සුගත
මෙහි නිෂ්පත්තිය අනුව විමසා බැලීමේ දී පෙනී යන්නේ 'සුගත' යන්නෙහි අර්ථ රාශියක් ඇති බවයි. ඒ හැම අර්ථයක් ම බුදුන් කෙරෙහි දක්නා ලැබේ. විශේෂයෙන් නව අරහාදි බුදුගුණ ප්‍රකාශ වන "ඉතිපි සො භගවා අරහං..." යන පාඨයෙහි සිව්වන ගුණය ලෙස මෙය 'සුගත' බුදුගුණය දක්වා තිබේ. බුදුගුණාලංකාර සිංහල පද්‍ය ග්‍රන්ථයෙහි එය මෙසේ විස්තර වී තිබේ.
"යහපත් කොට යෙතැ'යි
සුන්දර තැනට සැපතැයි
සොඳුරු බස් කියතැ'යි
කියති ඒ මුනිරජුට සුගතැ'යි"
ශෝභන ගමන-ක්‍රියා ඇතියෙන් 'සුගත' යැයි කියනු ලැබේ. මෙහි දී 'ගත' ශබ්දය ගමනයෙහි භාවිත වේ. බුදුන්ගේ ගමනය හෙවත් යාත්‍රාව (ගමන් විලාසය) ශෝභන වෙයි. සුපිරිශුද්ධ වෙයි. ඒ කිමෙකැ යත්, ආර්ය මාර්ගය වේ. ඒ ආර්ය මාර්ග ගමනයෙන් ක්ෂේමය හෙවත් නිවන කරා නොගැටෙමින් ගියේ නුයි 'සුගත' නම් වේ. මෙහි ශෝභනාර්ථයෙහි එන 'සු' ශබ්දය 'ගත' ශබ්දය හා එක්කොට 'සුගත' ශබ්දයෙහි ශබ්දයෙහි නිෂ්පත්ති දත යුතු ය. මේ එක් අර්ථයෙකි.
සුන්දර ස්ථානය වන අමෘත මහා නිර්වාණය කරා ගිය හෙයිනුදු 'සුගත' නම් වේ. යනු එක් අර්ථයෙකි. "සම්‍යග්ගත වන බැවින් (=ඒ ඒ මාර්ගයෙන් ප්‍රහීණ ක්ලේශයන් වටාලා නොඑන සැටියෙන් ගියේනුයි 'සුගත' නම් වේ යනු එක් අර්ථයෙකි". දීපංකර බෝධිමූලයෙහි පටන් බෝමැඬ දක්වා සම්‍යක් ප්‍රතිපත්තියෙන් ලෝකාර්ථ කරමින් ශාශ්වත - උච්ඡේද, කාමසුඛ - ආත්මක්ලමථ යන අන්ත නොගනිමින් සම්‍යග්ගත වෙනුයි හෝ සුගත නම් වේ යනු දු එක් අර්ථයෙකි. 'සම්‍යග්ගත' (=මනා වචන = යුක්ති බස් බිණීම) ඇති බැවින් 'සුගත' නම් වේ යනුදු එක් අර්ථයෙකි. මෙහි දී 'සුගද' යැයි කිය යුක්ත 'ත' කාරාන්ත කොට 'සුගත' යැයි කියති.
මෙසේ 'සුගත' ශබ්දයෙහි නිෂ්පත්ති අර්ථ නානාවිධ වෙයි. මේ හැම අර්ථයක් මැ බුදුන් කෙරෙහි වැටේ. එවන් නව අරහාදී බුදුගුණ කෙරෙහි මේද එක් ගුණයෙකි. විසුද්ධිමග්ගයෙහි ඡ-අනුස්සති නිද්දේසයෙහි ද 'ජිනාලඞ්කාරවණ්ණනා' ආදි පාළි පොත්හි ද බුත්සරණ ආදි සිංහල පොත්හි ද විස්තර කර ඇත.
(කර්තෘ: කෝදාගොඩ ඤාණාලෝක හිමි)
(සංස්කරණය නොකළ)
