අමරසේන, බී.එච්.
(1910-1951) කාව්‍යකරණයෙහි සහජ කුශලතාවක් පෑ කවියෙකි. මුල හා අග එලිවැට රකිමින් ජනප්‍රිය සම්ප්‍රදායෙකින් රචනා කළ කාව්‍යයන් නිසා ඔහු 'කොළඹ යුගයේ' කවීන් අතර උසස් තැනෙක වැජඹුණේය. ඔහු විසින් කවියට නඟන ලද බෞද්ධ සාහිත්‍යයෙහි සඳහන් වන කාන්තාවන් පිළිබඳ කථා කලක් සිංහල පාඨකයා මහත් අභිරුචියෙකින් කියැවූහ. අමරසේන මහතා කවි කථා රචනයෙහි විශේෂ සමත්කමක් දැක්වූවකු බව ඔහුගේ තවත් නොයෙක් කෘතීන්ගෙන් ද හෙළි වෙයි.
ගාලු දිස්ත්‍රික්කයේ හික්කඩුවේ කිරහන්දිගොඩ පියසේ දී මෙලෝ එළිය දුටු අමරසේන මහතාගේ පියා වූයේ බිංදු හේවාගේ අබේහාමි ද සිල්වා වෛද්‍යාචාර්‍ය්‍ය මහතායි. අමරසේන මහතා මූලික අධ්‍යාපනය ලැබුවේ හික්කඩුවේ රජයේ ඉංග්‍රිසි පාසැලිනි. අනතුරුව ඔහු හික්කඩුවේ ජනනන්දාරාමාධිපතිව වැඩ විසූ හික්කඩුවේ ශ්‍රී සුමනසාර නායක ස්වාමිපාදයන් වහන්සේ වෙතින් සිංහල භාෂා සාහිත්‍යය වැඩි දුරටත් හදාළේය.
අමරසේන මහතා මුල දී පුවත්පත් සඟරා ආදියට කවි සපයා ප්‍රසිද්ධියට පැමිණියේය. ඔහු සෑහෙන ප්‍රසිද්ධියක් හා ප්‍රවීණතාවක් ලැබීමෙන් පසු කවි සෑදීම උගන්වනු සඳහා 'ශ්‍රී සුමංගල කාව්‍ය විද්‍යාලය' නමින් විදුහලක් ඇරැඹූ නමුත් එය වැඩි කලක් පවත්වා ගෙන යෑමට පිළිවන් නොවීය. 'කවි මුගුරු', 'සරසවි හඞ' යන නම්වලින් ඔහු පළ කළ කව් සඟරා ද අතරමඟ නැවතිණ. ඉන් පසු පුවත්පත් කිහිපයක ද සංස්කාරක මණ්ඩලවලට බැඳී කටයුතු කෙළේය.
යසෝදරා, පටාචාරා, පබාවතී, විසාකා, බිම්බාදේවී, කුණ්ඩලකේසී, රූපානන්දා, සුලසා, මාගන්දී ආදී බෞද්ධ සාහිත්‍යයෙහි සඳහන් වන කාන්තාවන් පිළිබඳ කථා අමරසේන මහතා විසින් කවියට නඟන ලදි. ඔහුගේ 'විජය සහ කුවේණී', 'සාලිය අ‍සෝකමාලා' යන කෘති ඓතිහාසික ප්‍රේම වෘත්තාන්තයන් වස්තු කොට ගෙන රචිතය. දුෂ්‍යන්ත ශකුන්තලා දෙදෙනා පිළිබඳ සුප්‍රසිද්ධ ප්‍රේමකථාව ද 'සකුන්තලා' නමින් ඔහු කවියට නඟා තිබේ. ඉහත සඳහන් කළ කථා අතුරෙහි 'යසෝදරාව', 'පටාචාරාව' හා 'පබාවතී' යන නම්වලින් පළ කොට ඇති රචනා තුනෙන් ඔහුගේ කවිත්වය විශේෂයෙන් මතු වී පෙනෙයි. ඔහු පළමු වරට මුද්‍රණයෙන් පිට කළ 'පාරේ කිවිවරී' නමැති කෘතියෙන් තත්කාලීන සමාජය නිර්දය ලෙස විවේචනය කෙරේ. ඔහු විසින් කරන ලද අනෙක් නිබන්ධනයන් අතුරෙන් 'අම්මා', 'පැරදුණ පොත', 'සමාජ ජවනිකා', 'ජන්මභූමි' හා 'කතරගම කාව්‍යය' යන මේවා ප්‍රධාන කෘතීන් ලෙස දක්වාලිය හැකිය.
මේ සියවසේ මුල් යුගයේ කවීන් හා 'කොළඹ යුගයේ' කවීන් හා අතර පුරුකක් වශයෙන් අමරසේන මහතා හැඳින්වීමට පිළිවන. 1945 දී කෑගල්ලේ පැවැත්වුණු සෞඛ්‍ය ප්‍රදර්ශන වාරයෙහි කිරි (පස්ගෝරස) සාහිත්‍ය තරඟයට ඉදිරිපත් වූ ප්‍රසිද්ධ කවියන් විසි දෙනකුන් පසු බැස්සූ අමරසේන මහතාට 'ශ්‍රීමත් ඔලිවර් ගුණතිලක ස්වර්ණ මුද්‍රිකාව' එකල සිටි ලංකාණ්ඩුකාරතුමා විසින් පිරිනමන ලද්දේය. තමාගේ අවසාන කෘතිය වූ 'අවුරුදු සුන්දරී' නමැති කවිකථාවෙහි එන 'මා ගෙනයන්න එන මරුවෙකි අවුරුද්ද' යන කවිය පදය සැබෑ කෙරෙමින් අමරසේන මහතා 1951කේ සිංහල අවුරුදු දා පරලෝසැපත් විය.
(සංස්කරණය: 1963)
