අකිරියවාදය
ප්‍රතිවිපාක ඵල ගෙනදෙනසුලු ක්‍රියාවක් හෙවත් කර්මයක් නැතැයි පවසන පූරණ කස්සපයන්ගේ ලබ්ධිය අකිරියවාදය නම් වෙයි. කරොතො ඛො මහාරාජ කාරයතො ඡින්දතො ඡෙදාපයතො පචතො පචාපයතො" යනාදීන් දික් සඟියැ සාමඤ්ඤඵල සූත්‍රයෙහි පූරණකස්සපයන්ගේ අකිරියවාදී ලබ්ධිය විස්තර වෙයි. සියතින් පව් කරනුවහුට ද අනුන් මෙහෙයා කරවනුවහුට ද එසේ ම මෙරමා අත්පා ආදිය සිඳිනු සිඳවනු මෙරමා දඬුවමින් පෙළනු පෙළවනු, බඩු පැහැර ගැනීමාදියෙන් මෙරමා ශෝක කරනු කරවනු, සිරබැඳුම් ආදියෙන් වෙහෙසනු වෙහෙසවනු ආදිය කරන්නහුට ද පර පණ නසන, ගෘහසන්ධි බිඳින, ගම් පහරන, මං පහරන, පරඹුන් කරා යන, මුසවා කියන මිනිසක්හට ද එයින් පාපයක් නැත. පොළොවෙහි හැම සතුන් තියුණු මුවහත් ඇති ක්ෂුරචක්‍ර යන්ත්‍රයෙකින් එක් මස් රැසක් කොට කපාපී නමුදු ඒ හේතුයෙන් පවක්නැත. සත්වයෝ අපි පව් කරම්හයි හැඟීම් ඇත්තාහු වෙති. එහෙත් පාපකර්මයක් නම් නැති (කරොතො න කරීයති පාපං). එසේ ම දානයෙන්, ඉන්ද්‍රියදමනයෙන්, සංයමයෙන්, සත්‍යය පැවසීමෙන්, පිනක් නැත්තේය; පින් පැමිණීමක් නැත්තේය. මෙසේ ඔහු පාපක්‍රියාව මෙන් ම පුණ්‍ය ක්‍රියාව ද ප්‍රතික්ෂේප කළ හෙයින් ඔහුගේ ලබ්ධිය අකිරියවාද නම් වේ. ආජීවකයන්ගේ ශාස්තෘ වූ මක්ඛලීගෝසාල ද අත්‍යන්තයෙන් ම කර්ම විපාක ප්‍රතික්ෂේප කෙළේය: සත්වයන්ගේ කෙලෙසීමට හේතුවක් ප්‍රත්‍යයක් නැත්තේය. හේතුප්‍රත්‍යය රහිතව සත්වයෝ පිරිසිදු වෙති. (නත්ථි හෙතු නත්ථි පච්චයො, අහෙතුඅප්පච්චයා සත්තා සංකිලිස්සන්ති; අහෙතුඅප්පච්චයා සත්තා විසුජ්ඣන්ති). සත්වයන් සුවදුක් විඳින්නේ ඔවුන්ගේ නියති, සංගති, භාව ආදිය අනුවය. යම්කිසි පණ්ඩිතයකු හෝ බාලයකු හෝ සිල් රැකීමෙන් කෙලෙස් නැවීමෙන් දුක් කෙළවර කරන්නට ද සුව අත්පත් කරගන්නට ද බලාපොරොත්තු වුව ද, එයින් සංසාරයෙහි අඩුවීමක් හෝ වැඩිවීමක් හෝ නැත්තේය (නත්ථි හායනවඩ්ඪනං) ; උස් බවක් හෝ පහත් බවක් නැත්තේය (නත්ථි උක්කංසාවකංසො) යන මක්ඛලීගෝසාලගේ ලබ්ධිය ද අකිරිය වාදයකි. එසේ ම නසන්නෙක් නැත, නස්වන්නෙක් නැත ; අසන්නෙක් නැත, අස්වන්නෙක් නැත ; විජානනය කරන්නෙක් නැත, කරවන්නෙක් නැත ; යමෙක් තියුණු සැතකින් කිසිවකුගේ හිස සිඳී ද හේ කිසිසේත් කිසිවකුගේ ජීවිතය තොර නොකරයි" යනාදි වශයෙන් යම් ක්‍රියාවක් කරන්නෙක් හෝ කරවන්නෙක් නැතැයි පකුධකච්චායන තෙම (දීඝනිකාය-සාමඤ්ඤඵල සුත්ත) පැවසීය. හෙද අකිරියවාදයකි. අජිත කේසකම්බලී තෙමේ දාන යාග, මෙලෝ පරලෝ, මවු පිය කියා කිසිවක් නැතැයි ද ඇත්තේ චතුර්මහාභූතයන් පමණකැයි ද කියමින් කුශලා කුශලකර්මයන්ගේ ඵලයක් නැතැයි (නත්ථි සුකට දුක්කටානං කම්මානං ඵලං) ද සියල්ලෝ ම කය බිඳීමෙන් වන මරණයෙන් සිඳී යෙ‍තැයි (උච්ඡිජ්ජන්ති) ද දෙසීය. ඔහුගේ මේ උච්ඡේදවාදය ද කර්මඵල විශ්වාසයක් නොමැති හෙයින් අකිරිය වාදයකි. මෙසේ අකිරියවාදය විවිධ බවත් එය විවිධ ශාස්තෘවරයන් විවිධ ලෙස ඉගැන්වූ බවත් පෙනේ. තත්ථ පූරණෙන කරොතො න කරීයති පාපන්ති වදන්තො කම්මං පටිබාහති ; අජිතො කායස්ස භෙදා උච්ඡිජ්ජතීති වදන්තො විපාකං පටිබාහති ; මක්ඛලී නත්ථි හේතුති වදන්තො උභයම්පි පටිබාහති" (සුමංගල විලාසිනී) යනුවෙන් එහි පූරණකස්සප තෙමේ පව් කරන්නාහට පවක් නැතැයි කියනුයේ කර්මය ප්‍රතික්ෂේප කරයි. අජිත කේසකම්බලී තමාගේ කය බිඳීමෙන් උච්ඡේදයට පැමිණේ යයි කියනුයේ විපාකය ප්‍රතික්ෂේප කරයි. මක්ඛලීගෝසාල තෙමේ සත්වයන්ගේ ශුද්ධියට හෝ අශුද්ධියට පූණ්‍යපාප හේතුයෙක් නැතැයි කියනුයේ කර්ම විපාක දෙක ම ප්‍රතික්ෂේප කරයි. යමෙක් කර්මය ප්‍රතික්ෂේප කෙරේ නම් ඒ හේතුයෙන් හේ විපාකයත් ප්‍රතික්ෂේප කෙරෙයි. එසේම විපාකය ප්‍රතික්ෂේප කරනුයේ කර්මයත් ප්‍රතික්ෂේප කෙරෙයි. එහෙයින් කර්මය හෝ විපාකය ප්‍රතික්ෂේප කරන යම් කෙනෙක් වෙත් නම් ඔව්හු අර්ථ විසින් සලකන කල්හි අක්‍රියවාද අහේතුකවාද නාස්තිකවාද යන ලබ්ධි ගත්තාහයි කියයුතු වේ. සිඛාමොග්ගල්ලාන, සෝණකායන මාණවක, සඞ්ගාරව බ්‍රාහ්මණ ආදි ඇතැම් බ්‍රාහ්මණයෝ ශ්‍රමණ ගෞතම තෙමේ සියලු ම කර්මයන්ගේ අක්‍රියභාවය දේශනා කරයි. (සමණො ගොතමො සබ්බකම්මානං අකිරියං පඤ්ඤාපෙති); සියලු ම කර්මයන්ගේ අක්‍රියභාවය දේශනා කිරීමෙන් ලෝකයේ උච්ඡේදය ද වදාළේය (සබ්බකම්මානං ඛො පන අකිරියං පඤ්ඤාපෙන්තො උච්ඡෙදං ආහ ලොකස්ස) යි අභූත චෝදනාවක් බුදුරදුන් වෙත එල්ල කළාහුය. ඔවුන් එසේ චෝදනා කරන්නට ඇත්තේ කරුණු වරදවා ගෙන විය යුතුය. බුදු රජාණන් වහන්සේ ඊට පිළිතුරු දෙමින් වදාළේ තමන් වහන්සේ දුසිරිත් කිරීම වළකන හෙයින් අකිරියවාදී" යයි යමෙක් කියා නම් එම චෝදනාව පිළිගත හැකි බවයි ; එසේ ම තමන් වහන්සේ සුසිරිත් කිරීමේ අගය පවසන හෙයින් කිරියවාදී" බව ද ඔහු විසින් පිළිගත යුතු බවයි. වේදවිහිත යාගාදී කර්ම හා අශ්වමේධාදි වධහිංසාත්මක ක්‍රියා බුදුරජාණන් වහන්සේ අනුමත නොකළ හෙයින් පරම්පරාගත චාරිත්‍ර ධර්ම ප්‍රණ්‍යක්‍රියා වශයෙන් සලකාගෙන ඒවා කරගෙන ආ බ්‍රාහ්මණයන් තුළ බුද්ධ දේශනාව අකිරියවාදයකැයි වැරදි හැඟීමක් ඇතිවුණු බව සිතිය හැකිය. තවද භවයෙන් භවයට ගමන් කරන නිත්‍ය වූ ධ්‍රැව වූ සදාකාලික වූ ආත්මයක් ඇතැයි බුද්ධ දේශනාවෙහි නොපිළිගැනෙන හෙයින් ආත්මවාදී බ්‍රාහ්මණයන් ආත්මයක් නැතැයි කියන, ආත්මය භවයෙන් භවයට යෑමෙන් නැතැයි කියන; යාග ක්‍රියා හෙළා දකින බුද්ධාගම අකිරියවාදයකැයි වරදවා තෝරන්නට පෙලඹුණා විය හැකිය. එක්තරා පැවිද්දෙක් අනාත්ම වාදය වරදවා තේරුම් ගැනීම නිසා ආත්මයක් නැති තැන කර්මයක්නැතැයි සිතීය (අනත්තකතානි කම්මානි කමත්තානං ඵුසිස්සති). මෙබඳු මතයක් බ්‍රාහ්මණයන් අතර ද පහළ වන්නට ඇත. බුද්ධාගම අකිරියවාදයක් වත් බුදුරජාණන් වහන්සේ අකිරියවාදියකු වත් නොවන බව ඉතා පැහැදිලි ප්‍රකට කරුණකි. බුද්ධාගම කර්මවාදයක් ම ය. බ්‍රාහ්මණයන් පවා ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ කර්මවාදීහ, කිරියවාදීහ" යි කියනු දික් සඟියෙහි සඳහන් වේ. කෘෂ්ණ (පාප) කර්මය කෘෂ්ණ විපාකදායි බව ද (කම්මං කණ්හං කණ්හවිපාකං) ශුක්ල (පුණ්‍ය) කර්මය ශුක්ල විපාකදායි බව ද (කම්මං සුක්කං සුක්ක විපාකං) කුශලාකුශල නොවන කර්ම ඉෂ්ටානිෂ්ට විපාක නොසැලකීමේ දී චේතනාව පෙරටුකොට ගත් කර්ම බව ද එබඳු කර්මයක් කර්මක්ෂයට හේතුවන බව ද (කම්මං කම්මක්ඛයාය සංවත්තති) වදාරමින් බුදුරජාණන් වහන්සේ තමන් වහන්සේ අකිරියවාදී නොවන බව පහදා දුන්හ. අකිරියවාදය, අහේතුකවාදය, නාස්තිකවාදය යන මේ වාදත්‍රය මිථ්‍යාදෘෂ්ටි වෙයි. නාහං භික්ඛවෙ අඤ්ඤං ඒකධම්මම්පි සමනුපස්සාමි එවං මහාසාවජ්ජං, යථයිදං භික්ඛවෙ මිච්ඡාදිට්ඨි" යි මිථ්‍යාදෘෂ්ටිය මෙන් මහාසාවද්‍ය වූ අන් එක ද ධර්මයක් නොදක්මියි බුදුරදුන් වදාළේ මේ මිථ්‍යාදෘෂ්ටිය මැයි. අකිරියවාදියා පවට පෙලඹේ. පවෙහි භයානකකම නොදකී. අකර්මවාදයෙන් මිනිසා කෙරෙහි මිථ්‍යා සංකල්ප ද මිථ්‍යාවාචා ද පහළ වේ. අකර්මවාදියා ආර්‍ය්‍යයන්ට විරුද්ධ වෙයි. (අරියානං පච්චනීකතා), අනුන්ට අසද්ධර්මය පිළිගන්වයි (අසද්ධම්ම සඤ්ඤත්ති), ආත්ම - උත්කර්ෂණය හා පරවම්භනය කරයි. අහේතුඅප්‍රත්‍යය වාදයපරම කොට ගත් පුද්ගලයන් කෙරේ කුශල ක්‍රියාවට ආශාව නැත (න හාති ඡන්දො), වෑයම නැත (න හොති වායා මො), තමන් විසින් කළ යුතු දෙයක් නැත (න හොති කරණීයං), නොකළ යුතු දෙයක් නැත (න හොති අකරණීයං)." මෙසේ සිහි මුළාවෙන් හා අනාරක්ෂාවෙන් වෙසෙන්නෝ පැවිද්දෝ යයි යථාර්ථයෙන් ම කිව නොහැකි යයි බුදුරදුන් වදාළේ එබැවිනි. තවද සංයුත්සඟියේ නිරුත්තිපථ" සූත්‍රයෙහි උක්කලා දනව්වැසි වස්ස, භඤ්ඤ යන දෙදෙන අකිරියවාද, අහේතුකවාද, නත්ථිකවාද යන මිථ්‍යා ලබ්ධි ඉපැදවූ පූර්වපුරුෂයන් හැටියට සඳහන් කොට ඇත. කලෙක ෂට්ශාස්තෘවරයන් අතුරෙන් අකිරියවාදය ප්‍රකාශ කළ පූරණකස්සප රජගහනුවර ද වාසය කළ බව පෙනේ. අජාසත් රජ පැන පුළුවුස්නා සඳහා ඔහු වෙත ගිය බව සාමඤ්ඤඵල සූත්‍රයෙහි එයි. එහි දී රජුගේ ප්‍රශ්නයට පිළිතුරු වශයෙන් ඔහු යට දැක්වූ පරිදි කුශලාකුශල කර්මයන් ප්‍රතික්ෂේප කරමින් තමාගේ ලබ්ධිය ප්‍රකාශ කෙළේය. එයින් නොසතුටු වූ රජු ඔහු සිය ජනපදයෙන් පලවා හරින්නට සිතූ නමුදු තමාගේ රාජධානියට පැමිණි මහණ බමුණකු අපසාදනය හෙවත් බැහැර කිරීම නුසුදුසු යයි සිතා පෙරළා ගිය බව සඳහන් වෙයි. විශාලා මහනුවර ත්‍රිවිධ භය පැවැති කාලයෙහි භයට ප්‍රතිකාර පිණිස පූරණකාශ්‍යප එනුවරට ගෙන්වීමට ඔහුගේ ශ්‍රාවකයන් යෝජනා කළ බව ගඞ්ගාරෝහණ කථායෙහි දී දක්වා ඇත. එහෙයින් ඔහුගේ ලබ්ධිය ගත් අය දඹදිව නොයෙක් තැන පැතිර සිටි බව සිතිය හැකිය. මිළින්ද ප්‍රශ්නයෙහි ද මිළිඳු රජු පූරණකාශ්‍යප වෙත ගිය බව සඳහන් ව ඇති හෙයින් අකිරියාවදය ප්‍රකාශ කළ බුද්ධ කාලයෙහි විසූ පූරණකස්සපගේ නාමයෙන් ම ඔහුගේ ශ්‍රාවක පරපුර දීර්ඝ කාලයක් දඹදිව වාසය කළ බව සිතන්නට ඉඩ ඇත. (සංස්කරණය:1963)
