සූනියම් යකා
සූනියම් දේවතාවා නමින් ද හැඳින්වෙන මෙතෙම අන වින කිරීමෙහි, එනම් භූත කර්ම විෂයයෙහි අධිපතියා ලෙස සැලකේ. සූනියම් යකා සෙසු යකුන් අතර ඉතා සුරූපී එකෙකි. හිතේ ඇති කුරිරුකම ඔහුගේ මුහුණින් පළ නොවීමට හේතුව ලෙස ජනප්‍රවාදවල දැක්වෙන්නේ සූනියම් යකා මව්කුස සිටියදී ඔහුගේ මව නෙළුම් මලකට සිත ඇලවීම ය. මොහුගේ උත්පත්තියත් වේශයත් නානා ලෙසින් දක්වා තිබේ. දොළ පිදේනි දීමේ දී ඔඩ්ඩිස (ඔඩ්ඩි(ස) යකා බ.) නමින් ද ඔහු අමතනු ලැබේ. එහෙත් ඔඩ්ඩිසයා සූනියම් යකාගේ සොහොයුරක් මෙන් ද අන්‍යතර යකකු මෙන් ද ඇතැම් තොවිල් පොත්වලින් කියැවේ. සූනියම් යකාට ඇමැතෙන ඔඩ්ඩිස නාමයට නාග, ගරුඬ ආදි අභිධාන කිහිපයක් ද එක් වී තිබේ. ඒ එක් එක් අභිධානය ලත් පරිදි දැක්වෙන කථාවෙන් හෙළිවන්නේ සූනියම් යකාට ජන්ම කීපයක් ඇති බව ය.
රීරි යකා, මහ සොහොනා, කළු කුමාරයා මෙන් සූනියම් හෙවත් හූනියම් යකා ද මහ කුරිරු තැනැත්තෙකි. දහ ආකාර කොට වෙස්වලා ගතහැකි ඔහුට අදත්ත කුමාර, නාග ඔඩ්ඩි කුමාර, සූනියම් ඔඩ්ඩි කුමාර, වේලම්බ ඔඩ්ඩි කුමාර, හූනියම් දේවතා, හූනියම් යක්ෂණී යන නම්වලින් ආමන්ත්‍රණය කෙරෙයි. එහෙත් 'හූනියම් යකා' යනු ඔහුගේ සාමාන්‍ය නාමයයි. සූනියම් දේවතාවාට අවතාර හෙවත් ඔඩ්ඩිස හයක් ඇත්තේ ය. එනම්:
1. කාල ඔඩ්ඩිස
2. නාග ඔඩ්ඩිස
3. කුමාර ඔඩ්ඩිස
4. දෙමළ ඔඩ්ඩිස
5. ගොපලු ඔඩ්ඩිස
6. රාජ ඔඩ්ඩිස
සූනියම් දේවතාවාගේ මෙම එක් එක් අවතාරය ඉදිරිපත් කරන්නේ අවස්ථාවෝචිත පරිදි ය. කාල ඔඩ්ඩිස අවතාරය දැක කිසිවකු රෝගී වුවහොත් එම රෝගය කිසි ලෙසකිනුත් සුවපත් කළ නොහැකි බව කියැවේ.
ජනප්‍රවාදයන්හි සඳහන් පරිදි සූනියම් යකාගේ ස්වභාවය මෙලෙස දැක්වේ.
"වමතට උල්කටුව තල් කොළ පතකි ගෙනේ
දකුණට හෝල් කෝටුවකුත් දරා ගෙනේ
සුදු සැට්ටය සුදු කවනිය පෙරව ගෙනේ
මෙලෙස සූනියම් යකු දැනගන් සොඳිනේ"
යනු යක් ඇදුරන් කියන සූනියම් යකාගේ ලක්ෂණ ය. එහෙත් යාදිනියෙන් සහ පිදේනි දීමේ දී කියන කවිවලින් නම් පැහැදිලි වන්නේ ඒ ලක්ෂණ ඇතිවීමට හේතූන් නොවේ. යාදින්නෙන් කියැවෙන පරිදි සූනියම් යා වඩිග රජු දාව තුසරී බිසව කුසින් උපන්නේ ය. දෙමාපියන්ගෙන් පෝෂණය ලද ඔහුගේ සිත සොළොස්වන වියේ දී වියරු වැටිණ. අසකු පිට නැඟීගත් හෙතෙම හිරන්ද නම් වනයට ගොස් එහි වු තුඹසෙකට අත පොවා නාගයින් කීපදෙනකු ඇද, බඳවට වෙලා, ලේ පොළඟකු ද කටින් බැහැ, බියකරු යක්ෂාවේශයක් ගත්තේ ය. ඉන්පසු දකුණතට යමගුරක් සහ වමතට ගිනිකබල ගෙන දුම් කඳ විහිදුවමින් කණ්ඩියන් අට දෙනකුන් ද කාලියන් අට දෙනකු ද පිරිවර කොට දොළ පිදේනි ගන්නා රිසියෙන් ලක්දිට ගොඩ බැස බලපාන්නට වන්නේ ය. එය දුටු විෂ්ණු "තොපි කවුරුන්දැ"යි විචාළේ ය. "මහා තෙද බල ඇති ඔඩ්ඩියකා නම් මම වෙමි"යි උන්ගේ පිළිතුර විය. එසේ නම් පව් නොකොට පුද ගනුව’යි විෂ්ණු විසින් වර දෙන ලද වරය අනුව සූනියම් යකා ක්‍රියාකරන්නට වන්නේ ය.
පිදේනි දීමේ දී කියවෙන්නේ මෙකී කතාවට අතුරු කතා කීපයක් එකතු වී ගෙතුණු කතාවකි. ඒ මෙසේ ය; දඹදිව ඔඩ්ඩිවඩිග රට විචිල රජ ඔඩ්ඩිගයන්ගේ පියා ය. විමලා දේවී මවු වූවා ය. දිනෙක ස්නානයට ගිය ඇයගේ සිත පිපී සිටි මහනෙල් මලක බැඳිණි. ඇගේ කුස පිළිසිඳ ගන්නට සිතූ දෙවියෙක් ලසීමන් බවට පැමිණ ඒ මල රේණු අතරට වී සිටියේ ය. දේවිය මල වෙතට පැමිණ එය සිම්බා ය. දෙවියා ඇගේ කුස පිළිසඳ ලෙසින් පැමිණී ගති. නෑමෙන් පසු ගංතෙරට පැමිණෙත් ම බිසව මළ එකක මෙන් ඇද වැටුණා ය. ශක්‍රයා මහබඹු වෙත ගොස් ඒ පුවත දන්වා පිළිසරණ යැද ලබාගත් උපදේශයන්ගෙන් බිසව සුවපත් කළේ ය. ඉන්පසු නාගයන් පැළඳීමට දොළෙක් උපත. නිසිකාලයෙහි යක් කුමරෙක් බිහි විය. ඒ ඔඩ්ඩිස නමින් පළවූයේ ය.
එම පුවත තවත් තැනෙක තරමක් වෙනස් අයුරින් විස්තර වේ. උතුරු ඉන්දියාවෙ දෙවිනුවර පඬුවස් රජ්ජුරුවන් පියා හැටියට ද තුසිරිත් බිසව මව හැටියටත් උපන් සූනියම් යකා බඩේ සිටියදී විල් තෙරකට ගිය බිසව ලොකු පියකරු නෙළුම් මලක් දැක කඩා ආග්‍රාණ කළාය. මේ පැහැපත් බවින් වසී වීම නිසා බිසවගේ බඩේ සිටි සූනියම් යකා පැහැපත් ව උපන්නේ ය. බිසවට ඇති වූ දොළදුක එපමණක්ම නොවේ. ඇය විෂ ඝෝර නයින් බෙහෙවින් ප්‍රිය කළා ය. පුතා ඉපදීමට කලින්ම කාමරයේ නයෙක් තබාගෙන සිටීම ගැන රජු කෙතරම් කනස්සල්ලට පත් වූයේ ද යත්, බමුණන් ගෙන්වා කරුණු විචාළේ ය. බමුණන්ගේ මතය වූයේ උපදින දරුවා මුලු රටට ම වින කරන මහා කුරිරු කෙනකු වන බව ය. බමුණන් කී පරිදි සත් හැවිරිදි වියේදී හොර රහසේ වනයට ගිය සූනියම් යකා, එහිදී තුඹසක සිටි නයින් විසිදෙනෙකු ගෙන තම ඇගපුරා වෙළා ගත්තේය. තවත් පොළගෙක් අල්ලා කටේ තබා ලේ උරා බීවේය. මෙහිදී මහ කෙළ නාගයා ඉනේ ඔතාගත් හූනියම් යකා අඩි 8ක් උස අශ්වයෙකු පිට නැගී දකුණු අතින් කඩුවද වමතින් ත්‍රි සූලයද ගෙන පිටවුණේ නරලොවට ගොස් තම පියා මරා දැමීමට ය. ඔහුගේ අදහස් දැනගත් සත් දෙවි එසේ නොකරන ලෙස ඇවිටිලි කෙළෙන් අන්තිමේදී සූනියම් යකා ඊට එකඟ විය. මේ එකඟවීමේ ප්‍රතිපලයක් වශයෙන් සූනියම් යකාට සත් දෙවිගේ වූ විශේෂ වරප්‍රසාද ලැබිණි.
ඔඩ්ඩිසයන් බිහිවත්ම පරිවාරාංගනාවන් දහසක් ද කුමරුන් දහසක් ද වැදූ ය. ඔවුන් සියල්ලෝ ද යක් පැටවු වූහ. ඔවුන් පිරිවර කරගත් ඔඩ්ඩිස සොලොස් වියේ දී භාර්‍යා කරගත් ස්ත්‍රීන් සතර දෙනෙකුන් කැටිව වනගත ව නාග විෂයෙන් ජීවත්වන්නට පටන්ගති. නාගයන්ගේ සතර දළයට අධිපති යැයි සඳහන් තකරී, මකරී, යබී, යමදූතී යන සතර දෙනා ඔඩ්ඩිසයන්ගේ භාර්‍යා වූ බව පෙනෙන්නේ.
වගුරට, ගොරාෂටු, දොළුවර, ගුජ්ජර, බමර, අධූර්ම, කපාල, තෙළිඟු, අස්පුර, ගග්ගර, ඉසිගිළි,වන මලයුරු කාම්බෝජ, කාලිංග කන්‍යා මයුර, ස්‍රී වස්ත නාග, මහත්ත, පුරනත, ජින, මහාජින, සිංහමුඛ, කාකමුඛ යන රටවල වික්‍රම පාමින් ඇවිදින්නට වත් ඔඩ්ඩිස උතුරු දිගදීහමුවූ සිවගම තුඹසක් නිවාසය කරගත්තේ එහි වූ නාගයන් දෙදෙනෙකුද ඇඟෙහි වෙළාගෙනය. ඉන්පසු හේ සාගල් පුරට ගොස්, එරට රජු ඉදිරියේ පෙනීසිට බියගන්වා ලෙඩ කරවිය. ඔඩ්ඩිස යකුට දොළ පිදේනි දීමෙන් ඒ ලෙඩ මුදවා ගන්නා ලද්දේය.
සූනියම් යකාගේ ජන්ම කීපය ඊළඟට මෙසේ එයි. වරෙක මහ කෙළ නාරජ සිය දරන පටින් මහමෙර වෙලා පොළොවෙහි උත්පාතයක් කොට පෙණයෙන් සෙවණ කරගෙන සිටියේය. ඔහු දමනය කරන්නට සිතා විෂ්ණු ගුරුළු වෙසින් ගියේ ය. ගුරුලා ළං වන්නට පෙර නාරජ දෙනාසා පූටයෙන් විෂ ධූම නිකුත් කරන්නට වනි. වම් නාසා පූටයෙන් නිකුත් විෂ ධූමයෙන් සන්නි යකා ද දකුණු සාසා පූටයෙන් නිකුත් ධූමයෙන් ඔඩ්ඩිස ද පහළ වූහ. එකල ඔඩ්ඩිස නාග ඔඩ්ඩිස විය. තවත් වරෙක ගරුඬ බවනයෙහි ගිරිනන් ද යකින්න කුසින් බිහි ව ගරුඬ ඔඩ්ඩිස නමින් පළවූයේ ය. තවද වඩක්කර යක් දුවක කුසින් බිහි ව දෙමළ ඔඩ්ඩිස නමින් ද උතුරු කුරුරට වෙලබි යකින්න කුසින් බිහි ව වෙළබි ඔඩ්ඩිස නමින් ද වජ්‍රායෙහි ගොපලු යකින්නිය කුසින් බිහි ව ගොපලු ඔඩ්ඩිස නමින් ද පෙනී සිටියේ ය. පඬුවස් රජුට වන් දිවි දෝෂයෙන් මිදීමේදී මලය රජුට ඔඩ්ඩිස ද සහය වූයේ යයි කියන පුවතක් ද එයි. කොටි සමක් ඇද දකුණ'තෙහි වඩිග කඩුවක් ද වම'තෙහි ගිනි කබලක් ද දැරූ සූනියම් දේවතාවා තුසරී බිසව කුසින් ඉපැද සිරුරෙහි නයින් වෙලා දෙකන සක් වළලු පැලැඳ රතු ගොනෙකු පිට නැඟී යන්නේ යයි ද අනෙක් තැනක සඳහනි. සූනියම් යකා විෂ්ණු දේවතාවාට දාව විෂාණා දේවතාවිය කුසින් උපන්නේ යයි ද උන් කරන ලෙඩ මල් පත්තිනි, අඹපත්තිනි, උරමාල පත්තිනි, කරමාලා පත්තිනි, සිද්ද පත්තිනි, ගිනි පත්තිනි, තෙද පත්තිනි යන පත්තිනීන් මුදතියිද එක්තරා හූනියම් දේවතා කවි පොතක සඳහන් වන්නේ ය. රාම රජු අසුරයන් සමඟ කළ යුද්ධයක දී සූනියම් දේවතා උපන්නේ යයි එක් යාදින්නකින් කියැ වේ.
ඔඩ්ඩි වඩිග රජුට එක් කුස උපන් දියණියන් අට දෙනෙක් වූහ. උන්ගෙන් බාල ම කුමරිය ලංකායෙහි මල්සරා කුමරුට සරණ කොට දෙන ලද්දී ය. වැඩිමහළු තැනැත්තියන් සිටිය දී බාල ම තැනැත්තිය විවාහ කරගැනීම ගැන අක්කණ්ඩිලා කුමාරයාට ඊර්ෂ්‍යා කළහ. ඊට පළිගන්නට සිතූ ඕ තුමූ සත්රියන් තඹ කටාරමක අන, වින, චක්‍රම, සූනියම්, කටු ගැසුම්, මූණ ගැසුම් ආදී සූනියම් අඩංගු කොට මහ සොහොන්, ජය සොහොන්, අමු සොහොන්, කඩවර දේවතා යන සතර දෙනාගේ ආරක්ෂා පිහිටුවා අස් ඔබ්බා කල්‍යාණියට එවන පඬුරක ව්‍යාජයෙන් එවූ ය. එය විවෘත කරත් ම සූනියම් මුළු රට පුරා පැතිරී මහා විනාශයක් කරන්නට වන. එය කපා හැර ශාන්තිය එළවාගන්නා සැටි සරණ ආ කුමරිය දැන සිටියා ය. ඊට රන් පුහුලේ තීන්දුව කැපිය යුතු බව කී ඈ සෝණුත්තර තෙරණුවන් දවා පිළිස්සූ සොහොනේ සොහොන් අළුයෙන් පැනනැඟි පුහුල් වැලේ හටගත් නාඹුල් ගෙඩිය ගෙන්නා ඊශ්වර, ශක්‍ර, විෂ්වකර්ම, විෂ්ණු යන දෙවියන් ගෙන් වරම් ලබා දී තීන්දුව කැපීමට ඔඩ්ඩිසයන් ගෙන්නා ගන්නැ'යි කීවා ය. සත් කුමුඛ දේවතාවා ලවා ඔඩ්ඩිසයනයට පණිවිඩය යැවිණ. පිරිවර කීප දෙනෙකුත් සමග පැමිණි ඔඩ්ඩිස රන් පුහුල පේ කොට මන්ත්‍ර පුරවා තීන්දුව කැපීම සත්කුම්භ දේවතාවට භාරකොට ගියේ ය. ඉන්පසු ඒ ක්‍රමයෙන් සූනියම් කපා ශාන්ති කරන්නට පටන් ගැනිණැ'යි 'මල්සරා සැහැල්ලෙන්' කියැවේ. බෙහෙවින් නිරාකූල සේ පෙනෙන මේ කථාවෙන් ඉහත සඳහන් කතා ගොතා ගත්සේත් සූනියම් නමින් අණ වින යකකු සේත් සූනියම් කැපීමට ආ ඔඩ්ඩිස යන දේවතාවකු සේත් පළ වූ බව සිතා ගත හැකි ය. වැඩිමහලු සොයුරියන් සත් දෙනෙකුත් වුව ද අයිලක්කණ්ඩි, මයිලක්කණ්ඩි, වට්ටක්කණ්ඩි, තොට්ටක්කණ්ඩි, නාග රූපී, තිලෝක දේවි, ඉරුගල් කණ්ඩි, කඨගල් කණ්ඩි විසින් අට දෙනෙකුගේ නම් කියා තිබේ. උන් කණ්ඩියන් නමින් හැඳින්වු‍ණේ අක්කණ්ඩිලා වූ නිසා යැයි සිතේ.
තවත් ජන ප්‍රවාදයක එන හැටියට හූනියම් යකා කාශ්‍යප බුදුන් සමයෙහි නූතන මදුරාශිය අසල සාගල නුවර සාගලරෙන්ද්‍රයාට දා ව තුසරී නම් බිසව කුසින් උපන් කෙනෙකි.
ඇතැම් ජන ප්‍රවාදයක දැක්වෙන පරිදි ඔඩ්ඩි කුමාර සූනියම් දේවතාවා මදුරට සාගලපුර සුසිරි බිසවගේ පුත්‍රයෙකි. ඔහු නිතර අසකු අරා ගමන් කරයි.
සූනියම් යකුට දොළ පිදේනි දීමේ දී ඔහුට දෙමළ බසින් ද අමතනු ඇසේ. ඉන්දියාවෙන් පැමිණි ද්‍රවිඩයකු බව සිතන්නට කාරණයකි.
(කර්තෘ: ඩී.සී. දිසානායක: 1958)
(කර්තෘ: හපුගොඩ සුමනතිස්ස ස්ථවිර: 1960)
(සංස්කරණය: උස්ගොඩ ධම්මගරු හිමි: 2023)
