සතුන් හීලෑ කිරීම
මිනිසා විසින් හීලෑ කරනු ලබන සතුන් කෙරෙහි දක්නට ලැබෙන ලක‍්ෂණ කිහිපයකි. එනම් හීලෑබව, මිනිසුන්ගේ වාසස්ථනවල හෝ ඒ අසළ වාසය කිරීම, මිනිසාට අවශ්‍ය වන ආහාර ඇඳුම් හෝ ආරක‍්ෂාව ලබා ගැනිම සඳහා හෝ සෞන්දර්යාත්මක අගයක් සඳහා ඇති කරනු ලබීම, පරම්පරා ගණනාවත් තිස්සේ එම සතුන්ගේ හැසීරීම මිනිසා විසින් පාලනය කරනු ලැබීම සහ හීලෑ කරන ලද සතුන් හා එම වර්ගවල ම හීලෑ නොකරන ලද සතුන් අතර ශාරීරික ලක‍්ෂණ හා හැසීරීම අතින් මහත් වෙනස්කම් දක්නට ලැබීමයි.
එහෙත් සියලූ ම හීලෑ සතුන් තුළ මෙම ලක‍්ෂණ සියල්ල ම දක්නට නොලැබේ. උදාහරණයක් වශයෙන් හීලෑ කරනු ලබන බළලුන්ගේ හැසීරීම මිනිසා විසින් පාලනය කරනු ලබන්නේ ස්වල්ප වශයෙන් පමණි.
සතුන් හීලෑ කිරීමේ ආරම්භය ප්‍රාග්ඓතිහාසික යුගය දක්නා දිවේ. එහෙයින් එකල ජනයා සතුන් හීලෑ කිරීම සඳහා අනුගමනය කළ ක්‍රම පිළිබඳ නිශ්චිත වශයෙන් දැනගත නොහැකි ය. සතන් හීලෑ කිරිමේ පළමු පියවර වන්නට ඇත්තේ මරන ලද සතුන්ගේ පැටවුන් හෝ තුවාල වූ සතුන් සුරතලුන් ලෙස ඇති කිරීමට මිනිසුන් පටන් ගැනීමයි. පෙන්ටමායනය හා සතුන් ඇදහීම පැතිර යාම සතුන් හීලෑ කිරීමට තවත් අනුබලයක් විය.
සතුන් හීලෑ කිරීම මුලින් ම ආරම්භ වූ කාලය හා හීලෑ කරන ලද සත්වවර්ග රටින් රටට වෙනස් වේ. පැලියෝලිතික යුගයේ ජනයා අතර හීලෑ සතෙකු වශයෙන් සිටියේ බල්ලා ය. යුරෝපීන් ඹ්ස්ට්‍රේලියාවට පැමිණෙන විට එහි විසූ දේශජ ආදිවාසීන් හීලෑ කරගෙන තිබුණේ බල්ලන් පමණි. පෙරදිග රටවලින් හීලෑ කරන ලද ගවයන් හා බැටළුවන් යුරෝපයට ගෙනයන ලද්දෙන් තියෝලිතික යුගය වන විට හීලෑ ගවයන් හා බැටළුවන් යුරෝපයේ විසූහ. සුළු ආසියාවේ ජනයා මෙම සතුන් හීලෑ කරන ලද්දේ ක්‍රි.පූ. 7000 දී පමණ ය. ක්‍රි.පූ. 3000 පමණේ දී අශ්වයෝ හීලෑ කරන ලදහ. උතුරු ප්‍රදේශයේ සිට යුප්‍රටීස්-ටයිග්‍රීස් ගංගා නිම්න ප්‍රදේශය දක්වා ක්‍රි.පූ. 2000 දී අශ්වයෝ ගෙන එන ලදහ. ක්‍රි.පූ. 3000 දී පමණ දකුණු ඊජිප්තුවාසීහු බූරුවන් හීලෑ කළහ. බළලුන් හීලෑ කැරන ලද්දේ ඊජිප්තුව හා ඒ අවට රටවල ක්‍රි.පූ. 2000 දී පමණ ය .ක්‍රි.පූ. 2500 ගිනිකොණ දිග ආසියාවේ ජනයා කුකුළන් හීලෑ කර ගත්හ. ඇමරිකානුන් විසින් හීලෑ කරගන්නා ලද්දේ ලාමා ඇල්පැකා (Alpaca), රට හාවා හා කලුකුමා ය.
මුල් කාලයේ දී ම හීලෑ කැරන ලද සතුන් කල් යත් ම වඳ වි ගියේ යැයි සිතීමට සාක‍්ෂි තබේ. ඇතැම් විට හීලෑ කරන ලද සතුන්ගේ ස්වරූපය ක්‍රමයෙන් වෙනස් වෙමින් අවුත් මුල් සතුන්ට වඩා බෙහෙවින් වෙනස් වූ සතුන් බිහි විය.
මුල දී විශ්වාස කළ අන්දමට හීලෑ සතුන් පාටින් ප්‍රමාණයෙන් හා වෙනත් ලක‍්ෂණවලින් විවිධත්වයක් දැක්වීමට හේතු වූයේ සත්ව වර්ග දෙකක් හෝ වැඩි ගණනක් එකට සම්මිශ්‍රණය වීමයි. එහෙත් කල් යත් ම මෙම මතයේ විශ්වසනීය බව අඩු විය. එයට හේතු වූයේ සෑම සත්ව වර්ගයකට ම ජනනික විවිධත්වයක් (Genetic Divership) ඇති බවත් සතුන් සමූහයක් සෙසු සතුන්ගෙන් වෙන් කොට ගත්විට ඔවුන් සම්මිශ්‍රණය වීම නිසා මුල් සතුන්ට වඩා වෙනස් සතුන් බිහි විය හැකි බවත් පිළිගැනීමයි.
(කර්තෘ: දේවිකා ප්‍රියදර්ශනී එදිරිවීර: 1978)
(සංස්කරණය නොකළ)
ඩී.පී.ඊ
