අටකාමා කාන්තාරය
මෙම කාන්තාරය අටකාමා සහ ඇන්ටොfපැගස්ටා පළාත්වල ද, ආජන්ටිනාවේ ලොස් ඇන්ඩීස් ප්‍රදේශයේ සහ බොලිවියානු පෝටෝසී කොට්ඨාසයේ ද සැතැපුම් 600ක් පමණ දිග භූමිප්‍රදේශයක් වසා සිටියි. සාමාන්‍යයෙන් අඩි 2,000ක් පමණ උසැති මෙහි වූ පූනා අටකාමා ප්‍රදේශය අක්‍රිය ගිනිකඳු සහිත වූ ද අඩි 7,000 සිට 13,500 පමණ දක්වා උස් වූ, කඳුකරයකි.
අටකාමා කාන්තාරයට වර්ෂාව නොලැබීමට හේතු වනුයේ පැසිfපික් වෙරළාසන්නයෙන් ඇදී යන හම්බෝල්ට් ශීත දියවැල සහ නැගෙනහිරින් පිහිටා ඇති ඇන්ඩීස් කඳු වැටියයි. එහෙත් හම්බෝල්ට් දියවැලේ බලපෑම නිසා එහි උෂ්ණත්වය ලෝකයේ සෙසු උෂ්ණ කාන්තාරවල තරම් අධික නොවේ. අටකාමා කාන්තාරයේ වෙරළාසන්න නගර වන ආරීකා සහ ඇන්ටොෆැගස්ටා ආදී ස්ථානවල සාමාන්‍ය වාර්ෂික උෂ්ණත්වය පැ. 69C0ක් පමණ වන අතර, මෙහි සාමාන්‍ය වාර්ෂික වර්ෂාපතනය අඟල් 1ක් පමණ වේ. එහෙත් නැගෙනහිර කඳුමුදුන්වල ශීත සෘතුවේ දී ඇතිවන හිම ග්‍රීෂ්ම සෘතුවේ දී දියවී යෑමෙන් කාන්තාරය දෙසට ගලන කුඩා දියපාරවල් ඇතිවේ. මේ දියපාරවලින් මුහුද කරා ගලන්නේ ලෝවා නම් ගංගාව පමණි. මේ දියපාරවලින් තෙත් වන සමහර පෙදෙස්වල තෘණාදිය වැඩෙනු දක්නට ලැබේ. ජලය එක් රැස් වන සමහර කඳු පාවුල් පෙදෙස්වල කරදිය කලපු ද, දිය සිඳී ගිය තැන්වල ලුණු තට්ටු ද ඇති වෙයි.
දේශගුණය අනුව අටකාමා කාන්තාරය ජනාවාසයට ඉතා අහිතකර වුවත් ආකර කර්මාන්තයෙන් ජීවිතයාපනය කරන විශාල ජනකායයක් එහි වෙසෙත්. නයිට්රේට්, තඹ හා රිදී සපයන ප්‍රදේශයක් වශයෙන් මෙය ප්‍රධාන තැනක් ගනී. රන්, ගෙන්දගම්, බෝරැක්ස්, සෝඩියම් නයිට්රේට්, නිකල්, කොබෝල්ට් ආදී තවත් ඛනිජ රාශියක් ද මෙහි හාරා ගන්නා අතර ගුවානෝ (කුරුලු බෙටි) ද මේ ප්‍රදේශයෙන් රැස් කරගනු ලැබේ. ආකර කර්මාන්තය හේතු කොටගෙන දුම්රිය ගමනාගමන පසහුකම් ආදිය ඇති වී තිබේ. ඇන්ටොෆැගස්ටා, කල්දේරා සහ ඉකීකේ මේ ප්‍රදේශයෙහි පිහිටි තොටවල්ය.
(සංස්කරණය:1963)
