ෂන්වරු
(Shan People). තායි භාෂා ප්‍රධාන වශයෙන් කථා කරන ජන කොට්ඨාසය 'ෂන්' යන නමින් බුරුම දේශයේ දී හඳුන්වනු ලැබේ. මොවුහු Tai Long නොහොත් Tai Yai නමින් ද හඳුන්වනු ලබති. බුරුමයේ වාසය කරන මෙම ජනයා චීන, තායි, බුරුම යන භාෂා ව්‍යවහාර කරති.
චීනයේ මුල් පදිංචිකරුවන් ලෙස සලකන මොන්ගොලොඩ් වර්ගයට අයත් මොවුහු 8 වැනි සියවසේ දී දකුණු දිගට සංක්‍රමණය ආරම්භ කොට දැනට අග්නිදිග ආසියාව පුරා විහිදී සිටිති. දෙකෝටියක් පමණ වෙතැ'යි ගණන් බලා ඇති මොවුන් අතරින් දස ලක‍්ෂයක් පමණ දෙනා බුරුමයේ ද අනූඅටලක‍්ෂ පනස් දහසක් සියමේ ද අන්‍යයෝ ඇසරමට, ලාඕස්, වියට්නාමය, කාම්භෝජය, දකුණු චීනය ආදී ප්‍රදේශවල වෙති.
බුරුමයේ ෂාන් ජනතාව ජීවත්වන ප්‍රධාන ප්‍රාන්තය නම් Taunggyi ය. මෙය බුරුමයේ හතරවන විශාලතම ප්‍රාන්තයයි. ෂාන් ජනයා ජීවත්වන අනෙකුත් ප්‍රධාන නගර වන්නේ Thibaw (Hsipaw), Lashio, Kengtung සහ Tachileik ය. දැනට (2020) බුරුමයේ ෂාන් ජනයා මිලියන් 4ක් පමණ වෙතැ'යි සඳහන් වේ.
භුගෝලීය වශයෙන් බෝහෝ දුරස්ත ව ජීවත්වුව ද භාෂාව හා සංස්කෘතිය අතින් ඒකාකාර වූ ෂන්වරු විවිධ වංශවලට බෙදී සිටිති. බොහෝ විට එකිනෙක වංශයෙන් වෙනස් වනුයේ ඇදුම් පැළඳුම්වල වර්ණයෙන් පමණි. කඳුකර ප්‍රදේශවල වාසය කරන මුත් වැඩි වශයෙන් ම ගංගා නිම්නවල හා තැනිතලාවන්හි ජනපදවල පිහිටුවා සිටින කෘෂිකාර්මිකයන් වනෂන්වරුන්ගේ ප්‍රධාන ජීවනෝපාය වී වගාවයි. ඔවුන්ගේ අසල්වැසියන් වූ කඳු මුදුන්වල වාසය කරන්නෝ වාර්ගික වශයෙන් ඔවුනට වඩා දැඩි වෙනසක් නොමැති එහෙත් නොදියුණු ගෝත්‍රික වර්ගයා වෙති. ෂන්වරු සියලු දෙනා ම පාහේ ආගමික වශයෙන් බෞද්ධයෝ වෙති.
වැඩවසම් ක්‍රමයට හුරු ඔවුන්ට ම ආවේණික දේශපාලන ක්‍රමයක් ඔවුන් සතුව ඇත. අග්නිදින ආසියාතික බොහෝ ප්‍රදේශවල දක්නට ඇත්තේ ෂන් පාලන ක්‍රමයයි. අග්නිදිග ආසියාවේ වැඩි කොටසක් ෂන් ආධිපත්‍යයට යටත් වීම, 1253න් පසු ෂන් ව්‍යාප්තිය නිසා 16 වැනි සියවසේ දි ඇතිවූ ප්‍රතිඵලයක් සේ සැළකිය හැකිය. රජු සර්වාධිපතියෙකු වූ නමුදු නියම වශයෙන් පාලනය ගෙන ගියේ ඇමතිවරුන් විසිනි. ඒකභාර්යා සේවනය හිමි වූ සාමාන්‍ය රට වැස්සන්ට මෙන් නොව, දේවත්වයෙහිලා සළකනු ලැබූ රජුට විශාල අන්තඃපුරයක් උරුම විය. සමහර ප්‍රදේශවල රජු අග මෙහෙසිය වශයෙන් පත්කරගත යුතු වූයේ තමාගේ ඥා‌තී සො‌හොයුරියයි. රජකම පරම්පරාවෙන් උරුම වූ අතර පිය පාර්ශ්වික උරුමය රජ පවුලට පමණක් සීමා විය. දැඩි අන්තර්ජන්‍ය කුල ක්‍රමයක් නොවී ය. ෂන්වරු ඒ ඒ ප්‍රදේශවල දී එක් එක් නම්වලින් හදුන්වනු ලබත්.
(කර්තෘ: පණ්ඬුල ඇඳගම: 1969; දේවිකා ප්‍රියදර්ශනී එදිරිවීර: 1978)
(සංස්කරණය නොකළ)
