අනුරුද්ධ-4
වූ කලී උත්තරමූළායතනයෙහි උපස්ථවිර පදවිය ලබා සිටි ආචාර්‍ය්‍ය කෙනෙකි. නිකායසංග්‍රහයෙහි “ධර්මානුගතශ්ලෝක ප්‍රබන්ධ හා විචිත්‍රාර්ථ ප්‍රකාශ වූ සන්න ගැටපද හා නොයෙක් ධර්ම ව්‍යාඛ්‍යාන ඉපැදවූහ” යි දක්වාලූ පැවිදි පඬිවරයන් අතුරෙහි ලා කීර්තනය කළ මේ අනුරුද්ධ තෙරණුවෝ පොළොන්නරු යුගයේ අවසාන භාගයෙහි හෝ දඹදෙණි යුගයේ මුල් අවදියෙහි වැඩවිසූහ යි සිතිය යුතුය. අනුරුද්ධ ශතකය රචනා කළ බව හා නිකායසංග්‍රහයෙහි නම ඇතුළත් වූ බව හා විනා මේ තෙරුන් ගැන දක්වාලිය හැකි වෙන සටහනෙක් නැත.
මේ අනුරුද්ධ තෙරණුවන්ගේ එක ම සාහිත්‍ය කෘතිය ලෙස දක්නට ඇත්තේ “අනුරුද්ධශතක” නමැති බුද්ධස්තෝත්‍ර රචනාව පමණෙකි. උන්වහන්සේගේ පාණ්ඩිත්‍යය ප්‍රමාණ කිරීමට මේ කුඩා ග්‍රන්ථය වුව ද සෑහෙයි.
“ජ්‍යොත්ස්නා හිමාංශොරිව යන්මුඛෙන්දොර්-
නිස්‍යන්දතෙ සූක්තිරසෞ සුධීරඃ” යි සඳුගෙන් සඳකැන් සෙයින් මේ ආචාර්‍ය්‍යයන්ගේ මුවසඳුගෙන් සූක්ති (වදන් අමා) වැගිරෙන බව කියා ඇත. ඒ සැබව. ශබ්දාර්ථාලංකාරයන්ගෙන් මැනැවින් සරසන ලද අනුරුද්ධශතකය අතිමනෝහර රචනාවෙකි. කාව්‍යාලංකාරාදියෙහි ද සංස්කෘතභාෂාවිෂයෙහි ද කතුවරයාගේ පටුත්වය මේ ග්‍රන්ථයෙන් මැනැවින් ඔප්පු වේ.
(සංස්කරණය:1963)
