අඹවනරට

නාලන්ද හා ඇළහැර අතර වූ අඹන්ග‍ඟේ ඉවුර දෙපස ප්‍රදේශය අනුරාධපුර යුගයේ අවසාන භාගයේ දීත් පොළොන්නරු යුගයේ දීත් ඉන් පසුවත් අඹනවරට (පා. අම්බවනරට්ඨ) නමින් හැඳින්වුණු බව පෙනේ. සුරම්බවන නමින් චූලවංසයෙහි සඳහන් වන ප්‍රදේශය අඹවනරටේ කොටසක් විය යුතු බවත්, මාතලේ දිස්ත්‍රික්කයේ වගපනහ උඩසිය පත්තුවට දකුණෙන් අඹවනරට පිහිටා තිබෙන්නට ඇති බවත් චූලවංසයේ ඉංග්‍රීසි පරිවර්‍තනයෙහි ගයිගර් පඬිතුමා පෙන්වා දෙයි. ඛීරවාපී (වර්තමාන කිරිගම), නාවාගිරිස (වර්තමාන නැව්ගල), බුබ්බුල (වගපනහ උඩසිය පත්තුවේ පිහිටා ඇති බිබිල) ආදී ගම් අඹවනරටට අයත්වූ ඒවා බව කොඩ්රිංටන් මහතා පවසයි. මහපැරකුම්බා රජුගේ (1153–1186) කාලයේ දී මේ ප්‍රදේශයේ පාලනය පිණිස මායා ගේහාධිනායක නම් ඇමතියකු පත් කොට සිටි බවත්, පරාක්‍රමබාහු රජු ගජබාහු රජුට (1137-1153) විරුද්ධව යුද්ධ කිරීමට ගිය අවස්ථාවේ දී ඒ රජුගේ යුද්ධ සේනාව මෙහි කඳවුරු බැඳ සිටි බවත් චූලවංසයෙන් හෙළි වේ.

එකල අඹවනරටට අයත්ව තුබුණු ප්‍රදේශය දැන් අඹන නමින් ප්‍රසිද්ධය. අඹන පිහිටා ඇති කෝරළය දැන් හැඳින්වෙන්නේ අඹන්ගඟ කෝරළය නමිනි. අඹන්ගඟ (බ.) ඒ නම ලැබූයේ එය අඹන මැදින් ගලා යන නිසා විය යුතුය.

(සංස්කරණය:1963)