හිරඤ්ඤවතී

(Hiranyavati). කුසිනාරා නුවර (Kusinagar or Kasia) මල්ල රජුන්ගේ උපවත්තන නමැති සල් උයනට නුදුරුව වර්තමානයෙහි ඉන්දියාවේ ගොරක්කපූර් දිස්තික්කයේ පිහිටි ගඟකි. සම්බුද්ධ පරිනිර්වාණ සමයෙහි මේ නදිය ‘හිරඤ්ඤවතී’ නමින් හැදින්විණ. දැනට මෙය ජොටාගණ්ඩන් නොහොත් කුඩාගණ්ඩන් යන නමින් ද හඳින්වේ. බුදුරජාණන් වහන්සේ කකුත්ථා නදියෙන් ස්නානය කර ඒ අසල පිහිටි අඹ වනයෙහි මඳ වේලවෙක් ගතකර හිරඤ්ඤවතී ගගේ එගොඩ ඉවුරෙහි වූ උපවත්තන සල්උයනට සමප්‍රාප්ත වූ බව දීඝනිකාය ආදි ග්‍රන්ථවල සදහන් වේ. මේ ගඟ මහාගණ්ඩන් නදියට සැතපුම් අටක් පමණ බටහිර දිගින් ගොරක්පූර් දිස්ත්‍රික්කය මැදින් ගලා ගොස් ගොග්‍රා නොහොත් සරයු නදියට වැටේ. උපවත්තන සල්උයන පිහිටියේ අජිතවති (හිරණ්‍යවති) නදියේ බටහිර ඉවුර අසළ යැයි හියුං සියංගේ ගමන් විස්තරයෙහි සදහන් වේ.

(කර්තෘ: ඩී.ආර්. සෙනෙවිරත්න: 1958)

(සංස්කරණය නොකළ)