අමූර්ත කලා
යම්කිසි ස්වභාවික වස්තුවක් තාත්විකත්වයෙන් තොරව නිරූපණය කිරීම් වශයෙන් කරන චිත්‍රකරණය අමූර්ත කලා යනුවෙන් සාමාන්‍යයෙන් හැඳින්වේ. බාහිර ලෝකයට අයත් කිසියම් වස්තුවක් එහි ස්වරූපය නොමැකෙන පරිදි විකෘත කොට කරනු ලබන චිත්‍ර රචනාවක් හෝ හුදෙක් බාහිර ස්වරූපය ම සලකා විධිමත්ව කෙරෙන ජ්‍යාමිතික මෝස්තරයක් හෝ අමූර්ත කලා ගණයට අයත් වේ. මෙය චිත්‍රකලාව හා මුර්තිකලාව කෙරෙහි විශේෂයෙන් බලපායි.
ප්ලේටෝ හා ඇරිස්ටෝටල් වැන්නවුන්ගේ දර්ශනික මත අමූර්ත කලාවන්ගේ දියුණුව පිණිස බෙහෙවින් උපකාරී විය. යම් දෙයක හැඩය සරල රේඛා, වක්‍ර රූප හා ඝන රූප මඟින් ක්‍රමවත් සම්මුතියකට අනුව සකස් කිරීමෙන් සුන්දරත්වයක් පිළිබිඹු වන බව ඔවුන්ගේ අදහස විය.
ඉපැරණි මිසර, ග්‍රීක, රෝමනෙස්ක්, බයිසන්ටයින් හා ගොතික් චිත්‍රවල මෙන් ම බිතු සිතුවම්වල ද අමූර්ත භාවය පිළිබිඹු වේ. සිතියන්වරුන්ගේ "සත්ව ශෛලිය" (animal style ) විශේෂයෙන් සැලකිය යුතුවේ. මෙම ක්‍රමය අනුව සිවුපා කුරුළු ආදීන් විෂය කොටගෙන, ඔවුන්ගේ විශේෂ අංගෝපාංගයන් ඉල්පි පෙනෙන පරිදි කිසියම් රිත්මයකට හෙවත් ලතාවකට අනුව සතුන්ගේ හැඩරුව විකෘත කොට අඳිනු ලැබේ.
දහනව සියවසේ දී යුරෝපයේ ප්‍රචලිතව පැවැති ප්‍රභාවශීලවාදයට (Impressionism) ප්‍රතිවිරුද්ධ කලා සම්ප්‍රදායයක් ඇතිකළ පෝල් සෙසාන් (1839-1906) නූතන අමූර්ත කලාවට මුල පිරීය. ඒ ඒ වස්තුවල ආකෘතිය ගැන පමණක් සලකා ඇඳි තලයන්, පරිමාවන් හා සරල රේඛාවන් මගින් ජ්‍යාමිතික චිත්‍ර නිමැවීම කරණකොටගෙන ඔහුගේ චිත්‍ර අමූර්ත ලක්ෂණය ගත්තේය.
ඉහත සඳහන් පැරණි කලා ශෛලීන්ගේ හා සෙසාන්ගේ නව සම්ප්‍රදායයේත් සංකලනයේ ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් අමූර්ත ලක්ෂණය මැනවින් පිළිබිඹු කෙරෙන ඝනවිභාග වාදය (Cubism) ප්‍රංශයේ පහළ විය. විශ්ව කිර්තියට පත් වී ඇති පාබ්ලෝ පිකාසෝ (බ.) ඝනවිභාග වාදයේ මූලිකයා වේ. ඔහුගේ කාලයේ දී ම වාගේ ජර්මනිය, ඉතාලිය, රුසියාව, ඕලන්දය හා ඇමෙරිකාව වැනි රටවල ද විවිධ අමූර්ත කලා සම්ප්‍රදායයෝ ඇති වූහ. භාව ප්‍රකාශන වාදය (Expressionism ) අධිතාත්විකවාදය (Surrealism) හා භවිෂ්‍යවාදය (Futurism) මින් සමහරකි.
සුප්‍රසිද්ධ ලාංකික චිත්‍ර ශිල්පීයකු වන ජෝජ් කීට්ගේ චිත්‍රශෛලිය ද බෙහෙවින් අමුර්ත කලාගණයට අයත් ය. මොහු පිකාසෝ අනුගමනය කළ තැනැත්තකු බව පෙනේ.
සම්පූර්ණ අමූර්ත කලා සම්ප්‍රදාය අනුව බලත් එය පටන් ගත්තවුන් අතරින් වැදගත් වන්නෝ මාලේව්ව් (Malevitch) හා කැන්ඩින්ස්කි (Kandinsky) යන රුසියන් ජාතිකයෝ දෙදෙනාය.
ල. කෝර්බුසියේ (Le Corbusier) නමැති ප්‍රංස ජාතික ශිල්පියා ගෘහනිර්මාණ ශිල්පය සඳහා අමූර්ත කලාවෙන් ආභාසය ලැබීය. ඔහු විසින් නිර්මාණය කරන ලද ඉන්දියාවේ චන්ඩිගාර්හි ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ මන්දිරය මීට නිදසුනකි.
(සංස්කරණය:1963)
