නීලකොබෝ සන්දේශය
සිංහල දූත කාව්‍යයන්ගෙන් එකෙකි. කතරගම දෙවියනට නීලකොබෙයියකු අත කියා යවන පණිවුඩයෙක සිටි කවියා තමා ඔත්පළ කැරුණු දරුණු රෝගය නසා මතු අනතුරක් ළඟා නොවනු දී සැප එළවා දිගාසිරි වඩවා රකිනු මැනැවැයි කළ ඇයැදීම පණිවුඩයයි. කවියා වූයේ වස්කවි, සෙත්කවි, නකත්, මතුරු බල මහිම පෙන්නා ලීමෙන් මහත් ප්‍රසිද්ධියට පැමිණ සිටි බරණ ගණිතයාය. හේ රාජාධිරාජසිංහ (1747-80) රජු දවස ගිරිවා දනව්වෙහි සිටිනාමළුව ගම විසීය. මේ සන්දේශ කාව්‍යය පැරැණි සන්දේශ කාව්‍යයන්ගේ ස්වරූපයෙන් ම කැරී තිබේ. එහෙත් සාහිත්‍ය අගයෙන් පැරැණි සන්දේශ සියල්ල ම පසුබා සිටී.
සිටිනාමළුවෙන් සුබ මොහොතෙකින් පිටත්කරවන නීලකොබෙයියාට කතරගමට යන්නට කියන්නේ රෑ සතරක් අතරමඟ ගෙවමිණ. මාර්ගයෙහි හමුවන ස්ථාන සතළිස් තුනක් පමණ ඌට හඳුන්නා දෙයි. සිටිනාමළුව, නවයාල, සිටිනාමළු වෙල, කුඹලාදෙණිය, පොළොම්මාරුව පසුකර යන නීලකොබෙයියා පළමුවන රැය තංගලු වැල්ල අස නෙරළු තුරෙක ගත කරයි. පසු දා උදය කුඩා තොට, තංගල්ලේ මෝදර (මැඬිල්ල), කණඩුල්ලේ වනය (කඩොල්වාන), පෙරුන්කල් එළිය (රැකව කලපුව), දඹය පොකුණ (රැකව වැව), රැකව, කහඳාමෝදර මැදින් යන තැන් දැක ගොස් තිල්ලාවටවන රෑ නවාතැන කරගනී. තුන්වන දා කළමැටි මෝදර, ගල්මුල්ල, ගැඹුරාකල, ලුණම, උසන්ගොඩ, වැලිපටන් විල, තවාලු විල, මල්පෙත්ත (මල්පෙත්තාව), අම්බලන්තොට, වලවේ ගඟ, වලව, තිඹරුක්වැටිය, මැදගම, පයිබොක්ක, දෙබිජුකල, මාළිගාතැන්න, ආරබොක්ක, මහ ලේවාය, කොහොල්ලන්කල, මළල එළිය, මළල ආර ගෙවා එන ඌට වැලිගත්තෙහි දී රෑ වේ. රැය එහි ලැග සිට උදය නික්ම අඳල්ල, වරාපිටිය, කිරිඳිඔය පසුකර යන ඌට එදා රැය සුරත්දෙක පෙදෙසෙහි නවාතැන වෙයි. සතරවන දා අදයෙන් නික්ම යන ඌ බැන්ඳ වැව, මැණික් ගඟ පසුකොට කතරගමට පැමිණේ. එහිදී දෙවියන් වැඳ ගුරුවන් මඩම බලා මිණිවෙහෙර බොධිය සහ පිළිමය වැඳගෙන යළිත් දේවාලයට පැමිණ දෙව්රජ රූ සපුව - තෙද බල - මහිම වනා අස්න දන්වා ආසිරිපතාලයි. ඉන්පසු දූතයාට සුබාසිරි පැතීමෙන් සිය නෑසියන් අතරට යන්නට කියැවේ. මේ අයැදීම සාර්ථක වී ද නොවී ද කීමට සාක්ෂ්‍ය නොලැබේ.
පද්‍ය 148කින් මේ සන්දේශ කාව්‍යය සමහර වූයේය. නා නා අවස්ථාවන්හි සිය සිතුම් පැතුම් පැවසීම් වශයෙන් බරණ ගණිතයා කී කවි රාශියක් ප්‍රකටව ඇත්තේය. ඔවුන් එකල චමත්කාරඩනක රසවත් කාව්‍යකරණයෙහි සමතකුව සිටියහයි නිගමනය කිරීමට තරම් වන පද්‍ය ඒ අතර පෙනෙන නමුත් නීලකොබෝසන්දේශයෙහි එන්නේ එබඳු නිගමනයකට බැසීමට කිසිසේත් ඉඩ නොපානා දුඹුල් පබැඳුම් බව කිවමනාය. මාතර යුගයෙහි කිවියනට සිය කවි අග යුගළ එළිවැටෙකින් සැරසීම අභිමත විය. බරණයන්ට ද එ අභිමත වූයේ නම් සිය සපන්කම පෙන්නීමට මීට වඩා සුදුසු අවසරයෙක් තවත් නැති. එබන්ඳක් නීලකොබෝසන්දේශයෙන් නොපෙනී යාම ද සැලකිය යුත්තෙකි. සන්දේශයක් වශයෙන් හෝ කාව්‍යයක් වශයෙන් හෝ සුහුඹුල් ලක්ෂණ නොපැනෙන නමුදු මේ ග්‍රන්ථය බෙම්තොට ඇල්බට් සිල්වා මහතා විසින් 1896 දී ද දොඩන්දූව පී.වයි.ආර්යසේන වෙදමහතා විසින් 1915 දී ද ගන්දර පී.ඩී.ඇස්.වීරසූරිය මහතා විසින් 1954 දී ද සංස්කරණය කොට ප්‍රකාශයට පමුණුවන ලද්දේය.
“මුකිනි, කතන, ගමනාරම්බා, නබෝතල, නක, මදු, සයිලේ, ඩසෙල්, ලුන, සසොල්පෙව්, රක්ස කළ මැනැවි” යන දූෂිත පද නීලකොබෝසන්දේශයෙහි කාව්‍යයනට ගෙන ඇති සැටි උද්වේගකරය. භාෂා නීති රීති බිඳ සාදාගෙන රුවාලූ මෙවැනි පද එහි ඉතා සුලබය. එය ප්‍රශංසාර්හ නොවන්නේය.
එකල සිටිනාමළුවේ සිට කතරගමට ගිය මාර්ගය වැටී තිබුණු පරිදිත් එහි පළින් පළ පිහිටි ගම්, වතුපිටි ආදියේ සොබාවත් පැවැසෙන මේ කාව්‍යය මාතර යුගයෙහි ඉතිහාසය පරීක්ෂණයෙහි ප්‍රයෝජනවති. එදා සිංහල භාෂාව බැස තිබුණු ප්‍රපාතයේ ගැඹුර සලකා බැලීමට ද උදවු වෙයි. කතරගම දෙවියන් උදෙසා එදා ජනයා දැක්වූ බයාදුකමත් විශ්වාසයත් සලකාගන්නට පුළුවන්වීම මේ සන්දේශයෙන් ලැබෙන තවද ප්‍රයෝජනයෙකි.
(කර්තෘ: ඩී.සී. දිසානායක: 1958)
(සංස්කරණය නොකළ)
