ෂඩ් භාෂා
කාව්‍ය බන්ධනයෙහි ලා කවිරාජ යයි සම්භාවනාවට සුදුසු වීමෙහි ලා කවියකු විසින් දැන තිබිය යුතු භාෂා හය මෙනමින් හැඳින්වේ. එම භාෂා හය නම්, ‘සංස්කෘත, ප්‍රාකෘත, මාගධී, පෛශාචී, ශෞරසේනී, අපභ්‍රංස’ යනුවෙනි.
1. සංස්කෘත
එනම් දෙවියන්ට හිමි භාෂාව ය. දෛවී, ගීර්වාණවාණී, සුරවාණී නම් ද එයට ව්‍යවහෘත ය. ඍග්වේදාදි වේද, බ්‍රාහ්මණ, උපනිෂද් ආදි බ්‍රාහ්මණ ආගමික ග්‍රන්ථ ද මහාභාරතය, රාමායණ ආදී ඉතිහාස ග්‍රන්ථ ද අෂ්ටධ්‍යායී වැනි ව්‍යාකරණ ග්‍රන්ථ ද මාධ්‍යමික කාරිකා වැනි දාර්ශනික ග්‍රන්ථ ද කෞටිල්‍ය අර්ථශාස්ත්‍ර වැනි ආර්ථිකවිද්‍යාව පිළිබඳ ග්‍රන්ථ ද සෞන්දරානන්ද, කාදම්බරී වැනි සාහිත්‍ය කාව්‍ය ප්‍රබන්ධ ද මෙම සංස්කෘත භාෂාවෙන් රචනා කොට තිබේ. භාෂා, ව්‍යාකරණ, ආගම්, දර්ශන, ජ්‍යෝතිෂ, වෛද්‍ය, වේද, කාමශාස්ත්‍ර ආදි විෂය ක්ෂේත්‍ර රැසක් සඳහා සම්පාදිත විශාල දැනුම් සම්භාරයක් සංස්කෘත භාෂාවෙන් රචිත ය. මෙය කාලය අතින් මෙන් ම දැනුම අතින් ද විශ්වීය දැනුම අතින් අතිමහත් ය. මෙම භාෂාව සඳහා නිශ්චිත අක්ෂර මාලාවක් නොමැති අතර එය ඉන්දියාවේ දී ලියනු ලබන්නේ ‘දේවනාගරී’ නම් අක්ෂාර භාවිත කරමිනි. සංස්කෘතයෙන් බඳනා ලද පද්‍යයක් මෙසේ ය. “උන්නම්තෛකභ්‍රෑලතමාන නමස්‍යාඃ පදානි රචයන්ත්‍යාඃ, කණ්ටකිතෙනප්‍රථයති මය්‍යනුරාගං කපොලෙන.”
2. ප්‍රාකෘත
එනම් කින්නර ආදීන්ට හිමි භාෂාව ය. සංස්කෘත ශබ්ද ප්‍රකෘති ඇති බැවින් භෘෂාව ප්‍රාකෘත වී ඇත. ප්‍රාකෘත භාෂාවෙන් බඳනා ලද පද්‍යයක් මෙසේ යි. “තුජ්ඣණ ආණ හිඅඅං මම උණා මඅණේ දියා අරත්තිං අ නික්තිව තවෙඉ වලිඅං තුහජුත්තමණොරහාඉ ආගාම”
3. මාගධී
මගධ රටවැසියන්ට හිමි බස ය. මගධ රට උපන් හෙයින් හෝ මගධ රටවැස්සන්ගේ හෙයින් හෝ මාගධී නම් ආදිකල්පක මනුෂ්‍යයෝ ද බ්‍රහ්මයෝ ද වෙන බසක් නොඇසූ දරුවෝ ද සම්බුදුවරයෝ ද එම බසින් කථා කරත් ල. එබැවින් එය මූලභාෂා යයි ද යෙත්. මහාසද්දනීති නම් ග්‍රන්ථයෙහි මුඛබන්ධයෙහි මෙසේ දැක්වේ. “සාමාගධී මූලභාසා නරා යායා දි කප්පිකා, බ්‍රහ්මානො චස්සුතා ලාපා සම්බුද්ධාපි භාසරෙ”
4. පෛශාචි
එනම් යක් පාසස් ආදීන්ට හිමි භාෂාව ය. එම බසින් බඳනා ලද පද්‍යයක් මෙසේ යි. “පණමත පණ අප්පකුපිත ගොලීචලනග්ගලග්ගපඩිචිං වම්, දසසුණහ දප්පණෙසු එ ආ දසතණුධලං ලුද්දම්”
5. ශෞරසෙනී
එනම් ශූරසෙන ජනපද, මථුරාපුර ආදියෙහි වැස්සනට හිමි බස ය. එම බසින් බඳනා ලද පද්‍යයක් මෙසේ ය. “තං සිටඑචු අඞ්කුර දිණ්ණෙ කාමස්ස ගහි ද ධණු අස්ස, ජු ඉව ඉමණමොහණ සහො පඤ්චම්භහිඔසරො හො හි”
6. අපභ්‍රංශ
ආභීර (ගොපලු) ආදීන්ගේ බස ය. අප ශබ්දමය භාෂාවකි. සාධු ශබ්දයන්ගේ ශක්ති වෛකල්‍යයෙන් යෙදූ අන්ක1මයක උච්චාරණයෙන් යුක්ත වූයේ අප ශබ්ද යැ. එය කීහ. “තඑව ශක්ති වෛකල්‍ය ප්‍රමාදාලසතාදිභිඃ, අන්‍යොච්චාරිතාඃ ශබ්දා අපශබ්දා ඉතීරිතාඃ”
එම බසින් බඳනා ලද පද්‍යයක් මෙසේ ය. “ලඉ වප්පල පිඅදුඞං කුදො අම්හාණං හුඤ්ඡාසි, පුත්තහ මත්ථෙ හත්ථො ජඉදහි ජම්මෙවිජාදං ආසි”.
මොග්ගල්ලායන පඤ්චිකාප්‍රදීප සංඥාපනය.
සමහර කොටස් වාචස්පති ය.
(කර්තෘ: :1956)
(සංස්කරණය නොකළ)
