සූවිසි විවරණ
මෙයින් සාරාසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයකින් පෙර සුමේධ නම් මහතවුසන් වැ අප මහ බෝසතාණෝ දීපඞ්කර බුදුන් සමීපයෙහි බුද්ධත්වය සඳහා නියත විවරණ ලැබූහ. ඒ කල්පයෙහි තණ්හඞ්කර, මේධඞ්කර, සරණඞ්කර, දීපඞ්කර යයි සතර බුදු කෙනෙක් ලොව පහළ වූහ. එයින් පළමු දැක් වූ තුන් බුදුවරයන් වෙත බෝසතුන්ට විවරණ නැත. සතරවැනි වූ 1. දීපඞ්කර බුදුන්ගෙන් පළමුවන විවරණය ලැබිණ.
එයින් පසු එකාසඞ්ඛ්‍යයක් ඉක්මැ ගිය කල්හි 2.කොණ්ඩඤ්ඤ නම් බුදුහූ ලොවැ පහළ වූහ. එකල බෝසතාණෝ විජිතාවී නම් සක්විති ව විවරණ ලත්හ. එතැන් සිට එකාසඞ්ඛ්‍යක් ඉක්මැ ගිය කල්හි එක් ම කල්පයෙක්හි 3. මඞ්ගල, 4. සුමන, 5. රේවත, 6. සෝභිත යයි සතර බුදු කෙනෙක් පහළ වූහ. ඒ සතර බුදුන් කෙරෙහි ද බෝසත්හූ පිළිවෙළින් සුරුචි නම් බමුණෙක් වැ, අතිදේව නම් බමුණෙක් වැ, අජිත නම් බමුණෙක් වැ වශයෙන් විවරණ ලැබූහ. එයින් පසු එකාසඞ්ඛ්‍යක් ඉක්මවා 7. අනොමදස්සී, 8. පදුම, 9. නාරද යයි තුන්බුදු කෙනෙක් පහළ වූහ. එහි ද බෝසත්හු පිළිවෙළින් යක් සෙනවියෙක් වැ සිංහරාජ්‍යක් වැ මහ ඍෂිවරයෙක් වැ විවරණ ලත්හ.
ඊටපසු මෙයින් කල්ප ලක්ෂයකින් පෙර එක් කපෙක 10. පදුමුත්තර නම් එක් මැ බුදු කෙනෙක් පහළ වූහ. එකල බෝසතාණෝ ජටිල නම් මහ රැටියෙක් වැ විවරණ ලත්හ. අනතුරුව කල්ප තිස්දහස් වැනි කලක් මත්තෙක 11. සුමේධ, 12. සුජාත යන බුදුවරයෝ දෙදෙනා පහළ වූහ. එසඳ අප බෝසත්හු උත්තර නම් මානවයෙක් වැ, සක්විති රජ වැ විවරණ ලත්හ. තවද මෙයින් පෙර එක් දහස් අටසිය වැනි කල්පයෙහි 13. පියදස්සී, 14. අත්ථදස්සී, 15. ධම්මදස්සී යන තුන්බුදුවරයෝ ලොව පහළ වූහ. ඒ බුදුවරුන් වෙත ද අප බෝසතාණෝ පිළිවෙළින් කසුප් නම් මානවකයෙක් වැ ද සුසීම තවුසෙක් වැ, සක්දෙව් රජ වැ විවරණ ලත්හ.
මෙයින් කල්ප අනූසතරකට පෙර එක් කපෙක 16. සිද්ධත්ථ නම් එක් බුදු කෙනෙක් පහළ වූහ. ඒ බුදුන් වෙත බෝසත්හු මඞ්ගල නම් තවුසෙක් වැ විවරණ ලත්හ. යළි දෙඅනූ කපෙකින් පෙර එක් කල්පයෙක 17. තිස්ස 18. ඵුස්ස යන දෙබුදුවරයෝ පහළ වූහ. එසඳ බෝසත්හූ සුජාත නම් රජ වැ, විජිතාවී නම් රජ වැ විවරණ ලත්හ. මෙයින් එක් අනූවැනි කල්පයෙහි ද 19. විපස්සී නම් බුදූහු ලොව පහළ වූහ. එකල බෝසතාණෝ අතුල නම් නා රජක් වැ ඒ බුදුන්ගෙන් විවරණ ලත්හ. යළිඳු මෙයින් පෙර තිස්එක් වැනි කල්පයෙහි 20. සිඛී, 21. වෙස්සභූ යයි බුදුවරයෝ දෙදෙනෙක් පහළ වූහ. එකල්හි ද බෝසත්හූ අරින්දම නම් රජ වැ, සුදස්සන නම් රජ වැ විවරණ ලත්හ.
එයින් පසුව මේ භද්‍ර කල්පයෙහි සතර බුදු කෙනෙක් ලොව පහළ වූහ. 22. කකුසඳ, 23. කෝනාගම, 24. කස්සප යන බුදුවරුන් හා අප ගෞතම බුදුහු ය. එහි ආ පළමු තුන්වරයන් වෙත අප මහබෝසතාණෝ පිළිවෙළින් ඛෙම නම් රජ වැ, පබ්බත නම් රජ වැ, ලෝතිපාල නම් මානවක වැ විවරණ ලත්හ. මෙහි පළමු දැක් වූ තුන් බුදුවරයන් හැර සෙසු සූවිසි බුදුවරයන්ගෙන් අප බෝසතාණන් විවරණ ලැබූහ. මෙසේ සූවිසි වරෙක සූවිසි බුදුකෙනෙකුන් විසින් සුමේධ ආදි අත්බැව්හි උපන් අප බෝසතාණන් හට මෙතෙම මා සේ ම මතු බුදුවන්නේ යැයි වදාළ බව බුද්ධවංස - ජාතකකට්ඨකථා ආදියෙහි සඳහන් වේ. මේ සූවිසි විවරණයන් විහාරස්ථානවල ප්‍රතිමා මන්දිරයන්හි බෝහෝ සෙයින් ඇඳිමෙන් හා බැඳිමෙන් සංදර්ශිත ව ඇත. එහෙයින් හැම සූවිසි විවරණයක් පිළිබඳ ව බැසගත් හැඟීමකුදු ඇත්තේ ය.
(කර්තෘ: ලබුගම ලංකානන්ද හිමි: 1958)
(සංස්කරණය නොකළ)
