අතපැන්වත්කිරීම
දක්ෂිණා වශයෙන් ද බ්‍රහ්මදේය වශයෙන් ද යමක් හෝ යමකු පිරිනැමීමේ දී ඒ දක්ෂිණාව හෝ බ්‍රහ්මදේයය ලබන තැනැත්තාගේ අතට පිරිනමන තැනැත්තා විසින් කෙණ්ඩියකින් පැන් වත්කිරීමයි. දක්ෂිණාව පිරිසකට හෝ ආයතනයකට පිරිනමනු ලබන්නක් නම් ඒ පිරිසේ හෝ ආයතනයේ නායකයාගේ අතෙහි පැන් වත්කොට එය බාරදීම සිරිත විය.
අතපැන්වත්කිරීමේ සිරිත ඈත අතීතයේ සිට ම ඉන්දියාවේ පැවැති බව පෙනේ. සිංහලයන්ට ද මේ සිරිත පුරුදු වූයේ ඉන්දියාවෙන් යයි සිතිය හැකිය. ක්‍රිස්තුපූර්ව සවන ශතවර්ෂයටත් පෙර සිට ම මේ සිරිත ඉන්දියාවේ පැවැති බවට සාක්ෂ්‍ය ඇත. මගධ රාජ්‍යයේ ශ්‍රෙණිය බිම්බිසාර රජු විසින් වේළුවනාරාමය බුදුරජාණන්වහන්සේට පුදන ලද අවස්ථාවේ දී රන්කෙණ්ඩියෙන් පැන් වඩා එය බුදුන් ප්‍රමුඛ මහාසංඝයාට පිරිනමන ලද බව විනයපිටකයේ මහාවග්ගපාළියේ සඳහන් වෙයි. සැවැත් නුවර අනේපිඩු මහාසිටාණන් විසින් බුදුරජාණන්වහන්සේ වෙත ජේතවනාරාමය පුදන ලද්දේ ද අතපැන් වැඩීමෙන් බව බෞද්ධසාහිත්‍යයෙහි සඳහන් වෙයි. මේ සිද්ධිය නිරූපණය කෙරෙන කැටයමක් භර්හුත් ථූපයේ නෂ්ටාවශේෂයන් අතර තිබී පුරාවිද්‍යාඥයන් විසින් සොයා ගන්නා ලදි. සාංචිස්තූපයේ උතුරු දිග තොරණෙහි වෙස්සන්තර රජු ඇළි ඇතු දන් දීම, වංකගිරියට යන අතරමග දී අශ්වරථය බමුණකුට දන් දීම, ජලිය හා කෘෂ්ණජිනා යන දෙදරුවන් ජූජක බමුණාට දන් දීම හා බමුණුවෙසින් ආ ශක්‍රයාට මද්‍රි බිසව දන් දීම නිරූපණය කෙරෙන කැටයම් වලින්, ඒ එක් එක් දක්ෂිණාව හෙවත් දන් දීම සිදු කොට ඇත්තේ කෙණ්ඩියකින් අතපැන් වත්කිරීමෙන් බව හෙළි වෙයි. යාගහෝම පැවැත්වීමෙන් පසු ඒ යාගයට සහභාගී වූ බමුණන්ට දක්ෂීණා දීමේ දී ගෘහපතියා විසින් ඒ බමුණන්ගේ අතට පැන් වැඩූ බව ධර්මශාස්ත්‍රයන්හි එන තොරතුරුවලින් පැහැදිලි වෙයි. යම්කිසි වස්තුවක් හෝ ප්‍රාණියකු දන්දෙන විට පරිග්‍රාහකයාගේ අතපැන් වත්කොට එසේ කළ යුතු බව ආපස්තම්බ ධර්මශාස්ත්‍රයෙහි හා ගෞතමධර්මශාස්ත්‍රයෙහි සඳහන් වෙයි. දානමය ක්‍රියාවක් උදක පූර්ව කොට සිදු කරවීමේ පැරණි චාරිත්‍රය උත්තර භාරතයෙහි මෙන් ම දක්ෂිණ භාරතයෙහිත් පැවතුණු බව සංස්කෘත හා දෙමළ ශාසනපත්‍රයන්ගෙන් ද ඔප්පු වේ. දානාවසරයෙහි දී අතපැන්වත්කිරීම වරුණ දෙවියා සාක්ෂිකොට ගැනීමකැයි ද උදකය වරුණයා වෙනුවට ගන්නා ලදැයි ද යනු ලූඩර්ස් පඬිතුමාගේ පිළිගැනීමයි.
විවාහ මංගල අවස්ථාවන්හි දී අතපැන්වත් කිරීමේ සිරිත ඉන්දු ආර්යයන් අතර පැවැති බව පෙනේ. දියණි කෙනකුන් විවාහ කර දීම් වශයෙන් ඇය පුරුෂයකුට පැවරීමත් බ්‍රහ්මදේය වශයෙන් එකල සැලකීම නිසා මේ සිරිත ඇතිවන්නට ඇතැයි සිතිය හැකිය. සීතා කුමරිය රාම කුමරුට පාවා දුන් අවස්ථාවේ දී ජනක රජු විසින් එකුමරුගේ අත පැන් වත්කරන ලදැයි රාමායණයෙහි සඳහන් වෙයි. පංචාලචණ්ඩි කුමරිය මියුලු නුවර වේදේහ රජුට පාවාදීමේ දී ඇය රුවන් රැසක් පිට සිටුවා මහෞෂධ පණ්ඩිතයන් විසින් රන්කෙණ්ඩියෙන් වේදේහ රජු අත සුවඳ පැන් වත් කරන ලදැයි උම්මග්ග ජාතකයෙහි එන විස්තරයෙන් පෙනේ. විවාහයේ දී මණාළයාගේ අත පැන් වත්කොට සිය දියණිවරුන් පාවාදීම එකල බ්‍රාහ්මණයන් අතර පැවැති සිරිත බව මනුසංහිතාවෙහි එන විස්තරයෙන් ද පෙනේ. මේ සිරිත විශේෂයෙන් ම සිදු කොට ඇත්තේ බ්‍රාහ්ම, දෛව හා ප්‍රාජාපත්‍ය යන විවාහ ක්‍රම තුනේ දී බව මනුසංහිතාවෙහි එන තොරතුරු අනුව සිතිය හැකිය. ශ්‍රෝත්‍රිය බ්‍රාහ්මණයකුට වැඩිවිය පැමිණි දියණිකෙනකුන් පාවාදීමේ දී ඇයගේ පියා විසින් ඔහු අතපැන් එව "බමුණ, තට මේ භාර්යාව පෝෂණය කරනු පිණිස දෙමි" යි කියා දුන් බව සුත්තනිපාතයේ ධම්මික සුත්ත අටුවාවෙහි සඳහන් වෙයි.
සිංහලයන් ඉන්දු ආර්යයන්ගෙන් පැවත එන ජාතියක් බැවින් ඔවුන් ඉන්දියාවේ සිට ලංකාවට සංක්‍රමණය වූ කාලයේ දී එහි පැවැති සිරිත් විරිත් ද මෙහි ගෙන එන්ට ඇත. දක්ෂිණාවේ දී අතපැන් වත්කිරීමේ සිරිත ද ඒ කාලයේ දී ම ඔවුන් විසින් මෙහි ගෙන එන ලද්දකැයි සිතිය හැකිය. ක්‍රි. පූ. ශතවර්ෂවල දී පවා මේ සිරිත ලංකාවේ මිනිසුන් අතර පැවැති බවට සාක්ෂ්‍ය ඇත. දේවානම්පියතිස්ස රජු විසින් මහමෙවුනා උයන මිහිඳු හිමියන්ට පුදන ලද්දේ කෙණ්ඩිය ගෙන "මේ මහමෙවුනා උයන සංඝයාට දෙමි"යි කියා මිහිදු මහතෙරුන් අත්ලෙහි දක්ෂිණෝදකය වැගිරවීමෙන් බව දීපවංසයෙහි ද සමන්තපාසාදිකාවෙහි ද මහාවංසයෙහි ද දැක්වේ. මිරිසවැටිය හා ලෝවාමහපාය මහාසංඝයාට පූජා කළ අවස්ථාවල දී ද දුටුගැමුණු රජු විසින් අතපැන්වත්කොට ඒවා මහාසංඝයාට පවරන ලද බව මහාවංසයෙහි විස්තර වෙයි. පළමුවන භාතිය (ක්‍රි.පූ. 22- ක්‍රි. ව.7) රජු විසින් පිලිපවත විහාරයට ඇළක් පූජා කරන ලද බවත්, එසේ පුදන ලද්දේ රන්කොතලයකින් අතපැන් වත්කොට බවත් ඒ රජු විසින් කොටවන ලද මෝලාහිටියවෙලේගල සෙල්ලිපියෙහි එන තොරතුරුවලින් පැහැදිලි වේ. ගජබාහු රජු විසින් කරවන ලද ථූපාරාම සෙල්ලිපියෙහි එරජු විසින් රත්නාරාම විහාරයෙහි භික්ෂු සංඝයාට එක්තරා ආදායම් විශේෂයක් රන්කොතලයෙන් අතපැන්වත්කොට දෙන ලද බව "අබය නකරහි ගොණගිරි උතචිය දකපති ච බොජකපති ච රතණ අරබ විහරහි බිකු සගහටය සොවණ කුතරනි දක අත පඩවය දිනෙ" ආදි වශයෙන් එන සෙල්ලිපි පාඨයෙන් පෙනේ. ක්‍රි.ව. දෙවන ශතවර්ෂයෙන් පසු කොටවන ලද සෙල්ලිපිවල අතපැන් වත්කිරීමක් ගැන සඳහන්ව නැතත් මේ කාලයෙන් පසුව ඒ සිරිත අභාවයට යන්නට ඇතැයි සිතිය නොහැකිය. අනතුරු සමයයන්හි දී රචිත සාහිත්‍ය කෘතීන්හි ද විහාරවල බිතු සිතුවම් ආදියෙහි ද අතපැන් වත් කොට දන්දුන් අවස්ථා සඳහන් වන බැව් කිවමනාය. පෘතුගීසීන් ලංකාව යටත් කරගත් සමයෙහි දී පවා විවා මඟුල් අවස්ථාවන්හි දී මනාල මනාලියන්ගේ දකුණත සුළැඟිලි එක් කොට බැඳ ඊමත පැන්වත් කිරීමෙන් විවාහ චාරිත්‍රය සිදු කරවූ බව ඩී. ක්වේරෝස් නමැති පෘතුගීසි ඉතිහාසකරුවා කියයි. දියණි කෙනකුන් විවාහ කර දීමේ දී අතපැන් වත් කොට එය සිදු කිරීමේ සිරිත කිසි‍විටෙක අද පවා දක්නට ලැබේ. අද පවත්නා සිරිතේ හැටියට මගුල් පෝරුවේ දී මනාල යුවළ අතිනත් ගැන්වීමෙන් පසු, අත පැන් වත් කිරීම සිදු කෙරේ. උඩරට පළාත්වල මෙය සිදු කරනු ලබන්නේ මනාලියගේ ඇවැස්ස මාමා කෙනකුන් විසිනි.
මානව විද්‍යාව අතින් බලන කල අතපැන්වත් කිරීමේ චාරිත්‍රයෙහි ගැබ් වී ඇත්තේ පැළෑටි ජීවිතය සම්බන්ධයෙන් ජලයෙහි ඇති වටිනාකම යයි ඇතැම්මු පවසත්. විවාහ අවස්ථාවේ දී කරනු ලබන අතපැන්වත්කිරීම සමෘඬිමත් විවාහ ජීවිතයක් හා දරු සම්පත් ලබාගැනීම් සංඛ්‍යාත සශ්‍රීකත්වය අනුකරණ මාර්ගයෙන් ලබාගැනීම්වස් කෙරෙන චාරිත්‍ර විධියක් විය හැකිය.
(සංස්කරණය:1963)
