විමලසුරේන්ද්‍ර, දොන් ජුවන් දේවපුර ජයසිංහ
19 වන සියවසෙහි ගාල්ලේ ගල්වඩුගොඩ ජන්ම ලාභය ලත් මොහු ස්වරණාභරණ, ලෝහ හා ඇත්දත් කැටයම් ආදි නවකම්හි නිමැවුම් සම්බන්ධ සාම්ප්‍රදායික නිපුණතාවයක් හිමි කරගෙන සිටි පරපුරක උපත ලැබූවකු වු අතර එකී ශිල්පයන්හි පාරප්‍රාප්ත වූවෙක් ද විය. ඔහු සිංහල, පාලි, සංස්කෘත, ඉංග්‍රීසි, පෘතුගීසි ආදි භාෂා පිළිබඳ මනා දැනුමකින් යුක්ත ව සිටි තැනැත්තෙකි. දෝන ක්‍රිස්තියානි ජයවර්ධන එතුමාගේ බිරිඳයි. මෙතුමා කීර්තිමත් දරුවන් දැයට දායාද කළ අග්‍රගණ්‍ය පියෙකි.
භාෂා පිළිබඳව ඔහුට තිබුණු ප්‍රවීණත්වය නිසා 'ගුරු අකුරු පොත්' නම් වු ග්‍රන්ථයක් සම්පාදනය කරලීමට හෙතෙම සමත්විය. එය අක්‍ෂර විද්‍යාව පිළිබඳ විවරණයක් ලෙස උගතුන්ගේ පැසසුමට ලක්විය. මෙම අවධියේ දි විවිධ කලාත්මක භාණ්ඩ නිපදවන කර්මාන්ත ශාලාවක් ද මරදානේ පිහිටුවා පවත්වා ගෙන යමින් සිටින අතර දිනක් ඔහු බැහැදැකිමට පැමිණි, එකල ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුකාර ශ්‍රීමත් ආතර් ගෝඩ්න් සාමිවරයා, ඔහු ලවා කලාත්මක රාජ්‍ය මුද්‍රාවක් සාදාගනු ලැබුවේ ය. එසේ ම එතුමාගේ සුලැඟිල්ලේ වූ දියමන්ති මුදුවෙහි ඔහුගේ මුලකුරු කොටා දීමෙන් හෙතෙම විස්කම් පෑවේ ය. මුද්‍රාවේ නිමාව පිළිබඳ අතිශයින් සතුටට පත් ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුකාරයා එය රැගෙන ගොස් එංගලන්තයේ මහාරාජිනි වික්ටෝරියා වෙත පෙන්වූහ. එය දුටු අග රැජින ප්‍රමෝදයට පත් ව මෙම ලාංකික කලා ශිල්පයාට එංගලන්තයට පැමිණෙන ලෙස ආරාධනා කරන ලදි. වික්ටෝරියා රැජිනගේ ආරාධනය පිළිගත් මෙතුමා එංගලන්තයේ වින්සර් රජ මාළිගයට සැපත් වූ අතර එතුමන් ඉතා ගෞරවයෙන් පිළිගන්නා ලදි. පළමුව තමා ගෙනවිත් තිබුණ මැණික් ගල්වල කරන ලද කැටයම් හා විවිධ කලාත්මක ස්වරණාභරණ ද ඉදිරිපත් කරමින් තමන්ගේ කලාත්මක භාණ්ඩ නිපැයිමේ ප්‍රවීණතාව රැජින වෙත පෙන්වා දුන් ඔහු රැජිනගේ ඉමහත් ප්‍රසාදයට හා සම්මානයට පාත්‍රවුණ අතර ඔහුට ‘මුහන්දිරම්’ යන සම්මාන නාමය පිරිනමන ලදි.
බ්‍රිතාන්‍යයේ පාරම්පරික ස්වර්ණාභරණ ශිල්පීන්ට කලාත්මක භාණ්ඩ නිපදවීම පිළිබඳ පුහුණුවක් ලබා දෙන ලෙස ද අගරැජින විසින් ඔහුට ආරාධනා කරන ලදි. එම ආරාධනය සතුටින් භාරගත් ඔහු අපරදිගුවන් මවිතයට පත් කරමින් ලන්ඩන් නුවර නැවතී, බ්‍රිතාන්‍යයේ පාරම්පරික ස්වරණාභරණ ශිල්පීන්ට (London Gold Smith’s Craftsman’s) කලාත්මක පුහුණුවක් ලබා දුන්නේ ය. බ්‍රිතාන්‍යයේ කලාකරුවන්ගේ උන්නතියට අතදුන් මුහන්දිරම් විමලසුරේන්ද්‍ර ශූරින් කෙරෙහි එංගලන්තයේ මහ රැජින මොනතරම් ගෞරවාදර සම්ප්‍රයුක්ත කෘතඥතාවයක් දැක්වූයේ ද යත් ලන්ඩනයේ පැවැත්වෙන තමන්ගේ 'ස්වර්ණජයන්ති උළෙලට' ද ඒ සමඟ ම පැවැත්වෙන ලන්ඩන් ශිල්ප කලා ප්‍රදර්ශනයට ද ලංකාව නියෝජනය කිරිම සඳහා සහභාගි වන ලෙස මෙතුමාට ආරාධනා කළා ය.
අගරැජිනගේ ඇරැයුමින් ලන්ඩන් නුවර බකිංහැම් මාළිගයට සැපත්වුණ විමලසුරේන්ද්‍ර ජ්‍යෙෂ්ඨ කලාශුරීහු තමන් විසින් තීක්‍ෂණ සැලසුමකින් නිර්මාණය කරන ලද ඇත්දතින් නිම කළ කොපුවෙහි බොත්තමක් එබු සැණින් විවර ව විකසිත වන සුදුපැහැ පොල් මලක ස්වරූපය ගත් අගනා කලාත්මක භාණ්ඩය මහත් ගෞරව පෙරදැරි ව අග රැජිනට ත්‍යාග කළහ. විකසිත වුණ පොල් මලෙහි ඇසිල්ලකින් පැන් බීමට පැමිණ මී මැස්සන් ද දර්ශනය විය. මෙලෙස සූක්‍ෂ්ම ලෙස නිම වී තිබුණු අගනා කලා භාණ්ඩය මුළුමනින් ම ඇත් දතින් නිමවා තිබුණ අතර එය දැකීමෙන් අගරැජින මොනතරම් අමන්දානන්දයට පත් වූවා දැ’යි කිවහොත් ඔහුගේ විශිෂ්ට කලා කෞශල්‍යය අගය කරමින් එතුමාට 'මහමුදලි' (Great Mudliyar) සම්මාන නාමයෙන් බුහුමන් කරන ලදි. ඔහු රැජිනගේ අතැඟිල්ලේ මුදුවෙහි ඔබ්බවා තිබුණු අගනා දියමන්ති මැණික් ගලෙහි විනාඩි ස්වල්පයක් ඇතුළත ඈ විශ්මයට පත් කරමින් ඇගේ නමෙහි මුලකුරු කෙටීම තුළින් සිය කලා කුසලතා පිළිබිඹු කළේ ය.
මෙම කලාත්මක ඇත්දල පොල්මල හා අනෙකුත් කැටයමින් නිමවූ මැණික් හා රත්‍රන් ස්වර්ණාභරණ හා කලාත්මක භාණ්ඩ ලන්ඩන් නුවර 'ඇල්බට් කෞතුකාගාරයේ' (Albert Museum’s) සුවිශේෂ ශිල්පීන්ගේ කැටයම් කලා භාණ්ඩ අංශයේ අද පවා මහජන ප්‍රදර්ශනයට තබා ඇත.
මහමුදලි දොන් ජුවන් දේවපුර ජයසිංහ විමලසුරේන්ද්‍ර කලාශූරිහු හා එම මැතිණය ශ්‍රි ලංකාවට අගනා දායාදයක් හිමි කර දුන්හ. මේ දෙමහල්ලන්ගේ පවුලේ දරුවන් අතර ජ්‍යෙෂ්ඨ පුත්‍ර රත්නය ව උපන් ඩි.ජේ. විමලසුරේන්ද්‍ර ඉංජිනේරු විද්‍යාඥයා ශ්‍රි ලංකාවට ජල විදුලිය බලයේ නිර්මාණ ඥානය ලබා දී අප දේශය ඒකාලෝක කිරිමට ද ආර්ථික සමෘද්ධියක් අත්කරලීමට ද පුරෝගාමී විය. ඉංජිනේරු විමලසුරේන්ද්‍ර ශ්‍රි ලංකා ජල විදුලිය බලයේ පුරෝගාමියා ලෙසත් ජාතික විරුවකු ලෙසත් හැඳින්වේ (විමලසුරේන්ද්‍ර, දේවපුර ජයසේන, බ.).
(කර්තෘ: සිරි නිශ්ශංක පෙරේරා: 2001)
(සංස්කරණය නොකළ)
