අඥෙය වාදය
අඥෙය වාදයෙන් කියනු ලබන්නේ පරම සත්තාව නැතහොත් පරම සත්‍යය දැන ගැනීමට මිනිස් සිත නොපොහොසත් බවයි. කොටින් කියතොත් පරම සත්තාව ඥෙය වූ වස්තුවක් නොවන බවයි. මේ වාදය ලොව ප්‍රථමවරට දක්නට ලැබෙන්නේ උපනිෂද් ග්‍රන්ථයන්හිය. කරුණු දෙකක් නිසා පරමාත්මය වටහා ගත නොහැකි බව බෘහදාරණ්‍යක උපනිෂදයෙහි යාඥවල්ක්‍ය කියයි. පරමාත්මය සර්වව්‍යාපී ඒකත්වයක් වන බැවින් ද්විත්ව ස්වරූපයක් ඇති ඥානයට පරමාත්මය වටහා ගත නොහැකිය යනු එකකි. දෙවැන්න නම් පරමාත්මය විඥාතෘ වන බැවින් එය කිසිසේත් ඥේය වස්තුවක් නොවිය හැකි බවයි. මේ නිසා පරමාත්මය අවිඥෙයය. (බෘහදාරණ්‍යක, 2. 4. 12-14; 4. 5. 13-15; 3. 4. 2.). ක‍ඨෝපනිෂදයේ පරම සත්තාව වන පරමාත්මය ඉන්ද්‍රියඥානයකින් වත් සිතින් වත් වටහා ගත හැකි දෙයක් නොවන බව කියනු ලැබේ. (නෛව වාචා න මනසා ප්‍රාප්තුං ශක්‍යො, න චක්ෂුෂා. 2. 3. 12)
ඇතැම් උගත්තු බුදු සමය ද අඥෙය වාදයක් බව පවසති. අව්‍යාකෘත ප්‍රශ්නවලට බුදුන් වහන්සේ පිළිතුරක් නුදුන්නේ මේ ප්‍රශ්නවලට දිය හැකි පිළිතුරු මනුෂ්‍ය ඥානයේ සීමා ඉක්මවන බැවින් යයි කියනු ලැබේ. අනන්ත පරම සත්‍යය වූ නිර්වාණය ද සිතින් හෝ තර්ක බුද්ධියෙන් හෝ වටහා ගත නොහැක්කේ මේ නිසා යැයි කියති. එහෙත් උපනිෂදයන්හි මෙන් බුදු සමයේ ද පරම සත්‍යය අවබෝධ කළ හැකි බැවින් එය සර්ව ප්‍රකාරයෙන් ම අවිඥෙය දෙයක් ලෙස නොසැලකිය හැකිය.
අපරදිග ප්‍රථම වරට දාර්ශනික අඥෙය වාදයක් දෙසුවේ ඉමැනුවෙල් කාන්ට් නම් දර්ශනවාදියාය. ඥානයේ ප්‍රභවය හා ස්වරූපය ගැන පරීක්ෂා කළ මොහු ඉන්ද්‍රියදත්තයන් හා චෛතසික පදාර්ථයන් ඥානයේ උපතට අවශ්‍ය බව පෙන්වා දුන්නේය. ඥානයට මෙසේ ඉන්ද්‍රිය දත්තයෝ අවශ්‍ය වෙත් නම් ලෝකාතික්‍රාන්ත සත්තාව පිළිබඳ ඥානයක් අපට ඇති කර ගත නොහැකිය. එබැවින් පරම සත්තාව අවිඥෙයය. මේ බව තවත්දුරට ඔප්පු කිරීම සඳහා ලෝකාතික්‍රාන්ත විෂයයන් පිළිබඳ සත්‍යය තර්ක නයින් සොයන විට පරස්පර විරෝධී නිගමනවලට හෙවත් න්‍යාය විරෝධවලට (antinomies) බැස ගන්නට සිදුවන බව කාන්ට් පෙන්වා දුන්නේය. එක් අතකින් අපට ලෝකය දික්කාල වශයෙන් අන්තවත් බව තර්කයෙන් ඔප්පු කළ හැකිය. තවත් අතකින් එය දික්කාල වශයෙන් අනන්ත බව තර්කයෙන් ඔප්පු කළ හැකිය. මේ නිගමන දෙක පරස්පර විරෝධි බැවින් තර්ක නයින් සත්‍යයක් සොයාගත නොහැකි බව පෙනේ. ඊට හේතුව වනුයේ අපේ බුද්ධිය ලෝකාතික්‍රාන්ත විෂයයක යෙදවීමය යනු කාන්ට්ගේ මතයයි. ලෝකාතික්‍රාන්ත සත්තාව පිළිබඳ සත්‍යය බුද්ධියෙන් වටහා ගත නොහැකි බව ප්‍රකාශ කරන බැවින් කාන්ට් අඥෙය වාදියකු ලෙස පිළිගෙන තිබේ.
එංගලන්තයේ අඥෙය වාදය පිළිබඳව ප්‍රථම වරට (1829) දාර්ශනික ලිපියක් ලීවේ ශ්‍රීමත් විලියම් හැමිල්ටන් නම් ස්කොට් ජාතික දාර්ශනිකයාය. එය කියවා පැහැදුණු ටී. එච්. හක්ස්ලි ආදී බොහෝ උගත්තු අඥෙයවාදය පිළිගත්හ. එහෙත් හක්ස්ලිගේ අඥෙයවාදය වූකලි පිළිගත් ධර්මයකට වඩා න්‍යායයෙකි. එනම් යම්කිසි නිගමනයකට බැස ගැනීමට අවශ්‍ය වන සාක්ෂ්‍ය මඳ වූ විටෙක ඒ පිළිබඳ විනිශ්චයකට නොඑළඹ සිටීම මැනවැයි සැලකීමයි. එහෙත් අනතුරුව අලුත් සාක්ෂ්‍ය ඉදිරිපත් වූ විට පෙර නොදත් දේ දැනගත හැකි අවස්ථාවක් පැමිණිය හැකි බව ඔහු පිළිගත්තේය. Agnosticism යන අඥෙයවාදවාචී පාරිභාෂික ඉංග්‍රීසි ශබ්දයෙන් ධර්මයක් හෝ න්‍යායයක් අභිප්‍රේත නොවන නමුත් agnostic යන අඥානවාදිවාචී පාරිභාෂික ශබ්දයෙන් ඇතැම් දේ පිළිබඳව අපට ඥානයක් නැතැයි යන මතය දරන්නා යන අර්ථයක් කියැවේ. අධිභෞතික හා ලෝකෝත්තර විෂයයන් පිළිබඳව අප විසින් යොදනු ලබන වාක්‍ය ව්‍යර්ථ වාක්‍ය ලෙස සලකන යථානුභූතවාදීහු ඇතැම්විට අඥෙයවාදීන් ලෙස සලකනු ලැබෙත්.
අඥෙයවාදය සංශයවාදයෙන් (බ.) හෙවත් අමරාවික්ඛේපික වාදයෙන් හෙවත් අඥානවාදයෙන් වෙන් කොට හැඳින ගත යුතුයි.
කර්තෘ:කේ.ඇන්. ජයතිලක
(සංස්කරණය:1963)
