අමතේස්ත

(Amethyst). සිලිකන් ඩයොක්සයිඩ් (Si O2) නම් වූ දම්පාට තිරිවාණ (quartz) විශේෂයක් වන මෙය ඈත අතීතයෙහි සිට මැණික් වෙසෙසක් ලෙස සලකනු ලැබේ. මේ ඛනිජ ද්‍රව්‍යයේ ඝනත්වය 2.65කි. අමතේස්ත පැලඳිමෙන් නැතහොත් අමතේස්ත බඳුනක් පානප්‍රාතයක් කොට ගැනීමෙන් මද්‍ය පානයෙන් පවා මත් නොවේය යන විශ්වාසයක් පැවැති හෙයින්, ග්‍රීක බසින් "මත්නොවන" යන තේරුම ඇති අමතේස්ත (ඇමෙතුස්ටොස්) යන නම මෙම ගල්වලට ලැබී ඇතැයි කියති. මෙහි ප්‍රධාන ඛනිජ ද්‍රව්‍යය හැරුණ විට යකඩ, මැන්ගනීස් සහ ටයිටේනියම් ද තිබේ. අමතේස්වල දම්පාට ඇතිවීමට ප්‍රධාන හේතුව මැග්නීසියම් තිබීම යයි සලකනු ලැබේ. අමතේස්ත මැණික්වල පැහැය සම්පූර්ණ ගල පුරා ම ඒකාකාරව විහිදී නොමැත. තවද රත් කිරීම නිසා සාමාන්‍යයෙන් අම‍තේස්ත කහ පැහැය ගනී. වර්ණවත් අම‍තේස්ත ප්‍රධාන වශයෙන් ලැබෙනුයේ උරුගුවේ, බ්රැසිල් සහ රුසියාව යන රටවලිනි. ලංකාව, ඉන්දියාව සහ මැඩග්කරය ආදි රටවලට ද එය හමුවේ.

පෙරදිග අමතේස්ත (oriental amethyst) නම් මැණික් වර්ගය වනාහි කුරුවින්ද (corundum) විශේෂයකි.

(සංස්කරණය:1963)