ස්ත්‍රී චිකිත්සාවලිය
ස්වාස්ථ්‍ය වෘත්තියත් දීර්ඝායු ක්‍රමත් කාම රෝගොපශමන විධිත් පිළිබඳ පූර්වාපර දේශීය වෛද්‍ය ග්‍රන්ථයන්හි සඳහන් සාරවත් උපදේශ ලක්දිව වෙදුන්ගේ ප්‍රත්‍යක්ෂ රහස් ඖෂධ යෝගයන් සමඟ විමසා ඩී.එච්.එස්. අභයරත්න විසින් සංගෘහිත, ආයුර්වේද වෛද්‍යාචාර්‍ය බී.එල්. සරමන්ලිස් සිල්වා විසින් සංස්කරණය කරන ලද මුද්‍රිත පිටු 363කින් යුතු වෛද්‍යෝපදේශ ග්‍රන්ථයෙකි. පළමුවෙන් සිංහලයෙන් පළවූ ඒ වර්ගයේ එක ම ග්‍රන්ථය ද එය වූයේ ය. ශ්‍රෝණිතය ශුක්‍රය යන ධාතු ද්වය සම්බන්ධ විස්තර විභාගත් තත් ධාතුන් කරණකොට හටගන්නා රෝගයන්ගේ නිධාන, ලක්ෂණ, උපශය, අනුපශය, සම්ප්‍රාප්ති පහදා රෝගයනට ප්‍රතිකාරත් දක්වන මේ පොත ස්ත්‍රීන් පිළිබඳ චිකිත්සාවන්ගෙන් ඇරඹී තිබේ. එබැවින් ඊට ස්ත්‍රී චිකිත්සාවලිය යන නම යෙදුණේ ය.
මේ ග්‍රන්ථය i ආර්තව ප්‍රකාශ, ii දුෂ්ටාර්තව, iii ආර්තවා’ඝාත (කිලි හිටීම) රෝග, iv අඍග්ධර, v විවාහ ඥාන, vi කා , vii ගර්භ විශේෂ, viii යෝනි ස්වරූප, ix ගර්භිණී, x ගර්භ සවහාව, xi ගර්භිණී රෝග, xii ප්‍රසව, xiii විකෘත ප්‍රසව, xiv සූතිකා රෝග, xv යෝනි රෝග, xvi බාල රෝග, xvii ශරීර විද්‍යා, xviii ඖපසර්ගගික රෝග, xix උපදංශ, xx රාජයක්ෂම (ක්ෂය රෝග), xxi ද්‍රව්‍ය ගුණ, xxii භෛෂජය, xxiii ශේෂ යන අධිකාර තෙවිස්සකින් ද උපග්‍රන්ථයකින් ද යුක්ත ය. මේ එක් එක් අධිකාර නාමයෙන් එහි ඇතුළත් ප්‍රධාන විෂය කියැවේ. එහෙත් අනුවිෂයන් ද විස්තර කැරෙයි.
ආර්තව අධිකාරයෙන් මල්වරය, සාමාන්‍ය ඍතුවීම, ඒ සඳහා ගන්නා කාලප්‍රමාණ, ආර්තව උපද්‍රව, මල්වරයට යොමුව සිටිනා කන්‍යාවනට ගුරුහරුකම් දීම, ආර්තවාචාරය, කිල්ලෙහි ප්‍රවේශම් ව හැසිරීම, විශේෂ ඍතු කාල යන මේවා කියවේ. දෙවෙනි අධිකාරය ආර්තව දොෂත් එය උපශමන ඖෂධ යෝගත් පිණිස යෙදුණේ ය. iii ආර්තවා’ඝාතධිකාරය කිලිහිටීමත් අනියම් කිලිහිටීම නිසා හටගන්නා රක්ත, පිත්ත, අර්ශස් ගුල්බ ආදී රෝගත් එහි ලක්ෂණත් ඊට හිත ප්‍රතිකාරත් පෙන්නා දේ. iv අඍග්ධර අධිකාරයෙන් අඍග්ධරය හෙවත් මහ ලේ රෝගයට හේතුත් ඊට පථ්‍ය චිකිත්සාත් කියවන්නේ ය. v විවාහා ශුනාධිකාරය විවාහ යෝග්‍ය වයස් ද ඔවුනොවුන් වශයෙන් සීහෙන ස්ත්‍රී පුරුෂ යුගළයන් ද පිළිබඳ අවබෝධයක් ලබා දේ. vi කාමාධිකාරය සමාන, අසමාන, මෛථුනසේවන, සේවන යෝග්‍ය කාල, සුදාරකෝත්පත්ති පිළිබඳ කරුණින් පිරී සිටී. vii යෝනි ස්වරූපාධිකාරයෙහි යෝනි ලිංග විභාග, පුං-නපුංසකාදී උත්පත්ති හේතූන් ඇතුළති. viii ගර්භිණ්‍යධිකාරය, ගැබිණියක හැසිරිය යුතු පරිදි ගර්භය, ගබ්ලකුණු, ගැබිණියට හිත ආහාරපාන, ඇඳුම් ආදිය පෙන්නාලයි. x ගර්භසම්භාවාධිකාරයෙන් කියන්නේ ප්‍රතිසන්ධිකරණයෙහි පටන් ප්‍රසූතය දක්වා දරුවාගේ ඉරියව් ගැන විස්තරයෙකි. xi ගර්භණීරෝගාධිකාරයෙහි ගර්භණියකට වැළඳිය හැකි රෝගත් ඊට නිසි වෙදහෙදකමුත් සඳහන් ව තිබේ. මවුකමට පේවීම, වින්නඹුව, තිඹිරිගෙය, ප්‍රසූතයට අවශ්‍ය උපකරණ පිළියෙල කරගැනීම, ආචාරවිධි, බිහිවන දරුවාට කලමනා සාත්තු සප්පාය, කිරිදීම ආදී ඉතා වැදගත් කරුණු රැසක් ප්‍රසවාධිකාරයෙන් අනාවරණය කෙරේ. xiii විකෘත ප්‍රසවාධිකාරය අසාමාන්‍ය උත්පත්ති, විකෘත ව බිහිවන්නට එන අවස්ථා, එහි දී කළ යුතු උපක්‍රම පිළිබඳ කරුණු ඉදිරිපත් කරයි. xiv සූත්‍රිකා රෝගාධිකාරයෙන් සූතිකාවන්ට හටගැනෙන ස්තනරෝගත් ඊට ප්‍රතිකාරත් පැවැසේ. ඉන්පසු එන යෝනිරෝග, බාලරෝග අධිකාර දෙකෙහි පිළිවෙළින් යෝනිරෝග නාම, චිකිත්සා, ආහාර පාන, ආචාර සන්ද මාන්දම්, වලිප්පු, පැපොල, උල්ලෝගම් ආදී රෝග ලක්ෂණ හා ප්‍රතිකාරයන් ද දක්වා ඇත. xvii ශරීර විද්‍යාධිකාරයෙන් ඇටසැකිල්ල පටන් මිනිසාගේ සර්වාංග විස්තර කර ව්‍යාධිකෘත ශුක්‍ර මෝචන, මෙ‍ෙහරෝග ආදියත් ඊට කළ යුතු ප්‍රතිකාරයනුත් දැක්වෙන්නේ ය. ඊළඟට එන අධිකාර තුන අනභිහිත ශුක්‍රය, උපසර්ග, උපදේශ, ක්ෂයාදී පාපරෝග හැඳින්වීමටත් ඊට හිත ඖෂධ විහරණයන් දැක්වීමටත් ගෙන තිබේ. මේ සෑම අධිකාරයක ම කරුණු මැනවින් තේරුම් ගැනීමට පහසුවන සිතියම් ද වෙයි. xxi ද්‍රව්‍යගුණාධිකාරයෙන් විවිධ ආහාර පානයන් රැසක් හා ඒවායේ ඇති ගුණා’ගුණ කියැවේ. භෛෂජ්‍යාධිකාරයෙන් ආයුර්වේදීය හා අපරදිග හා ප්‍රශස්ත බෙහෙත් ද ශේෂාධිකාරයෙන් රෝගීන්ට හිතා’හිත ආහාරපාන ද ඒවා පිළියෙල කරගන්නා අන්දම ද විස්තර වන්නේ ය. උපග්‍රන්ථයෙන් ද එබඳු ම කරුණු රැසක් හෙළිපෙහෙළි කැරේ.
රහස් රෝගයන්ගෙන් මිදී ජීවිතය සුඛිතව ගත කිරීමටත් විවාහ ජීවිතය යහපත් දරුවන් ඇති ව සැපවත්ව ගත කිරීමටත් මේ ග්‍රන්ථයෙන් තරුණ තරුණියන්ට ලැබෙන්නේ සිය ගුරු දෙගුරුන්ගෙන් පවා ලබා ගැනීමට දුර්ලභ වූ වටිනා උපදේශ රැසකි. එය මනා දැනුම් තේරුම් ඇති හිතවත් වෙදකු වැනි ය.
(කර්තෘ: ඩී.සී. දිසානායක: 1958)
(සංස්කරණය: උස්ගොඩ ධම්මගරු හිමි: 2023)
