ගෝතමක චේතිය
දඹදිව වෛශාලිය (වේසාලිය) අසල දකුණින් පිහිටි පූජනීය ස්ථානයකි. නිකාය ග්‍රන්ථයන්හි සඳහන් වන ලෙසට මේ ස්ථානය හාත්පස ඉතා සුන්දර විය. බුදුහිමි බොහෝ අවස්ථාවන්හි මේ ස්ථානයේ විසූ බවත් විශේෂයෙන් ම උන්වහන්සේ බුද්ධත්වයෙන් පසු මුල් වසර කිහිපය මෙහි ගත කළ බවත් අංගුත්තර නිකාය අටුවාවේ සඳහන් වේ. වෛශාලියේ පැවැති කාලගුණ තත්ත්වය අනුව එක් අවස්ථාවක බුදුන් වහන්සේට අතිරේක සිවුරක් දරන්නට සිදු වූ බවත් ඒ අනුව භික්ෂූන්ට ද එකවර සිවුරු තුනක් දැරීමේ වරය දුන් බවත් මෙසේ එකී නීතිය විනය පිටකයට එක් වූ බවත්, විනය පිටකයේ සඳහන් වේ.
මෙම ගෝතමක චේතිය බුද්ධ කාලයට පෙර සිට ම පැවති පුද බිමකි. එවක ගෝතමක නම් යක්ෂයකු උදෙසා එහි පුද පූජා පැවති බව සඳහන් වේ. බුද්පාමොක් මහා සංඝයා වෙනුවෙන් පසුකාලීන ව මේ ස්ථානයේ ම විහාරයක් ඉදි වූ බව උදාන අට්ඨකථා, ධම්ම පදට්ඨකථා, මනෝරථපූරණී අටුවාව ආදියෙන් පැහැදිලි වේ. මජ්ඣිම නිකායේ ගෝතමක සූත්‍රයත් හේමවත සූත්‍රයත් බුදු හිමියන් විසින් දේශනා කරනු ලැබ ඇත්තේ මෙම භූමියේ දී ය. මහායාන ග්‍රන්ථයක් වන දිව්‍යවදානයේ ද වේසාලියේ පැවති පූජනීය ස්ථාන නාම ලේඛනයක, මේ ස්ථානය පිළිබඳ ව සඳහන් වේ.
-කේ.ඉන්දිරා පෙරේරා-
