වේ. මෙවැනි ග‍්‍රහලෝක හඳුනාගැනීම, නූතන තාක්ෂණයෙන්වත් කළ නොහැකි ව පවතී. මෙනිසා ම අපට වෙනත් ග‍්‍රහලෝක මත පවතින ජීවය පිළිබඳව අධ්‍යයනය කළ හැකි වන්නේ තෙරක් නැති අභ්‍යවකාශය හරහා සන්නිවේදනය කිරීමේ හැකියාවක් ඇති බුද්ධිමත් ජීවීන් ඒවායේ වාසය කරන්නේ නම් පමණි. විශ්වයේ ඈත එපිට ශිෂ්ටාචාර ඇත්නම් ඒවායේ සිට නික්මෙන සන්නිවේදන සංඥාවලට සවන් දීම සඳහා රේඩියෝ දුරේක්ෂ භාවිත කිරීමට පවා අද විද්‍යාඥයන් පටන්ගෙන ඇත.
ජයන්ති පින්නගොඩවෙනත් ග‍්‍රහලෝක මත පවතින ජීවය පිළිබඳව අධ්‍යයනය කළ හැකි වන්නේ තෙරක් නැති අභ්‍යවකාශය හරහා සන්නිවේදනය කිරීමේ හැකියාවක් ඇති බුද්ධිමත් ජීවීන් ඒවායේ වාසය කරන්නේ නම් පමණි. විශ්වයේ ඈත එපිට ශිෂ්ටාචාර ඇත්නම් ඒවායේ සිට නික්මෙන සන්නිවේදන සංඥාවලට සවන් දීම සඳහා රේඩියෝ දුරේක්ෂ භාවිත කිරීමට පවා අද විද්‍යාඥයන් පටන්ගෙන ඇත.
(කර්තෘ: ජයන්ති පින්නගොඩ)
