ගිනිගත්පිටියේ සංඝරක්ෂිත නායක ස්වාමීන්ද්‍රයෝ
සරණංකර සංඝරාජයන් වහන්සේගේ ප්‍රධාන ශිෂ්‍යවරුන් අතුරෙන් කෙනෙක් වූ මුන්වහන්සේ සත් කෝරළයේ ප්‍රධාන සංඝරාජ පදවිය දැරූහ. ශ්‍රි.බු.ව. 2251 (ක්‍රි.ව 1708) වැන්නෙහි උඩරට ගිනිගත්පිටිය නම් ග්‍රාමයෙහි උපන් මුන් වහන්සේ සොළොස්වන වයසේ දී සත්කෝරළයේ රාජමහා විහාරස්ථානයෙහි වැඩහුන් වැලිවිට සරණංකර සාමණේරයන්ගේ පිණ්ඩපාත කිරීමේ දී සසුන් පිළිවෙත් දැක සැදැහැයෙන් එකල පැවති සිල්වත් ව්‍යවහාරයෙන් සරණංකර සාමණේරයන් වෙත පැවිදි වූහ. බුද්ධ වර්ෂ 2269 දී හුළංගමුවේ අන්තිම තෙරුන් වහන්සේ අපවත්වීමට සමීප කාලයෙහි හෙරණ පැවිද්ද ලැබූහ. එතැන් සිට නියමකන්දේ වෙසෙමින් වැලිවිට සාමණේර හිමියන් වෙත බණ දහම් හා ව්‍යකරණ ශාස්ත්‍රාදිය ඉගෙන අනිත් ශිෂ්‍යයනට වඩා ඉක්මනින් සමර්ථ වූහ. සිලෝ ගාථා අෂ්ටකාදි රචනාවෙහි ද දක්‍ෂ ව දෙතිස් වියේහි දී සරණංකර හිමියන්ගේ අතවැස්සනට ඉගැන්වීමෙහි ද නිරත ව උන් වහන්සේට බොහෝ උපකාර ව විසූහ.
බුද්ධවර්ෂ 2284 වැන්නෙහි, දන්තධාතූ අෂ්ටකය ද පාදලාඤ්ඡනාෂ්ටකය, මුනිරාජාෂ්ටකය හා තෙරුවන්මාලා නමැති එළු සිලෝ සතකය ද ලියන ලද්දේ ය. මේ හැර සඟරජ හිමියන් විසින් ලියන ලද සාරාර්ථසංග්‍රහ ආදී පොත්වල කර්තෘ වර්ණනාත්මක අවසාන වාක්‍ය රචනා කරන ලද්දේත් මුන් වහන්සේ විසිනි. උපසම්පදාව සිද්ධ කර ගැනීම සඳහා ලියන කියන දේට සරණංකර හිමියන්ට උපස්තම්භ වූවෝත් මුන් වහන්සේ ම ය.
බු.ව 2296 දී සියම් උපසම්පදාව ආරම්භයේ දී එම වර්ෂයේ පසුවස් සඳහා උපසම්පදාව ලැබූ සාමණේරවරුන් අතුරෙහි ගිනිගත්පිටියේ සාමණෙරයන් වහන්සේ ද කෙනෙක් වූහ. බු.ව 2306 දී දසවස් පිරුණු සිංහල භික්ෂූන්ට පළමුවෙන් ‘ථෙරසම්මුති’ දෙන අවස්ථාවෙහි ගිනිගත්පිටියේ තෙරණුවෝද ‘ථෙරසම්මුති’ ලැබූහ. යළි සත් කෝරළයේ සංඝනායක පදවිය ලැබී එහි ගොස් මැද්දේපොළ විහාරස්ථානයෙහි වැඩ සිට සත් කෝරළයේ ශාසනාභිවෘද්ධියට ක්‍රියාරම්භ කළහ. සංඝරාජයාණන් වහන්සේගේ අන්තිම අවස්ථාවට සහභාගී නොවූ හෙයින් ආදාහනයෙන් පසු මහනුවරට පැමිණ උන් වහන්සේට පින් අයිති කරනු සඳහා සිදු කළ පින්කම් මහා පින්කම් පිළිබඳ ව ‘සංඝරාජ සාධුචරියාවෙහි’ විස්තර වේ.
ලංකා බුද්ධශාසනයේ අභිවෘද්ධිය සඳහා මෙපමණ ශිෂ්‍ය-ප්‍රශිෂ්‍ය භික්ෂු සන්තතියක් ඇති කළ සරණංකර සංඝරාජයන් වහන්සේගේ අන්‍ය අතවැසියෙක් නැති තරම් ය. සංඝරක්ෂිත ස්වාමීන්ද්‍රයන් ජීවමාන සමයෙහි ම පහළ දොළොස්පත්තුවේ සෑම පෙදෙසක ම උන් වහන්සේගේ ශිෂ්‍ය - ප්‍රශිෂ්‍ය භික්ෂූහූ ව්‍යාප්ත ව ගියහ. පහතරටට පැමිණි කුඩා ගිනිගත්පිටියේ නමැති ශිෂ්‍යවරයා පිහිටුවාලූ භික්ෂූ සන්තතිය රයිගම් සල්පිටි දෙකෝරළයෙහි සිය ගණනින් පැතිර ගියේ ය. මොල්ලිගොඩ ප්‍රවචනෝදය හා හොරණ විද්‍යාරත්න යන ප්‍රසිද්ධ විද්‍යාස්ථානයෝ ගිනිගත්පිටියේ සංඝරක්ෂිත ස්වාමීන්ද්‍රයන්ගේ පරපුරට අයත් වෙති. කෝට්ටේ ශ්‍රී කල්‍යාණි මහා සංඝසභාවේ මහානායක පදවිය හෙබ වූ ශ්‍රි මහාවිහාරවංශාලංකාර විමලකීර්ති, ඉන්ද්‍රජෝති, අරියවංශාභිධාන ස්වාමීන්ද්‍රයෝ ද ගිනිගත්පිටියේ සංඝරක්ෂිත නාහිමියන්ගේ ප්‍රශිෂ්‍යවරයාණ කෙනෙකි.
සංඝරාජ සාධුචරියාවහි හා සිංහල උපාසකජනාලංකාරයේ ද සංඝරක්ෂිත චරිතය පිළිබඳ කරුණු දක්වේ.
(කර්තෘ: ලබුගම ලංකානන්ද හිමි: 1956)
(සංස්කරණය නොකළ)
