හුසෙන් සකීර්
(Zakir, Husain) (1897.02.08 - 1969.05.03). ඉන්දියානු ජාතික දේශපාලඥයෙකි, අධ්‍යාපනඥයෙකි. ඉන්දියාවේ (1967-1969 දක්වා) තෙවැනි ජනාධිපතිවරයා වූ මොහු එරට ප්‍රථම මුස්ලිම් ජාතික ජනාධිපතිවරයා ද විය.
ඉන්දියාවේ හයිද්‍රාබාද් ප්‍රාන්තයේ හයිද්‍රාබාද්හි දී අෆ්රිඩි පෂ්තුන් (Afridi Pashtun) සම්භවයකින් පැවැති එන පවුලක හුසේන් උපත ලැබී ය. හුසේන් ෆිඩා ඛාන් සහ නස්නින් බෙගම් යන දෙමාපියන්ට දාව පුතුන් සත් දෙනෙකුගේ පවුලේ මොහු තුන්වැන්නා විය.
ඔහු ප්‍රාථමික පාසල් අධ්‍යාපනය ලැබුවේ හයිද්‍රාබාද්හි සුල්තාන් බසාර් පාසලෙනි. 1907 දී සිය පියාගේ මරණයෙන් පසු හුසේන්ගේ පවුල නැවතත් කයිම්ගන්ජ් වෙත මාරු වූ අතර ඔහු එටාවාහි (Etawah) ඉස්ලාමියා උසස් පාසලට ඇතුළත් ව වැඩිදුරටත් අධ්‍යාපනය ලැබුවේ ය. 1911 දී හටගත් වසංගත රෝග තත්වයක් හේතුවෙන් හුසේන්ගේ මව සහ පවුලේ සාමාජිකයින් කිහිප දෙනෙක් මිය ගියහ. 1913 දී මෙට්‍රික් සමත් වූ ඔහු අලිගාර්හි මුහම්මඩන් ඇන්ග්ලෝ ඔරියන්ටල් විද්‍යාලයට Muhamadan Anglo-Oriental College සම්බන්ධ වූ අතර පසුව වෛද්‍ය උපාධියක් සඳහා සූදානම් වෙමින් ලක්නව් ක්‍රිස්තියානි විද්‍යාලයට විද්‍යාවේදී උපාධියක් සඳහා ඇතුළත් විය. අසනීප තත්ත්වයක් හේතුවෙන් ඔහුට ඔහුගේ අධ්‍යයන කටයුතු නතර කිරීමට සිදු වූ අතර වසරකට පසුව ඔහු නැවත අලිගාර්හි විද්‍යාලයට ඇතුළත් විය. හුසේන් 1918 දී දර්ශනය, ඉංග්‍රීසි සාහිත්‍යය සහ ආර්ථික විද්‍යාව පිළිබඳ උපාධිය ලබා ගත්තේය.[5] ඔහු විද්‍යාලයේ ශිෂ්‍ය සංගමයේ උප සභාපති ලෙස තේරී පත් වූ අතර ඔහුගේ විවාද කුසලතා වෙනුවෙන් ත්‍යාග දිනා ගත්තේය. හුසේන් ඔහුගේ පශ්චාත් උපාධි අධ්‍යයන කටයුතු සඳහා නීතිය සහ ආර්ථික විද්‍යාව යන විෂයයන් අනුගමනය කළේය. 1920 දී ඔහුගේ ශාස්ත්‍රපති උපාධිය ලබාගත් ඔහු විද්‍යාලයේ කථිකාචාර්යවරයෙකු ලෙස පත් කරන ලදී.
1915 දී, ඔහුගේ උපාධිය හදාරමින් සිටිය දී හුසේන් ෂාජහාන් බෙගම් සමඟ විවාහ වූ අතර ඔහුට සයීදා ඛාන් සහ සෆියා රහ්මාන් යන දියණියන් දෙදෙනෙක් සිටියහ. සෆියා අලිගාර් මුස්ලිම් විශ්ව විද්‍යාලයේ භෞතික විද්‍යාව පිළිබඳ මහාචාර්යවරයකු වූ සිල්-උර්-රහ්මාන් සමඟ විවාහ වූ අතර සයීදා මධ්‍යම අමාත්‍යවරයකු සහ ආණ්ඩුකාරවරයකු ලෙස කටයුතු කළ කුර්ෂේඩ් අලාම් ඛාන් සමඟ විවාහ වූවා ය. ඔවුන්ගේ පුත් සල්මන් කුර්ෂිඩ් 2012 දී ඉන්දියාවේ විදේශ කටයුතු අමාත්‍යවරයා බවට පත් විය.
පසුව ඔහු Berlin University හි උසස් අධ්‍යාපනය ලැබ ආර්ථික විද්‍යාව පිළිබඳ ආචාර්ය උපාධියක් ලබා ගත්තේය.
හුසේන්ගේ සහෝදරයන් හය දෙනාගෙන් යූසුෆ් හුසේන් ඉතිහාසඥයෙකු වූ අතර අලිගාර් මුස්ලිම් විශ්ව විද්‍යාලයේ උපකුලපතිවරයා ලෙස සේවය කළ සාහිත්‍ය ඇකඩමි සම්මානයෙන් පිදුම් ලැබී ය. මහමුද් හුසේන් පාකිස්තාන ව්‍යාපාරය සමඟ සමීප ව සම්බන්ධ වූ අතර පකිස්ථාන රජයේ අධ්‍යාපන අමාත්‍යවරයා සහ ඩකා සහ කරච්චි විශ්ව විද්‍යාලවල උපකුලපතිවරයා බවට පත් විය. ඔහුගේ බෑණනුවන් වන ජෙනරාල් රහිමුදීන් ඛාන් පකිස්ථානයේ ඒකාබද්ධ මාණ්ඩලික ප්‍රධානී කමිටුවේ සභාපති බවට පත් වූ අතර පසුව බලුකිස්තාන් සහ සින්ද් ප්‍රාන්ත ආණ්ඩුකාරවරයා විය. ඔහුගේ වැඩිමහල් සහෝදරයාගේ බෑණනුවන් වන මසුඩ් හුසේන් අලිගාර් මුස්ලිම් විශ්ව විද්‍යාලයේ සමාජ විද්‍යාව පිළිබඳ මහාචාර්ය ධූරයට පත් වූ අතර පසුව Jamia Millia Islamia හි උපකුලපති බවට පත් විය.
මහත්මා ගාන්ධිගේ සමීපතමයෙකු වූ හුසේන් සහයෝගීතා ව්‍යාපාරයට ප්‍රතිචාර වශයෙන් ස්වාධීන ජාතික විශ්ව විද්‍යාලයක් ලෙස පිහිටුවන ලදින් Jamia Millia Islamia හි ආරම්භක සාමාජිකයෙක් විය. ඔහු 1926 සිට 1948 දක්වා එහි උපකුලපතිවරයා ලෙස කටයුතු කළේ ය. 1937 දී හුසේන් මූලික ජාතික අධ්‍යාපන කමිටුවේ මුලසුන දැරූ අතර එය පළමු භාෂාවෙන් නොමිලේ සහ අනිවාර්ය අධ්‍යාපනය අවධාරණය කරන Nai Talim නමින් නව අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්තියක් සකස් කළේ ය. ඔහු මුස්ලිම්වරුන් සඳහා වෙන ම මැතිවරණ කොට්ඨාස ප්‍රතිපත්තියට විරුද්ධ වූ අතර 1946 දී මුහම්මද් අලි ජින්නා යටතේ ඇති මුස්ලිම් ලීගය, හුසේන් ඉන්දියාවේ අන්තර්වාර රජයට ඇතුළත් කිරීම සඳහා වූ ඉන්දීය ජාතික කොංග්‍රසයේ යෝජනාවට විරුද්ධ විය.
නිදහසින් පසුව සහ ඉන්දියාව බෙදීමෙන් පසුව, හුසේන් ඉන්දියාවේ රැඳී සිටි අතර, 1948 දී, ජාතික උසස් අධ්‍යාපන ආයතනයක් ලෙස රඳවා ගැනීමට උදව් කළ අලිගාර් මුස්ලිම් විශ්ව විද්‍යාලයේ උපකුලපතිවරයා ලෙස පත් කරන ලදි. අධ්‍යාපනය සඳහා ඔහු කළ සේවය වෙනුවෙන් 1954 දී පද්ම විභූෂණ සම්මානයෙන් පිදුම් ලැබූ අතර, 1952 සිට 1957 දක්වා ඉන්දීය පාර්ලිමේන්තුවේ නම් කරන ලද මන්ත්‍රීවරයෙකු බවට පත් විය. ඊළඟ අවුරුද්දේ ඔහුට භාරත රත්න සම්මානය පිරිනමන ලදි. ඔහු 1967 දී සර්වේපල්ලි රාධක්‍රිෂ්ණන්ගෙන් පසු ජනාධිපති ලෙස තේරී පත් වූ අතර ඉන්දියාවේ ඉහළ ම ව්‍යවස්ථාපිත තනතුර දැරූ පළමු මුස්ලිම්වරයා බවට පත්විය. ධූරයේ සිටිය දී මිය ගිය ප්‍රථම පාලකයා ද ඔහු වන අතර ඕනෑම ජනාධිපතිවරයෙකුගේ කෙටිම ධුර කාලය ද ඔහු සතු විය.
උර්දු භාෂාවට පොත් කිහිපයක කතුවරයෙකු සහ පරිවර්තකයෙකු සහ ළමා පොත්වල දක්ෂ ලේඛකයෙකු වන හුසේන් ඉන්දියාවේ තැපැල් මුද්දර සහ අධ්‍යාපන ආයතන කිහිපයක්, පුස්තකාල, මාර්ග සහ ආසියාවේ විශාලතම රෝස උද්‍යානය හරහා ඔහුගේ නමින් නම් කර ඇත.
සකීර හූසෙන් 72වන වියෙහි දී හෘදයාබාධයකින් මිය ගියේ ය. දිල්ලියේ රාෂ්ට්‍රපති භවාන්හී දර්බාර් ශාලාවෙහි මහජන ගෞරවය පිණිස හුසෙන්ගේ මෘත දේහය තැන්පත් කර තිබුණි. බෞද්ධ, හින්දු, මුස්ලිම්, ක්‍රිස්තියානි ආගමික මළවුන් වෙනුවෙන් කෙරෙන වතාවත් සිදු කරන ලදි. මැයි 05 වන දා සවස පහට එතුමා විසින්ම ආරම්භ කරනු ලැබූ දිල්ලියට නුදුරුව පිහිටි ජමියා මිලියා ඉස්පාමා සරසවිය පිහිටි භූමියේ ඇති එතුමාගේ පුද්ගලික නිවස අසළ දේහය භූමිදානය කරන ලදි. පාකිස්ථානයේ ආරක්‍ෂක ඇමතිවරයෙකු හා අධ්‍යාපන ඇමතිවරවෙකු වූ මුහමද් හුසෙන් මෙතුමාගේ සහෝදරයායි. ‘සාජාහන් බේගම්’ හුසෙන්ගේ භාර්යාව වූ අතර ‘සයිදා ඛාන්’ හා’ සරියා රෙහෙමන්’ නමින් දියණිවරු දෙදෙනෙක් ද වූහ.
(කර්තෘ: හපුගොඩ සුමනතිස්ස ස්ථවිර: 1969)
(සංස්කරණය නොකළ)
