හැඩිපන්නල ශ්‍රි ප්‍රඥාලෝක හිමි
(1903.03.23-1953.09.17). 20 වන සියවස මුල් භාගයේ විද්‍යාලංකාර පිරිවෙන ඇසුරෙනි වැඩ විසූ ධර්ම, ශාස්ත්‍ර, භාෂා, සාමාජ ක්ෂේත්‍රයට නිහඬ සේවයක් කළ නිරහංකාරාදී ශ්‍රමණ ගුණයන්ගෙන් ඇසුරු කළවුන්ගේ සිත් දිනාගත් බෞද්ධ භික්ෂුවකි. සත් කෝරළයේ සිංහල වෙද මහතකුගේ පුත්‍ර ව උපන් ටි.ඇම්.ගුණසේකර නම් ළදරුවෙක් 1918 දී පෑලියගොඩ විද්‍යාලංකාර පිරුවනට වෙදකම ඉගෙනීමට බැදුණේ ය. විද්‍යාලංකාර පිරිවේණාධිපති ගරු ලුණුපොකුණේ ශ්‍රි ධර්මානන්ද නායක මාහිමියෝ මොහුගේ විනීත වියත්කම් දැක පැවිදි වනන්ට අවවාද කළහ. 1921 දී උන් වහන්සේ වෙත පැවිදි වූ මේ හුරුබුහුටි ළදරුවාට ‘හැඩිපන්නල ශ්‍රී ප්‍රඥාලෝක’ යන නම ව්‍යවහාර විය.
විද්‍යාලංකාර පිරුවන්හි වර්ග පිළිවෙළින් වර්ගයේ ප්‍රමුඛයා වශයෙන් ත්‍යාග දිනාගෙන ඉගෙනීම කළ මේ හිමියෝ 1926 දී මහනුවර මල්වතු මහා විහාරයෙහි දී උපසම්පදාව ලැබූහ. විද්‍යාලංකාර පිරුවන්හි ත්‍රිපිටක විභාගයන් සමත් ව ත්‍රිපිටකාචාර්ය උපාධිය ලත් මේ හිමියෝ එහි 1929-1945 උපාචාර්ය ව ද 1945-1948 විද්‍යාලයාංශයෙහි ප්‍රධාන ව ද 1948-1953 උපප්‍රධානචාර්ය ව ද විශාල ධර්ම ශාස්ත්‍ර සේවයක යෙදුණහ. බුද්ධගයාව, කල්කටාව, මයිසෝරය ආදී ප්‍රදේශවල ධර්ම ප්‍රචාරය සදහා තුන් වරක් ම ඉන්දියාවට ගිය මේ හිමියන් වෙතින් චීන, ජපන්, නේපාල, බුරුම, චිටගෝන, ස්‍යාම, එංගලන්ත, ඕලන්ද, ඇමරිකාදී රටවලින් පැමිණි පඬිවරු බුද්ධ ධර්මය හදාළහ.
චීනය ගැන විශේෂඥතාවයක් ඇති ව සිටි මුන් වහන්සේ නරාවිල ධම්මරතන ස්ථවිරයන් වහන්සේ සමඟ ‘භාරතීය දර්ශන’ නම් සිංහල ග්‍රන්ථය නිපදවූහ. කාව්‍යසේකර සාරාංශය, රඝුවංශසාරය තැනූ මේ හිමියන්ගේ න්‍යායබින්දු විවරණය, දර්ශන කථා වැනි නිබන්ධන මුද්‍රණය වී නැත.
මේ හිමියන් නිරහංකාර සරල ජීවිතයක් ගත කළ ද ලෝක සාමය හා ප්‍රජාතන්ත්‍රගරුක සමාජයක් පිහිටුවීම සදහා උද්යෝගවත් ව ක්‍රියා කරන නොයෙක් සංස්ථා හා ව්‍යාපාරවලට තම සහයෝගයක් දැක්වූහ. චීන, රුසියාව, චෙකෝස්ලෝවැකියා ආදී නොයෙක් රටවල කෙරෙන සංස්කෘතිය හා දාර්ශනික වැඩ ගැන ලිපිලේඛන මඟින් සම්බන්ධයක් ඇති ව සිටි මේ පඬිහිමියන් ගැන ඒ රටවල වගකිව යුතු අය තුළ ද මහත් සැළකිල්ලක් හට ගත්තේ ය. ලංකාවේ බොහෝ අය හැඩිපන්නල ප්‍රඥාලෝක හිමියන් ගැන නොදනිති. ප්‍රසිද්ධ වීමට හෝ තමන් කරන පොදුවැඩ පළ කරවීමට හෝ මේ හිමියෝ කිසිදු විටක උත්සාහ නොකළහ. එහෙත් උන් වහන්සේ වෙතින් ඉගෙන ගත් දහස් ගණන් ගිහිපැවිදි ශිෂ්‍යයෝ ද බෞද්ධා’බෞද්ධයෝ ද ලාංකික විදේශිකයෝ ද මේ හිමියන් සුපේශල ශික්ෂාගරුක භික්ෂු ජීවිතයක් ද ධර්ම ශාස්ත්‍ර දියුණුව ලෝක සාමය ආදී පොදුවැඩට කැප කළ ජීවිතයක් ද අප්‍රකට උදාර ජීවිතයක් ද ගත කළ දුර්ලභ ගුණ ඇති උතුමෙකු බව දනිති. බෝහෝ දෙනා මුන් වහන්සේට පැහැදුණේ තියුණු බුද්ධියක්, සියුම් වැටහීමක්, පළල් දැනීමක්, බලවත් වගකීමක් ඇති ව සිටියදීත් නිරහංකාර ව නිශ්චල ව අප්‍රකට ව මහත් සේවයක් කළ ආකාරය දැකීමෙන් ය.
විවේක පහසු නොගෙන බෙහෙවින් එක තැනෙක හිඳගෙන ම පොදු වැඩ කළ මේ යතිශ්‍රේෂ්ඨයා 1953 ඔක්තෝම්බර් මස 17වැනි දා අපවත් විය.
(කර්තෘ: කොටහේනේ පඤ්ඤාකිත්ති හිමි: 1956)
(සංස්කරණය නොකළ)
