අන්තෝනියෝ බරෙත්තු (කුරුවිටරාළ)
? – 1620. දොන් ප්‍රනාන්දු සමරකෝන් (බ.) මුදියන්සේ යටතෙහි පෘතුගීසීන්ට සේවය කළ සිංහල හමුදාවේ රණශූර සෙබළෙකි. පසු කලෙක පෘතුගීසීන්ට විරුද්ධව කැරැලි ගැසූ මොහු 1603 දී සමරකෝන් මුදියන්සේගේ සොහොයුරු දොන් මනුවෙල් මුදියන්සේ මරා, කුරුවිට රුවන්වැල්ල ආදි පෘතුගීසි බ‍ලකොටු අල්ලාගෙන, එහි සිටි හේවායන් සිරකොට සෙනරත් රජු වෙත යවා ඔහු ද සහාය කොටගෙන පෘතුගීසීන්ට විරුද්ධව බලවත් සටනක් කෙළේය. කුරුවිට බලකොටුව සිය මධ්‍යථානය කර ගත් බැවින් කුරුවිටරාළ යන නමින් ප්‍රකට වූ මේ එඩිතර සිංහල නායකයා එවකට පෘතුගීසීන් සතුව තුබුණු සබරගමුව මාතර දෙදිසාව අල්ලාගෙන, සීතාවක පෘතුගීසි බලකොටුව ද වැටලීය. සෙනරත් රජුගෙන් ඌවේ රාජ්‍යය ද ලැබීමෙන් ඔහු වඩාත් බලසම්පන්න විය. 1617 දී සෙනරත් රජු පෘතුගීසීන් හා සමාදාන ගිවිසුමකට බැඳීම ජාතිද්‍රෝහී ක්‍රියාවක් ලෙස සැලකූ අන්තෝනි බරෙත්තු උඩරට රදලවරුන් ද කාන්ගර ආරච්චි හා නිකපිටියේ බණ්ඩාර ආදි ප්‍රබල පෙරළිකාරයන් ද සහාය කොටගෙන රජුට විරුද්ධව නැඟී සිට, මායාදුන්නේ නම් කුමාරයකුට සිංහලයේ රජු වන ලෙස ආරාධනා කෙළේය. එවකට තන්ජෝරයේ සිටි මායාදුන්නේ කුමාරයා බරෙත්තුගේ ආරාධනය පරිදි ලංකාවට පැමිණ ඔහුට එක්විය.
මේ වනවිට අන්තෝනියෝ බරෙත්තු කොපමණ බලසම්පන්න වී සිටියේ ද යත්, ඔහු හා යුද කිරීම පිණිස ගෝවෙන් කොන්ස්තන්තීනු ද සා නම් සුප්‍රකට පෘතුගීසි සෙනෙවියා මෙහි එවන ලද්දේය. ඉක්බිති දෙසෙනඟ අතර ලෙල්ලොපිටියේ දී කෙරුණු සටනේ දී බරෙත්තුගේ සේනාව පරාජය වූයෙන් බරෙත්තු පාණම තෙක් පසු බැස්සේය. අවුරුදු 17ක් පමණ කාලයක් පුරා පෘතුගීසීන්ට විරුද්ධව මහ සටනක් මෙහෙයූ මේ එඩිතර සිංහල සෙනෙවියා මාතර දිසාව විසින් ලුහුබඳින ලදුව ඔහු අතට අසුවූයෙන් 1620 මැයි මාසයේ දී මරා දමන ලද්දේය.
(සංස්කරණය:1963)
