අම්මාවරු
සිංහල ජනයා විසින් පුදනු ලබන දෙව්දූවරුන් සත්දෙනකුගෙන් යුත් කණ්ඩායමක් මෙනමින් හඳුන්වනු ලැබේ. සාමාන්‍යයෙන් මේ දෙව්දූවරුන් පුදනු ලබන්නේ බෝවෙන රෝගවලින් හා වෙනත් රෝදුක්වලින් ආරක්ෂාව ලබා ගැනීම සඳහාත් වෙනත් නොයෙක් අභිමතාර්ථ ඉෂ්ට කරගැනීම සඳහාත්ය. කිරිඅම්මාවරු යන නමින් ද මොවුහු හඳුන්වනු ලබති.
මොවුන්ට කෙරෙන ප්‍රධාන පුදපුජාව, කිරිදානය නොහොත් කිරිඅම්මාවරුන්ගේ දානය නැතහොත් අම්මාවරුන්ගේ දානය නමින් හැඳින්වේ. කිරි දානයක් දීම සාමාන්‍යයෙන් සිදුවන්නේ මෙසේය: ගෙදර රෝදුක් ඇති වූ කල, විශේෂයෙන් ම කුඩා දරුවන් රෝගී වූ කල, නැතහොත් වෙනයම් කාරණයක් ඉෂ්ට කරගැනීමට වුවමනා වූ කල ඉෂ්ටාර්ථ සිද්ධිය පතා කිරිඅම්මාවරුන්ගේ පිහිට ඉල්ලනු ලැබේ. අම්මාවරුන් යදින්නෝ ඔවුන්ට පින් අනුමෝදන් කරවීම සඳහා කිරිඅම්මාවරුන්ගේ දානයක් දෙන බවට පොරොන්දු වී බාරවෙති. බාරය වන්නේ පඬුරක් ගැට ගැසීමෙනි.
සමහර ප්‍රදේශවල බාරයෙන් පසුව ලැබෙන මුල් ම වී අස්වැන්නෙන් කිරිදානය දෙනු ලැබේ. එය කල් දමා ගැනීමට නම් ඒ බවට කිරිඅම්මාවරුන් යැද බාරය අලුත් කළ යුතුය. නියමිත දිනයක හිමිදිරියේ පිරිසිදුව සුදු ඇඳුමින් සැරසුණු අම්මාවරු (දරුවන් ලත් ස්ත්‍රීහු) සත්දෙනෙක් ආරාධනා පරිදි දානගෙදරට පැමිණෙති. දිව්‍යමය අම්මාවරුන්ගේ නියෝජිතයන් වැනි වූ මොවුහු ශාන්ත දාන්තව පන්සිල්හි පිහිටා අම්මාවරුන්ගේ බාරය ඔප්පු කරන බව කියති. අවසානයේ දී දල්වන ලද පහන් තිර සතක් අම්මාවරුන් සත්දෙනා විසින් පැන් තලියක දමා නිවනු ලැබේ. අම්මාවරුන්ගේ බාරේ මෙයින් තීන්දුයයි හැම අම්මා කෙනෙක් ම තම පහන් තිරය නිවන විට කියති. මේ වනාහි බාරය ඔප්පු කළ බව හැඟවීමකි.
උත්සවයේ දී දෙනු ලබන කැවුම් කිරිබත් කෙසෙල්ගෙඩි ආදි කෑම වර්ග අම්මාවරුන් විසින් අනුභව කරනු ලැබේ. අනුභව කරන බව දැක්වීම සඳහා ඉඳුල් කිරීම වුව ද ප්‍රමාණය. අවසානයේ දී දිව්‍යමය අම්මාවරුන්ට පින් අනුමෝදන් කරවීමෙන් පසු තමන්ට බෙදන ලද අහරින් ඉතිරි කොටස රැගෙන අම්මාවරු තම නිවෙස් කරා යති. කිරිදානයෙන් ගෙන ආ කිරිබත් හා වෙනත් රස කැවිලි වර්ග ඒ ඒ ගෙදරවල පදිංචි සෙසු අය විසින් ද අනුභව කරනු ලැබේ.
කිරිඅම්මාවරුන්ගේ දානයක් පිළිබඳ බාරයක් පවතින කල්හි ගේ තුළ කිරිබත් කැපීම, පිටි කෙටීම, කැවුම් ඉවීම, කෙසෙල් කැන් ඉදවීම ආදිය සිදු නොකිරීම වාරිත්‍රයි.
ඇතැම් කිරිඅම්මාවරුන්ගේ යාදින්නක සඳහන් වන පරිදි ඔවුන් පිළිබඳ පුවත මෙසේය: උඩ යකුන් නොහොත් "සදි" යකුන් සත්දෙකුගේ භාර්‍ය්‍යාවන් වන ඔවුහු විල්ලෝඩි නම් දේශයක සිට ලක්දිවට පැමිණියාහු වෙති. තරුණ වියෙහි වු මේ දෙවඟනෝ සිය සැමියන් ද සමඟ මෙරටට පැමිණෙන්නට තීරණය කර සිය සැමියන්ගේ අනුමතය පරිදි හුදකලාව නැව් නැඟ පැමිණියාහු වලවේ ගංමෝයෙන් ගොඩ බැස්සෝය. ශනි දිනයෙක ගොඩ බට මේ පිරිස එම ගඟ දිගේ ඉහළට ගොස් සමන්තකූට අඩවිය අසල දී ග‍‍ඟේ රන්මුතු ඇල්ල මේ ස්ථානයක දී ස්නානයට සැරසුණෝය. පියවි ඇසින් දැකිය හැකි පරිදි දිය නාමින් සිටි මේ සුරූපී දෙවඟනන් දුටු සැඩොලෙක් එකියකගේ අතින් අල්ලා ගත්තේය. ඒ හේතුවෙන් බලවත් පිළිකුලකට පත් හැමදෙනා ම එකවර එහි ගැඹුරු දියට පැන දිවි නසා ගත්තෝය.
සිංහල ජනයා මෙන් ම වැදි ජනයා අතර ද පූජාවට භාජන වූ කිරිඅම්මා යන දේවමාතාවක් ගැන පාකර් සඳහන් කරයි. නෙවිල් විසින් පාර්වතී ලෙස ද පාකර් විසින් මෝහිනී ලෙස ද සලකනු ලබන මෙම දේවමාතාව අම්මාවරු නමින් හැඳින්වෙන සප්තවිධ දේවමාතාවන් හා සම්බන්ධ යයි සිතීමට සාධක නැත්තේය. කිරි අම්මාවරු නමින් පාකර් විසින් ම වෙනත් සත් දෙනෙක් දක්වනු ලැබෙති. මීරියබැද්දේ කිරිඅම්මා, පුස්මරාග කිරිඅම්මා, උනාපන කිරිඅම්මා, කොස්ගම කිරි අම්මා, බෝවලගෙදර කිරිඅම්මා, බාලගිරි කිරිඅම්මා, ගිනිගල් දේවතාවාගේ කිරිඅම්මා යනුවෙන් දැක්වෙන මොවුන් දේවත්වයට නඟන ලද ජනප්‍රධාන ස්ත්‍රීන් සත්දෙනකුන් වියහැකි යයි ඔහු සඳහන් කරයි. මේ හැර පත්තිනි අවතාර හතක් ද කිරිඅම්මාවරු සත්දෙනා වශයෙන් පුදනු ලබන බව ද ඔහු කියයි.
කිරිඅම්මාවරුන් නමින් තවත් සත්දෙනෙකු දකුණු පළාතේ මිනිසුන් විසින් දඩයමෙහි යාමට පෙර ද ළමයින්ට රෝග පැමිණි විට ද පුදනු ලබන බවත් පාකර් සඳහන් කරයි.
මුහුදු මණිමේඛලාව, බඹුගේ අඹු වූ සරස්වතිය, පොළෝ මහීකාන්තාව, රාමාගේ බිරිඳ සහ ලක්ෂ්මී අවතාරය වූ සීතා පරමේශ්වරී, ශිවගේ බිරිඳ වූ අම්මාදේවි නොහොත් උමයාංගනාව, ස්කන්දගේ බිරිඳ වූ වල්ලි අම්මා, දුර්ගා අවතාරය වන පත්තිනි දේවි යන සෙත්දෙන ද කිරිඅම්මාවරුන් වශයෙන් පාකර් පවසයි. කිරිඅම්මා යනු ගිරිඅම්මා ශබ්දයේ විකෘතියකැයි ඇතැම්හු සලකති.
(සංස්කරණය:1963)
