අත්ලන්තිස්
අත්ලන්තික් සාගරයෙහි පිහිටා තිබී ජලයෙහි ගිලී ගියේ යැයි සලකනු ලබන මහාද්වීපයකි. මේ පිළිබඳ ප්‍රධානතම සාක්ෂ්‍යය ලැබෙනුයේ ප්ලේටෝගේටි මෙයස් හා ක්‍රිටියැස් යන ග්‍රන්ථයන්ගෙනි. ඒ අනුව "පිල'ස් ඔෆ් හ'කියුලීස්" නම් වූ දූපත්වලට ඔබ්බෙහි පිහිටි අත්ලන්තිස් දේශය ලිබියාව හා සුළු ආසියාව යන දෙරටින් යුත් ප්‍රදේශයට වඩා විශෘල වූ මහා දිවයිනකි. වයඹදිග යුරෝපය සහ බටහිර අප්‍රිකාව ආදි පෙදෙස්හි යුද වැද දිනූ අත්ලන්තිස්හි රජවරුන් පරාජය වූයේ ඇතන්ස්හි දී පමණ යයි සලකනු ලැබෙයි. ප්ලේටෝගේ රචනයන්හි ඇතුළත් මෙම විස්තර කෙතරම් දුරට මනඃකල්පිත දැයි හෝ සත්‍ය දැයි හෝ තීරණය කිරීම උගහටය. මේ පිළිබඳ වෘත්තාන්තය මධ්‍යකාලීන උගතුන්ට දැනගන්ට ලැබුණේ අරාබි භූගෝල ශාස්ත්‍රඥයන්ගෙනැයි සලකනු ලැබේ.
එක් කලෙක අත්ලන්තිස් නම් ද්වීපයක් තිබුණු බවටත් පසු කලෙක දී එය ගිලී ගිය බවටත් ප්ලේටෝගේ කෘතීන්ගෙන් හැර ගිල්ගාමෙෂ්, නෝවා හා ඩුකලියොන් සම්බන්ධ ජලගැලීම් පුවත්වලින් ද ඇවිලියොන් ආශ්‍රිත වෘත්තාන්තයන්ගෙන් ද සාක්ෂි ඉදිරිපත්කොට ඇත.
අත්ලන්තිස් ද්වීපය වටා ගෙතුණු රසවත් කථා කෙතරම් ඇත ද, එවැනි දිවයිනක් තුබුණු බවට සාක්ෂ්‍ය භූවිද්‍යාත්මක පරීක්ෂණයන්ගෙන් ලැබී නැත. බටහිර යුරෝපයේ වෙරළෙන් කොටසක් ගිලා බැස ඇතත් එය සිදුවී ඇත්තේ මනුෂ්‍ය ඉතිහාසයට බොහෝ ඉහත දීය යනු භූවිද්‍යාඥ මතයයි. 1936 දී සහ 1947 දී අත්ලන්තික් සාගර පත්ල හා තදාශ්‍රිත නිධි පරීක්ෂා කිරීමේ දී හෙළි වූයේත් ප්ලයිස්ටෝසීන යුගයෙන් මෙපිට කාලයේ දී අත්ලන්තිස් හා සම්බන්ධ විස්තරයන්ට අනුකූල ගොඩබිමක් එම ප්‍රදේශයෙහි නොතිබුණු බවයි.
(සංස්කරණය:1963)
