සිංහල අලුත් අවුරුද්ද
මේෂ වෘෂභාදී දොළොස් රැස දොළොස් මසක් තුළ ගෙවූ සූර්යයා අන්තිම රාශිය වූ මීන රාශියෙන් මේෂ රාශියට සංක්‍රමණය වී නව වසක් ඇරඹීම නිමිත්තේ පැවැත්වෙන සූර්යෝත්සවය සිංහල අවුරුද්ද නමින් ව්‍යවහාර වේ. මේ උත්සව දිනය සාමාන්‍යයෙන් යෙදෙන්නේ අප්‍රේල් මාසයේ දහතුන්වෙනිදාට හෝ දාහතරවෙනිදාට ය. ලංකාවේ පමණක් නොව ඉන්දියාවේ ආදි පෙරදිග වෙනත් රටවල ද මේ උත්සවය පවත්වනු ලැබේ. නක්ෂත්රය උසස් කොට සළකනු ලබන හින්දු භක්තිකයන් මේ උත්සවය වෙනුවෙන් දක්වනුයේ මහත් සැළකිල්ලකි. එනිසා ම මීට 'හින්දු අලුත් අවුරුදු උත්සවය' යන නම ද ව්‍යවහාර වෙයි. මේ උත්සවයේ විශේෂ ලක්ෂණය නම් ආහාර පිසීම, ගිනි මෙළවීම, ආහාර අනුභවය, ස්නානය, ගනුදෙනුව, වැඩ ඇල්ලීම, ගමන් යාම ආදී ජීවිතය සම්බන්ධ ප්‍රධාන හැම කාර්යයක් ම වාගේ කලින් යොදා ගත් නැකත් වේලා අනුව සිදු කිරීමයි. මේ අනුව 'නැකත්කෙළිය' නමින් පැරණි පොත පතේ සඳහන් වන උත්සවය ද මෙය ම යැයි සිතිය හැකි ය. එසේ නම් මේ උත්සවය තරම් පැරණි උත්සවයක් ලොව වෙනත් නැතැයි කිව හැකි ය. සිය මුතුන් මිත්තන් ඉන්දියාවෙන් පැමිණි බව විශ්වාස කරන එසේ ම ඉතිහාසයේ ලියැ වී තිබෙන සිංහල ජාතියට සිංහල අවුරුදු උත්සවය පැවැත්වීමේ සිරිත ද ඉන්දියාවෙන් ම ඇබ්බැහි වී ඇතැයි කීම යුක්ති යුක්ත ය.
සිංහල අලුත් අවුරුදු ගනිනු ලබන්නේ ශක වර්ෂානුකූලවයි. ශක වර්ෂය ඇරඹී ඇත්තේ ක්‍රි.ව. 78 දී සිංහාසනාරූඪ වූ වික්‍රමාදිත්‍ය ශක රජුගේ නාමය මුල් කොට ගෙන බව පිළිගත් මතයකි. ලංකාවේ ශකවර්ෂ ව්‍යවහාරය බෙහෙවින් ප්‍රචාරයට පත් ව ඇත්තේ එහි ආරම්භයෙන් බොහෝ පසුව බව පෙනේ. තුදුස් වන සියවසේ දී ලියැවී ඇති ඉතිහාස ග්‍රන්ථයක් වන රාජාවලියෙහි සඳහන් වන පරිදි ශත වර්ෂාරම්භය වී ඇත්තේ බුද්ධ පරිනිර්වාණයෙන් වසර 623ක් ඉක්ම ගිය සඳ ලක්රජ තැන්පත් චෝරනාග කාලයේ ය. ඔහුගේ රාජධානිය වූයේ අනුරාධපුරයයි.
ශකවර්ෂය සඳහන් වන පැරණි ම සාහිත්‍ය ග්‍රන්ථය 'දළදා සිරිතයි.' එය ලියැවී ඇත්තේ කුරුණෑගල රාජධානිය කොට ගත් සතරවන පරාක්‍රමබාහු රජුගේ කාලයේ ය. ශක වර්ෂ 1247 එහි සඳහන් වෙයි. එම වර්ෂය හා සම වන්නේ ක්‍රි.ව. 1325 ය. 'නව නාමාවලිය' නම් කෝෂ කාව්‍යයේ ශක වර්ෂ 1343 පිලිබඳ සඳහන් වෙයි. ක්‍රි.ව. 1420 හෝ 1421 කෝට්ටේ රජ බවට පත් සවන පැරකුම්බා කාලයේ දී ය, එම පොත ලියා ඇත්තේ.
ශක වර්ෂය සදහන් වන, මෙතෙක් සොයා ගෙන ඇති පැරණි ම ශිලා ලේඛනය ගඩලාදෙණි සෙල්ලිපියයි. පළමුවන ධර්මකීර්ති සංඝරාජයන් වහන්සේගේ නම හා සම්බන්ධ එහි සඳහන් ශක වර්ෂය 1266 වෙයි. එම වර්ෂය හා සම ක්‍රිස්තු වර්ෂය 1344 වෙයි. සාහිත්‍ය ග්‍රන්ථ අනුව සිංහලයන් නක්ෂත්රය බෙහෙවින් අනුගමනය කිරීමට ඇබ්බහී වී ඇත්තේ තුදුස්වන සියවසින් මෙපිට පටන් ය. සිංහල අලුත් අවුරුදු උත්සවයක් බවට පත් ව ඇත්තේ මේ වකවානුවේ පටන් ය.
සිංහල අලුත් අවුරුද්ද පැවැත්වෙන්නේ ඔවුන්ගේ ජාතික ආහාරය වන වී අස්වැන්න රැස්කර ගත් ඉක්මනින් ය. සාමාන්‍යයෙන් 'මහ' අස්වැන්න කපා පාගා ගන්නේ පෙබරවාරි මාර්තු දෙමාසයේ නොහොත් නවම් මැදින් දෙමාසසේ ය. ඉනික්බිති පැමිණෙන බක් මාසයේ දී අවුරුදු උත්සවය පවත්වනු ලැබේ. සූර්ය මාස ක්‍රමයෙන් වර්ෂයේ මුල් මාසයේ නොහොත් රවිය මේෂ නම් වේ. වී ගොවිතැන සම්බන්ධයෙන් සූර්යයාගේ විශේෂ බලපෑමක් ඇති හෙයින් අවුරුදු උලෙළ සූර්යයා මුල් කොට ගෙන පැවැත්වීමට පෙළඹුණේ වන්නට ද බැරි නැත. නක‍්ෂත්‍රානුරූප ව ග්‍රහ මණ්ඩලය මනුෂ්‍යයාගේ ජීවිතය කෙරෙහි මහත් බලපෑමක් ඇතැයි අදහන සමාජයක් විසින් ප්‍රධාන ග්‍රහයා වන සූර්යයාට විශේෂ තැනක් හිමි කිරීමේ ආශ්චර්යයක් නැත.
පුරාණ කාලයේ සිංහල අලුත් අවුරුදු උත්සව කාලයේ පැවැත්වුණු එළිමහන් ක්‍රීඩා අතර බුහු ගැසීම, පන්දු ගැසීම, ලුණු පැනීම, ඔංචිලි පැදීම, අං ඇදීම, පොරපොල් ගැසීම, හරක් පොර ඇරීම, අලි එලවීම වැනි ක්‍රීඩා පැවැත්වීම පිණිස ඉඩකඩ සහිත තැනිතලා බිම් අවශ්‍ය විය. ඒ සඳහා තෝරා ගන්නා ලද්දේ ඇරී ඇති වෙල් යායවල් ය. ගම්බඳ ලොකු කුඩා ගැහැනු පිරිමි කවුරුත් අවුරුදු කාලයෙහි ක්‍රීඩාවලට හවුල් වෙති. දොළහ දැමීම, නෙරෙංචි ඇදීම, ඔළිඳ කෙළිය, රබන් ගැසීම වැනි ගෘහ ක්‍රීඩාවන්හි බෙහෙවින් යෙදුණෝ කාන්තාවෝ ය.
අලුත් රෙදි හැඳීම අවුරුදු උත්සවයේ විශේෂ ලක‍්ෂණයයි. කුඩා ළමුන් සඳහා 'රතිඤ්ඤා' මෙහි ගෙනවිත් ඇත්තේ චීනයෙනි. 'රතිඤ්ඤා' යන නමත් චීන නමක් සේ පෙනේ.
උත්සව සමයට මත්පැන් පානය ඉතා පෙර සිට පැවති සිරිතකි. සිංහල අවුරුද්ද දා ද මත්පැනින් සතුටු වන්නෝ එමට වෙති. අරක්කු ආදි නොයෙක් මාදිලියේ මත්පැන් වර්ග සුලභ වන්නට පෙර කිතුල්, පොල් සහ තල්රා බහුල ව පානය කළෝ ය.
බේබි කැපීම, බූරුවා ගැසීම, අජුද බැලීම, දාන් ඇදීම වැනි නව පන්නයේ ක්‍රීඩාත් සිංහල අවුරුදු කාලයේ බෙහෙවින් කෙරෙති. 'කැට ගැසීම' නම් ක්‍රීඩාව හැඳින්වුයේ 'අක‍්ෂ' ක්‍රීඩාව නමිනි. කෙසෙල් කැන් ඉදවීම, කැවුම් - කොකිස් බැදීම, අග්ගලා - වැලිතලප - අලුවා ආදීය තැනීම අලුත් අවුරුද්ද වෙනුවෙන් නොවරදවා සිදුවන කරුණු ය.
අලුත් අවුරුදු සමය සිංහල මිනිස්සුන්ගේ ජීවිත මුළුමුනින් ම වාගේ අලුත් මුහුණුවරක් ගන්නා කාලයයි.
අලුත් අවුරුදු සංක්‍රාන්තිය වන්නට පෙර කිසිදු ශුභ කටයුත්තක නොයෙදිය යුතු හෙවත් නැකත් නැති (නොනගත) කාලයක් වෙයි. එය ලිත්වල සටහන් කර ඇත්තේ 'පුණ්‍යකාලය' වශයෙනි. ඒ කාල සීමාව තුළ කළ යුත්තේ ගමේ විරාරස්ථානය වෙත ගොස් තුනුරුවන් පුදා ලබන නව වසර සාර්ථක කර දෙනු පිණිස දෙවියන්ට පින් දීමයි, භික්ෂූන් වහන්සේගේ ආශීර්වාදය සහ උපදෙස් අනුශාසනා ලැබීමයි.
සංක්‍රාන්තිය වූ පසු ගිනි දැල්වීම, ආහාර පිසීම, අනුභවය, ගනුදෙනු කිරීම, වැඩ ඇල්ලීම, හිස තෙල් ගෑම, නෑම, නව සඳ බැලීම, ගමන් යාම වැනි ක්‍රියාවන්ට යෝග්‍ය ශුභ මුහුර්ත නැකැත්තන් විසින් ගැණ බලා ලිත්වල සඳහන් කර ඇත. මහජනයා ඒවා අනුගමනය කරති. බිත්ති ලිත් සුලභ නොවූ කාලවල ගමේ නැකැත්තා විසින් ගැණ සකස් කළ සංවත්සර පත්‍රය ගෙයක් ගානේ බෙදා හරින ලදි. ඔහුට ඒ සඳහා වී, සහල්, පොල්, තුනපහ, අලුත් රෙදි, බුලත්, දුම්කොළ ආදිය පමණක් නොව මුදල් ද තෑගි වශයෙන් දෙන ලදි.
'ගල්ලද්දා' කැති, පොරෝ, හිරමණ, ආදියත් 'කුළුපොත්තා' කුළු, මලු, පෙට්ටි, පැදුරු, කුරු, අඩි ආදියත් 'හුලවාලියා' ඉදල්, මුස්නු, රබන්, බෙර ආදියත්, 'වඩුවා' වංගෙඩි, මෝල්, කොලෙම්බු ආදියත් සාදාගෙන ගමේ ගෙයක් පාසා ගොස් බෙදා දී වී ආදිය ලබා ගනිති.
යද්දෙස්සා ද යකැදුරා ද කපුරාළ ද අවුරුද්දක් පුරා තමන්ගේ ගැමියන් උදෙසා කළ සේවාවනට සෑහෙන වේතනයක් අලුත් අවුරුද්ද උදා වන්නට පෙර ඒ ආසන්න දිනවල ලබා ගැනීම පෙර සිරිත විය. ගමේ වෙද රාළට ද තමන් කළ සේවය සදහා ගම් වැසියගේ හරසර සහ ලාභ ලැබුණේ අවුරුදු සමය නිමිති කරගෙන ය.
ඉසතෙල් ගෑම
සිංහල අවුරුදු උත්සවය නිමිත්තෙන් සිදුකරනු ලබන චිරාගත සිරිත් විරිත් අතර හිස තෙල් ගෑමට හිමි වන්නේ විශේෂ තැනකි. උඩරට පෙදෙස‍ෙහි මේ සිරිත් හැඳින්වෙන්නේ තෙල් ඇඹුල් ගෑම කියායි. අවුරුදු උත්සවය ගෙවී දින කිහිපයක් ඉක්ම ගිය පසු යෙදෙන ශුභ මුහූර්තයකින් හිස තෙල් ගෑම සිදුවෙයි. මේ සඳහා පිළියෙල කරනු ලබන 'ක‍්ෂාය' හෙවත් 'තෙල් ඇඹුල' සැවැන්න මුල්, ඉරිවේරිය, කොහොඹ කොළ යුෂ, දෙහි ආදී නොයෙක් ඖෂධ බහා කකාරා ගනිත්. ඒ වර්ෂවල අවුරුදු චාරිත්‍ර නියම කරන නක‍්ෂත්‍රචාර්යවරු ඒ ඒ වර්ෂවල තෙල් ඇඹුල් සාදා ගන්නා ආකාරය ද ලිත්වල සඳහන් කරති. හිස තෙල් ගෑම විශේෂයෙන් ම සිදු කරන්නේ පවුලේ වැඩි මහල්ලෙකු විසිනි. නුග, බෝ, කරඳ, නික, කොහොඹ ආදී ඒ ඒ වර්ෂවල නියම කර ඇති කොළ වර්ග දෙකක් හිසටත් පයටත් තබා තෙල් ඇඹුල් ගෑම සිදුකරනු ලැබේ. අලුත් අවුරුද්ද ලෙඩ රෝගවලින් තොර කාල සීමාවක් කර ගැනීම ඉස තෙල් ගෑමේ මුලික පරමාර්ථයයි.
ගමේ රටේ හැම දෙනා ම එක ම වේලාවකට එකට කටයුතු කරමින් සිදු කරන මෙම සිරිත්විරිත් මඟින් ඥාතිමිත්‍රාදීන් අතර සමගිය මෙන් ම පුණ්‍ය ක්‍රියා මගින් ආශීර්වාදය ද පරිසරය - සතාසිව්පාවුන් සමඟ සහජීවනයෙන් වාසය කිරීම ද අපේක්ෂා කෙරේ. මෙහි ලා විශේෂයෙන් රටේ නොයෙක් තැන විසිරී සිටින ඥාතීන් සිය නිවෙස්වලට ඒකරාශී වීම තුළින් ඔවුන් අතර අන්‍යොන්‍ය සමගිය වඩාත් වර්ධනය කර ගැනීමට අවස්ථාව උදා වේ. ඒකාකාරී ව ආ දෛනික පැවැත්ම මඳකට නතර කොට නව ජීවයකින් නැවුම් බවකින් නව වසරක් ආරම්භ කිරීමෙන් වඩාත් උනන්දුවෙන් ක්‍රියා කිරීමට ද ජනතාවට අවස්ථාව උදා වී තිබේ.
(කර්තෘ: හපුගොඩ සුමනතිස්ස ස්ථවිර: 1964)
(සංස්කරණය නොකළ)
