දියමිත්ත
දියමිත්ත
තවමත් නියම ලෙස හඳුනා ගෙන නැති යැයි කිව හැකි පැලයකි. ගම්බද වහරේ කැහිපිත්තන් හෝ කැසිපිස්සන් නමින් දන්නා වැල ඇතැමුන් හඳුන්වන්නේ දියමිත්ත යනුවෙනි.
සකු බසින් ‘පාඨා’ ශබ්දය යෙදෙන තන්හි සිංහලෙන් අරුත් පවසා ඇත්තේ දියමිත්ත යනුවෙනි. සකු බසින් ‘අබ්බෂ්ටා’ නමින් දන්නා වැල කැහිපිත්තන් හෝ කැසිපිස්සන් සේ සමහරු ගනිති.
1. දියමිත්ත වැල ගැන ලියැවුණු තැන පාඨා අම්බධ්ටා, වරකික්තිකා, පිඬ කර්ණි යන නම් ද දැක්වේ.
2. දියමිත්ත නමින් දන්නා වැල පිඬ කර්ණි එනම් නටුව ලඟින් කොළය බෙදෙන ලක්ෂණ සහිත ය. කැසිපිස්සක් කොළය අවිඛකර්ක හෙවත් කොළය වැල පැත්තෙන් දෙකට බෙදී නැත. නටුව පිහිටන්නේ නෙළුම් කොළයේ මෙන් මැදිනි.
දියමිත්ත විද්‍යා නාමය CISSAMPLOS, PARIERA වන අතර කැසි පිස්සන් විද්‍යා නාමය CYCLEA BURMANNI සේ දැක්වේ. කැසිපිස්සන් කොළය අඟල් 4ක් පමණ දිග ය. වැල පැත්ත අර්ධ කවාකාර ය. ක්‍රමයෙන් පළල අඩු වී කෙළවර වටව පිහිටයි. දියමිත්ත කොළය ඒ ලක්ෂණවලින් වෙනස් ය. මෙයින් පැහැදිළි වන්නේ පාඨා, අම්බෂ්ටා ශබ්දවලට ගැනෙන දියමිත්ත වැල ගැන හා කැසිපිස්සන් වැල ගැන ඉතා අතීතයේ සිට මත භේද තිබූ බවයි.
දියමිත්ත රසයෙන් තිත්ත ය. උණට යොදන කෂාය යෝගයන්හි පාඨා නිතර සඳහන් වේ. විශේෂයෙන් පිත් උණට යෙදේ. රක්තාතීසාරයට ද ගුණයි. “ඔසුතුරු - විසිතුරු” පොතේ (ආයුර්වේද දෙපාර්තමේන්තු මුද්‍රණයෙහි) තුන් වැනි කාණ්ඩයේ 274 වන පිටුවේ විස්තර සඳහන් වේ.
(කර්තෘ: විලියම් අල්විස්: 1994)
(සංස්කරණය නොකළ)
දියමිත්ත
CISSAMPELOS PAREIRA L. යන උද්භිද විද්‍යාත්මක නාමයෙන් හැඳින්වේ. MENISPERMACEAE මෙනිස්පමාසේ නම් උද්භිද කුලයට අයත් ය.
වෙලෙමින් වැඩෙන වැල්වලින් තැනුණු පඳුරු වශයෙන් දැකිය හැකි ය. හෘදාකාර පාදස්ථයකින් මතු වන වැල් සමූහනය වී දැඩි ව වෙලී වැඩේ.
(කර්තෘ: ප්‍රදීපා සේරසිංහ)
(සංස්කරණය නොකළ)
